استاد اعرافی در جمع طلاب و روحانیون ایرانی مقیم نجف:
حوزه نیازمند حفظ فقه سنتی و گسترش فقه معاصر است

مدیر حوزه‌های علمیه خطاب به طلاب جوان گفت: حوزه نیازمند حفظ فقه سنتی و در عین حال گسترش مباحث فقه معاصر، مقایسه با حقوق نوین و پاسخ‌گویی به نیازهای دولت و جامعه است.

به گزارش شبکه اجتهاد، استاد اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه در دیدار با طلاب و اساتید ایرانی مقیم حوزه نجف که در محل ساختمان مفتاح نجف اشرف حسینیه امام رضا (ع) و با حضور آیت‌الله حسینی نماینده مقام معظم رهبری در عراق، حجت‌الاسلام والمسلمین سید علاء‌هاشمی شاهرودی و سرکنسول جمهوری اسلامی و جمعی از مسئولین حوزوی به همراه طلاب و اساتید ایرانی برگزار شد. با سپاسگزاری از برگزارکنندگان، نمایندهٔ رهبر معظم انقلاب، سرکنسول و خانواده‌های طلاب تاکید کرد که بار سنگین تحصیل، تدریس و تلاش‌های تبلیغی تا اندازه‌ای بر دوش خانواده‌ها قرار دارد و شایستهٔ قدردانی و تجلیل‌اند.

وی سپس به تبیین جایگاه تاریخی نجف در امتداد تاریخ حوزه‌های علمیه پرداخت و گفت: نجف «نقطهٔ درخشان و کانون اثرگذار» در تاریخ اسلام و تشیع بوده است.

مدیر حوزه‌های علمیه از روزهای تأسیس جامعه المصطفی به‌عنوان نقطه‌ای یاد کرد که ثابت کرد حوزه ظرفیت‌های بی‌مثالی برای نشر معارف اهل‌بیت(ع) دارد و این میراث تاریخی را جزو لاینفک پروندهٔ حوزه‌های علمیه دانست؛ میراثی که با حذف آن، توازن و بنای علوم دینی فرو خواهد ریخت.

حوزه؛ نهادی زنده، پیوسته و بی‌انقطاع

اعرافی تاریخ هزار سالهٔ حوزه را ورق زد و چند نکته را نمایانگر زنده‌بودن و پیوستگی نهاد حوزه دانست و با ارجاع به دیدگاه شهید مطهری دربارهٔ استمرار روش استاد و شاگردی گفت: حوزه یک رشتهٔ لا ینقطع است؛ از شیخ طوسی تا عصرحاضر امتداد دارد و حتی اگر کانون‌ها از ری، قم، بغداد و حله به اصفهان، مشهد و نجف جابجا شده‌اند، اما همگی در مجموع یک تاریخ واحد و زنجیره‌ای نورانی را شکل داده‌اند.

مدیر حوزه‌های علمیه افزود: حوزه در طول تاریخ، همواره در تعامل با ساختارهای قدرت بوده و این تعامل در برخی مقاطع موجب شکوفایی و در برخی مقاطع موجب تنزل شده است. به همین سبب، شناخت نقاط قوت و ضعف تاریخی برای نسل جوان طلاب ضروری است.

نقش مثلث تاریخی: قم، بغداد و ری (و نیز حله و اصفهان)

اعرافی با اشاره به اهمیت سه کانون تاریخی قم، بغداد و ری تأکید کرد: این مثلث نقش بنیادی در شکل‌گیری معارف اسلامی و تشیع داشته است. بغدادِ شیخ مفید و سایر عالمان، ریِ پربار و قمِ تأثیرگذار هر یک سهمی بزرگ در تولید آثار فقهی، اصولی، کلامی و حدیثی ایفا کرده‌اند.

مدیر حوزه‌های علمیه همچنین از جایگاه ممتاز حوزهٔ حله و حوزهٔ اصفهان در قرون میانه یاد کرد و به آثار ماندگار محقق حلی، خواجه نصیر، علامه مجلسی و دیگران اشاره نمود.

