شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
پنجمین همایش سراسری زکات با سخنرانی مدیر حوزه‌های علمیه و مسئولان شورای عالی زکات در قم برگزار و بر ضرورت فرهنگسازی و تبیین پرداخت زکات در جامعه به عنوان واجب فراموش شده تاکید شد.
به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله اعرافی در پنجمین همایش سراسری زکات در قم به بحث گسستهای اجتماعی اشاره کرد و اظهار داشت: جامعه موفق، پویا و پیشرو جامعه‌ای است که دارای وحدت و انسجام باشد و این وحدت و انسجامی بر پایه حق و فضیلت و ارزش‌ها استوار شده باشد.
او با بیان اینکه عواملی می‌تواند این وحدت را به گسست بدل کند، گفت: ما وقتی به معارف دینی مراجعه می‌کنیم در این مقوله بسیار مهم شاهد معارف خیلی بزرگ و ارزشمندی هستیم.
حداقل ۱۰ گسست اجتماعی وحدت جامعه را تهدید می‌کند
مدیر حوزه‌های علمیه با تصریح به اینکه حداقل ۱۰ گسست اجتماعی وحدت جامعه را تهدید می‌کند، به اقسام گسستهای اجتماعی پرداخت و بیان داشت: گسست نسلی یعنی دو نسل ارزش‌های یکسانی ندارند، گسست قومی نژادی و منطقه ای، گسست ملت و دولت یعنی ملت و دولت اتحاد و همبستگی نداشته باشد، گسست دینی مذهبی، گسست سیاسی جناحی، گسست طبقاتی، گسستهای خانوادگی، گسست‌هایی که از ناحیه علم و دانش به وجود می‌آید و گسست‌هایی که در حوزه فردی پیدا می‌شود.
او ابراز داشت: معارف ما ناظر بر این است که جامعه اسلامی جامعه به هم پیوسته و منسجم است که درون خود دارای ابزارها و مکانیزم‌هایی است که این گسستها را معالجه می‌کند.
اعرافی خاطرنشان کرد: در میان این گسستها، گسست فقر و غنا یا همان گسست اقتصادی است و در این زمینه اسلام با انبوهی از آیات و روایات و معارف دین که در کتاب و سنت موجود است به این مقوله پرداخته است.
او تصریح کرد: این گسست از پا در آورنده یک جامعه است؛ فاصله‌های طبقاتی،محرومیت‌های اقتصادی و ناداری‌ها به ویژه وقتی این فاصله زیاد بشود بر ابعاد دیگر گسستها اثر می‌گذارد و پایه‌ای می‌شود که بر فرهنگ و سیاست و اجتماع اثر می‌گذارد و جامعه از هم فاصله می‌گیرد و انبوهی از نابسامانی‌ها در عالم پدید می‌آید .
مدیر حوزه‌های علمیه یادآور شد: امروز به خاطر سیطره نظام حاکم بر جهان یک میلیارد گرسنه وجود دارد و در میان قریب ۲۰۰ کشور جهان ۳۰ کشور در مقایسه با دیگران پیشرفته اند و بقیه کشورها یا در حال توسعه اند و یا در عقب ماندگی قرار دارند. بیش از یک میلیارد گرسنه و بیش از ۱۰۰ کشور فقیر و محروم نتیجه نظام سلطه غربی ماده گرای امروز است و بعضی مناطق حقیقتا اشک بر گونه هر انسان بیداری جاری می‌کند.
او با بیان این مطلب که چنین شکاف بزرگی در دنیا باعث شده نیمی از مردم جهان زیر خط فقر باشند؛ بیان کرد: در مقوله فقر دو مشکل چه در سطح کلان بین‌المللی و چه در سطح داخلی وجود دارد؛ یکی مشکل ذات فقر است این که کسی به تعبییر فقهی از معونه لازم با شرایط زندگی خود برخوردار نباشد این یک آسیب و درد و یک نشانه عقب ماندگی آن جامعه از ارزش‌های تبیین شده است که باید همه را به پای کار بیاورد و دوم فاصله‌های آزاردهنده و کشنده است که آدم‌های پایین خط فقر را آزار میدهد و هر دوی این‌ها منشاء تفرق‌های اجتماعی است.
یک مسئولیت مشترک
اعرافی تصریح کرد: از نظر الهی و اسلامی همه افراد یک مسئولیت مشترک دارند و یک واجب کفایی قاطع برای رفع فقر و رسیدگی به محرومان است واجبی که اگر زکات و خمس پاسخ آن نیاز را ندهد حاکم می‌تواند مالیات وضع کند و همه مسئولند. این بدین معنا است که اگر فقر برجامعه حاکم است از نگاه فقهی چند گروه اینجا تکلیف دارند یک تکلیف کفایی عام است که مستقیم شامل اغنیاء می‌شود و در پیشگاه خدا مسئولند و حتی کسانی که دستی برای قدم خیر بر میدارند نیز مسئولند این یک مسئولیت عمومی اجتماعی است.
