شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی بوده و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیستند.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الاولی ۱۴۴۳ قمری، در غروب شنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۴ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی‌الاولی ۱۴۴۳ قمری، در غروب یکشنبه ۱۴ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۵ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الأُولی ۱۴۴۳ قمری، در غروب دوشنبه ۱۵ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۶ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال تحت شرایط جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته‌باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ ولی روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۷:۴۳ UTC شنبه ۴ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی رخ می‌دهد؛ ولی حدود ۱۴ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۶.۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
با پوزش از خوانندگان و به‌علّت کمبود وقت نگارنده، رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، بهجت(ره)، سیستانی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب شنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۴ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- در غروب یکشنبه ۱۴ آذر ۱۴۰۰ شمسی (و ۲۹ ربیع الثانی ۱۴۴۳ قمری در ایران) برابر با ۵ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم عادی دیده می‌شود و دوشنبه ۱۵ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۶ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الأُولی ۱۴۴۳ قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحید خراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب شنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۴ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است؛ و اگرچه در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخش‌هایی از مرکز و شرق اقیانوس آرام) نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است؛ امّا ایران با محدودۀ رؤیت هلال، در بیشترِ شب، اشتراک ندارد.
۲- در غروب یکشنبه ۱۴ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۵ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم عادی دیده می‌شود و دوشنبه ۱۵ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۶ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الأُولی ۱۴۴۳ قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خویی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی گلپایگانی، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب شنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۴ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- امّا در غروب شنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۴ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) هلال با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخش‌هایی از مرکز و شرق اقیانوس آرام) نیز، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است؛ و چون در محدوده‌های سبز و نارنجی‌رنگ، مطمئنّاً هلال با چشم عادی دیده می‌شود و ایران هم در بخشی از شب با آنجا مشترک است، یکشنبه ۱۴ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۵ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاُولی ۱۴۴۳ قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب شنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۴ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز اقیانوس آرام) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای ایران و همۀ نقاط زمین، یکشنبه ۱۴ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۵ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاولی ۱۴۴۳ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب شنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۴ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- در غروب یکشنبه ۱۴ آذر ۱۴۰۰ شمسی (و ۲۹ ربیع الثانی ۱۴۴۳ قمری در ایران) برابر با ۵ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، هلال در سراسر ایران به راحتی با چشم مسلّح دیده می‌شود و دوشنبه ۱۵ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۶ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الأُولی ۱۴۴۳ قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب شنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۴ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۲- امّا در غروب شنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۴ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، رؤیت هلال با چشم مسلّح در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی و سبزرنگ نقشۀ یک (بیشترِ اقیانوس آرام، بیشترِ آمریکای جنوبی و مرکزی، اندکی از آمریکای شمالی، و اندکی از اقیانوس اطلس) محقّق می‌شود؛ و از آنجا که ایران در بخشی از شب با محدوده‌های رؤیت هلال مشترک است، یکشنبه ۱۴ آذر ۱۴۰۰ شمسی برابر با ۵ دسامبر ۲۰۲۱ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الاُولی ۱۴۴۳ قمری خواهد بود. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