وی از اهمیت دوره‌های گذار تاریخی مانند عصر مغول و صفویه و آثار ارزشمند تولیدشده در آن گفت: آثاری که نشان می‌دهد چگونه دانشمندان شیعه، حتی در برابر دستگاه‌های ویرانگر، با تدبیر فرهنگی و فکری توانستند مسیرها را به نفع نشر معارف تغییر دهند.

امام خمینی (ره) و «تغییر ریل» در عصر معاصر

اعرافی به نقش امام خمینی(ره) به عنوان کسی که «تغییر ریلی» بی‌نظیر در تاریخ حوزه انجام داد اشاره کرد و گفت: حضور و تلاش‌های امام (ره) در نجف و ارتباط عمیق میان قم و نجف، حلقهٔ اتصال و زمینه‌ساز وضعیتی نو برای حوزه‌ها شد.

به باور استاد اعرافی، امام راحل را باید مرد هزاره خواند؛ کسی که با فهم عمیق از مسائل دینی و سیاسی، توانست مدل نوینی از مدیریت فکری و اجتماعی را بنیان نهد.

وی با اشاره به دستاوردهای انقلاب اسلامی گفت: اکنون در بیش از صد کشور، زمینه‌سازی برای ترویج مکتب اهل‌بیت(ع) به‌صورت بومی رخ داده است؛ هم نهاد حوزه و هم جریان‌های فکری شیعی در سطح جهانی نقش‌آفرینی می‌کنند که جامعه المصطفی نمونه‌ای موفق از این ظرفیت‌های جهانی است.

هشدار نسبت به غفلت و ضرورت آمادگی برای تحولات فناوری

استاد اعرافی در بخشی دیگر، تذکری جدی دربارهٔ زمانه داد و افزود: دنیای پیشِ رو «پیچیده» است و جای خمودگی و غفلت نیست. وی تاکید کرد: حوزه‌ها باید تجهیز شوند؛ نه تنها در عرصهٔ فقه سنتی بلکه در مواجهه با فناوری‌های نوین، به‌ویژه به دانش‌های شناختی و هوش مصنوعی. این علوم دیگر «ابزار» نیستند، بلکه «کنشگر» در تولید فکر و بازیگر مؤثر در فضای فکری آینده‌اند.

مدیر حوزه‌های علمیه از فعالیت بیش از پنجاه نفر در قم در پروژه‌های مرتبط با هوش مصنوعی و اجتهاد خبر داد و افزود: این پژوهش‌ها به صورت مستمر دنبال می‌شود.

نیاز به توازن میان فقه سنتی و فقه معاصر

استاد اعرافی بار دیگر بر ضرورتی تکرارشده تأکید کرد: حوزه نیازمند حفظ فقه سنتی و در عین حال گسترش مباحث فقه معاصر، مقایسه با حقوق نوین و پاسخ‌گویی به نیازهای دولت و جامعه است. این مهم جز با برنامه‌ریزی، تخصیص منابع و تربیت تخصصی امکان‌پذیر نیست.

استاد اعرافی خاطرنشان کرد: من اینجا باید یاد کنم از شخصیت بزرگوار و گرانقدر آیت‌الله سید محمودشاهرودی که افکار و شاگردان ایشان و آثار و برکات ایشان در میان ما هست که بسیار ارزشمند است و این موسوعه فقهی که با پیگیری ایشان شکل گرفت و موجب افتخار شیعه است و آنچه امروز از تراث ایشان باقی مانده بسیار ارزشمند است.

آمادگی، تلاش و هم‌افزایی

مدیر حوزه‌های علمیه خطاب به طلاب جوان گفت: دنیای آینده متفاوت و پرچالش است و حوزه‌ها باید خود را آماده سازند. نجف، قم و مشهد اگرچه مراکز مهمی‌اند، اما تنها با هم‌افزایی و برنامه‌ریزی راهبردی می‌توان به پرسش‌های بزرگ عصر پاسخ گفت.

وی در نهایت بر ضرورت اشتغال علمی مداوم، فراهم‌آوردن سازوکارهای نو، و پرورش رهبران فکری و مبلغان توانمند تأکید کرد./ حوزه