شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی است و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیست.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۵ قمری، در غروب سه‌شنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۵ قمری، در غروب چهارشنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی‌الثانیه ۱۴۴۵ قمری، در غروب پنجشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۴ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به‌سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال در اوضاع جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ امّا روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۲۳:۳۲ UTC سه‌شنبه ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی یا ۳:۰۲ IRST چهارشنبه ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی رخ می‌دهد؛ امّا حدود ۱۳ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۶.۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
با پوزش از خوانندگان و به‌علّت کمبود وقت نگارنده، رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، سیستانی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سبحانی، جوادی آملی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب چهارشنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۳- در غروب پنجشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۲ شمسی (و ۲۹ جمادی الأُولی ۱۴۴۵ قمری در ایران) برابر با ۱۴ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم عادی به‌راحتی دیده می‌شود و جمعه ۲۴ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۵ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله وحید خراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب چهارشنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است؛ امّا در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ دو (از جمله: اقیانوس اطلس جنوبی، و جنوب قارّۀ آفریقا) هلال با چشم عادی دیده می‌شود و ایران نیز، در بیشترِ شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، پنجشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۴ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خویی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی گلپایگانی(ره)، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب چهارشنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است؛ امّا در محدودۀ سبزرنگ و نارنجی‌رنگ نقشۀ دو (از جمله: سراسر آمریکای مرکزی و جنوبی، اقیانوس اطلس جنوبی، و جنوب قارّۀ آفریقا) هلال با چشم عادی دیده می‌شود و ایران نیز، در بخشی از شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، پنجشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۴ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب سه‌شنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب چهارشنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ دو (از جمله: مرکز و شرق اقیانوس آرام، و سراسر آمریکای جنوبی) به‌راحتی محقّق می‌شود؛ از این‌رو، برای ایران و همۀ نقاط زمین، پنجشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۴ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب سه‌شنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب چهارشنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
۳- در غروب پنجشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۲ شمسی (و ۳۰ جمادی الأُولی ۱۴۴۵ قمری در ایران) برابر با ۱۴ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم مسلّح و عادی به‌راحتی دیده می‌شود و جمعه ۲۴ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۵ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب سه‌شنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ زمین، ممتنع و ناممکن است.
۲- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب چهارشنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است؛ امّا در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی و سبزرنگ نقشۀ دو (از جمله: بخشی از اقیانوس هند، نیمۀ جنوبی قارّۀ آفریقا، بیشترِ آب‌های اقیانوس‌های اطلس و آرام، سراسر آمریکای مرکزی و جنوبی، و بخشی از آمریکای شمالی) رؤیت هلال با چشم مسلّح محقّق می‌شود؛ و از آنجا که ایران در بخشی از شب با محدوده‌های رؤیت هلال مشترک است، پنجشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۲ شمسی برابر با ۱۴ دسامبر ۲۰۲۳ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۵ قمری خواهد بود. / محسن فصاحت
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