او ادامه داد: مسئولیت دوم متوجه حاکمیت است مسئولانی که متصدی امور هستند که در حد توان باید قیام به این مسئله کنند و مسئولیت سوم متوجه کسانی است که می‌توانند کار کنند ولی به خاطر کار نکردن دچار فقر شدند .اسلام هر سه ضلع را تکمیل کرده و برای حل مساله فقر تکالیف واجب و مستحب در هر سه ضلع دارد
رئیس جامعه المصطفی العالمیه با بیان اینکه اسلام تلاش اقتصادی را در حد عبادت واجب کرده، گفت: تعابیری که اسلام در روایات در ارتباط با کار آورده به خاطر این است که اولا جامعه به این مرحله نرسد اما اگر نتوانست می‌گوید هم حکومت و هم عموم جامعه مسئول است همه مسولیم برای اینکه گسست کشنده جامعه را معالجه کنیم.
ما در برابر فقر فقرا و فاصله طبقاتی مسئولیم
او یادآور شد: قبل از اینکه بحث زکات مطرح شود ما در برابر فقر فقرا و فاصله طبقاتی مسئولیم و یکی از پایه‌های اصلی آن زکات است؛ نهاد‌ها و موسسات بزرگ مثل کمیته امداد که متشکل از دولت و مردم و اغنیا هستند سعی می‌کنند که فقر در جامعه به اقلیت برسد و البته معالجه‌های پیشگیرانه و توان افزایی و تولید و اشتغال اساس کار است.
اعرافی ابراز داشت: ویژگی مهم زکات این است که عبادی مالی است و بنابرآنچه می‌گویند متقدم به قصد قربت است و نیز در زکات یک بعد حاکمیتی دارد و الزام و اجبار می‌تواند باشد البته باید درون زا و خود جوش باشد.
او گفت: ویژگی دیگر زکات عرصه وسیع آن در قالب واجب و مستحب است و ترویج مستحب مهم است و اگر در زکات فرهنگ سازی کنیم بسیار امر مهمی است، گستره زکات خیلی جامع است و همه نظامات جامعه می‌تواند برپایه زکات استوار شود.
در پرداخت زکات واجب، ریا وجود ندارد
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن عالمی در همایش سراسری زکات که در قم برگزار شد، گفت: امیدواریم این همایش بابی شود تا به این فریضه الهی بیشتر از گذشته در جامعه توجه شود.
او افزود: پیام رهبری به این همایش و قرائت آن به همراه مطالبی که در آن وجود دارد نشان از اهمیت مسئله زکات است که لازم است تا تمامی متصدیان تمهیداتی را بیندیشند تا بتوانند به منویات رهبری معظم انقلاب درزمینهٔ زکات و احیای این واجب الهی جامه عمل بپوشانند.
رئیس شورای عالی زکات کشور گفت: راه‌های نرفته درزمینهٔ زکات بسیار فراوان است و واقعیت جامعه نشان از آن دارد که به مقداری که در روایت و شریعت به مسئله زکات توجه و عمل شده در عمل پیاده نشده است.
عالمی بابیان اهمیت فرهنگسازی و اطلاع‌رسانی در زمینهٔ زکات اضافه کرد: متأسفانه تبلیغ و فرهنگ‌سازی‌های مورد نیازی که برای این فریضه نیاز بوده در جامعه انجام‌نشده درحالی‌که بسیاری از مردم با کسب اطلاع از این امور نسبت به انجام آن راغب و علاقه‌مند می‌شوند.
او با تأکید بر اهمیت زکات در دستورات اسلامی اضافه کرد: در پرداخت زکات واجب، ریا وجود ندارد و از همین منظر نیز خداوند حقی واجب در اموال اغنیا برای فقرا قرار داده است حقی که باید به‌واسطه آن امورات زندگی فقرا به‌راحتی تأمین کند.
رئیس شورای عالی زکات کشور عنوان کرد: عائله و زندگی فقرای جامعه باید از طریق زکات تأمین شود و این مسئله‌ای است که قرآن بارها آن را تأیید کرده و روایات نیز بر آن صحه گذاشته است.
حق زکات در جامعه ادا نشده و روی زمین مانده است
در ادامه، حجت‌الاسلام والمسلمین علی سعیدی در سخنانی تصریح کرد: احکام دستورات اسلامی همه باید به‌صورت هم‌زمان و همگام باهم مورد توجه وعمل قرار گیرد و دراین بین نیز زکات از اهمیت خاصی برخوردار بوده و از مهم‌ترین واجبات دینی اسلام است.
او با تأکید بر اینکه دین اسلام دینی یکپارچه و هماهنگ است افزود: از جمله گله‌مندی‌ها و خطاب‌های مهم قرآن در مورد بندگان فرق نهادن آن‌ها در بین برخی امور و گزینش در انجام اعمال است درحالی‌که خداوند متعال آن‌ها را ایمان بر اساس سلیقه و میل بازداشته است.
امام‌جمعه قم عنوان کرد: مؤمنین در منطق اسلام باید مراقب اعمال خود بوده و آن را با برخی امور شبهه‌ناک مخلوط نکنند و هشدار خداوند نیز بر مؤمنان از همین مسئله ناشی می‌شود چرا که فرد مؤمن در باور و ایمان اغلب دچار مشکل نیست اما در عرصه عمل ممکن است با کاستی‌ها و مشکلاتی روبه‌رو شود.
تولیت آستان مقدس حضرت معصومه (س) با انتقاد از میل و وابستگی شدید به امورات دنیوی ابراز کرد: اصولاً تفکیک در عقاید و اعمال، از نظر شریعت خلاف واقع است و از این همین رو نیز قرآن کریم نسبت به افرادی که نماز و روزه و دیگر اعمال عبادی را با شوق و علاقه انجام می‌دهند اما نسبت به پرداخت فریضه زکات اقدام نمی‌کنند هشدار میدهد.
او بابیان اهمیت پایبندی به فرایض دینی در سعادت و عاقبت‌به‌خیری انسان‌ها تأکید کرد: خداوند توبه را تنها از افرادی می‌پذیرد که پس از انجام هر امر گناه و خلافی پشیمان شده و درصدد جبران برآیند و توبه در لحظه مرگ و یا بعدازآن در محضر خداوند قابل‌قبول نیست که دامنه این امر خطیر الهی پایبندی به اعمالی مانند زکات و خمس را نیز در برمی‌گیرد.
سعیدی اضافه کرد: امروز به برکت انقلاب اسلامی شرایط اقامه نماز و ادای زکات در جامعه به وجود آمده است؛ اصلاً مطلوب یک جامعه اسلامی نیست که باگذشت نزدیک به ۴ دهه از انقلاب اسلامی افرادی وجود داشته باشند که در این قبیل امور دچار ضعف باشند.
او همراهی این دو واجب الهی نیز نوعی تفکیک در عقاید و باورهای دینی باشد که برخی مبلغان ممکن است بدان گرفتار باشند لذا باید مبلغان اهمیت این واجب الهی را برای مردم تبیین کنند.
تولیت آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س) گفت: همان‌گونه که در پیاده‌روی حماسی اربعین بیش از ۲۰ میلیون انسان عاشق و دلداده شرکت می‌کند باید در سایر امور و به‌ویژه در مسائل عبادی و واجبات نیز چنین میل و شوقی به وجود آید که بخش قابل‌توجهی از آن با تبلیغات درست و منطقی قابل تحقق دارد همچنین امروز همه باید در زمینه زکات توبه کنیم چرا که حقیقت مطلب این است که امروزه حق این واجب الهی در جامعه ادا نشده و روی زمین‌مانده است.
در زمینهٔ مغفول و مهجور ماندن زکات در کشور همه باید عذرخواه باشیم
در ادامه، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی هم در سخنانی گفت: از جمله مهم‌ترین و پرتکرارترین مطالب و پیام‌های قرآنی در مورد ادای فریضه زکات است.
او بابیان موارد مصرف زکات در جامعه گفت: زکات مصداقی از وحدت اسلامی بوده که نتایج حاصل از آن نیز در ۸ زمینه مهم مصرف می‌شود که فقرا و مساکین، عاملین حکومت اسلامی، تألیف بین القلوب، ابن السبیل، ورشکستگان آبرومند جامعه و همچنین خدمات اجتماعی را در برمی‌گیرد که ادای کامل و درست آن می‌تواند بخش بزرگی از مشکلات جامعه را برطرف کند.
عضو شورای عالی زکات کشور بابیان اهمیت زنده کردن واجب فراموش‌شده زکات در جامعه اسلامی عنوان کرد: اگر فریضه زکات در کشور احیاشده و رونق گیرد بخش قابل‌توجهی از مشکلات موجود از بین خواهد رفت و اجرای درست زکات در جامعه و مصرف نتایج حاصل از آن در ۸ جایگاه موردنظر مصرف زکات، سیما و آینه‌ای از وجود حکومت اسلامی است.
استاد قرائتی با تأکید بر اهمیت مسئله زکات در سنجش ایمانی مؤمنان افزود: خداوند متعال زکات را از یک منظر برای سنجش ایمان مؤمنان وضع کرده و مؤمنان واقعی گریزی جز ادای این فریضه الهی برای اثبات ایمان واقعی خود ندارند.
او بابیان اهتمام و توجه ویژه خداوند متعال به مسئله زکات اضافه کرد: تنها واجبی که ۳۲ بار در قرآن تکرار شده زکات و مشتقات آن است و پرداخت زکات نیز تنها امری بوده که خداوند به خاطر آن می‌خواهد که پیامبر از امت قدردانی نماید.
بنابر گزارش شفقنا، عضو شورای عالی زکات با انتقاد از عدم نهادینه شدن درست فرهنگ زکات در کشور عنوان کرد: در زمینهٔ مغفول و مهجور ماندن زکات در کشور همه باید عذر خواه بوده و درصدد توبه باشیم چرا که زکات واجبی است که متأسفانه فراموش‌شده است.
