شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
۳۰ سال قبل پیشنهاد دادم که مباحثات شورای نگهبان فیش‌بندی و به ابواب سنتی فقه تبدیل و به زبان عربی هم انجام شود در این صورت عروه الوثقی زمان ما خواهد بود زیرا تمامی مباحث مستحدثه در آن مورد توجه است. نوشتار و تبویب جدید فقه لازم است گرچه کار سختی است.
به گزارش شبکه اجتهاد، استاد شیخ محمد سند در نشست علمی «فلسفه حقوق جزا از دیدگاه اسلام و غرب» که از سوی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه برگزار شد، گفت: تجربه بشر نشان داده و اسلام هم تاکید دارد که پیشگیری از جرم بهتر از مجازات است؛ همین قاعده امروز منبعی برای قانونگذاری در مجالس دنیا است و البته قانون منحصر به این نیست و مجازات هم باید باشد ولی به هر حال در قانونگذاری تاثیر زیادی دارد.
فعالیت تطبیقی و مقارن حقوقی غرب و اسلام لازم است
وی با بیان اینکه متاسفانه غرب‌شناسی مدنظر خیلی از استادان ما در عراق و ایران نیست، افزود: این در حالی است که شناخت قوانین حقوقی غرب خیلی لازم است، در بحث جرم‌شناسی می‌توان و باید بحث تطبیقی و مقارنی داشته باشیم. غربیها تا یک پدیده کوچک در کشور ما رخ دهد روی آن تمرکز می‌کنند ولی خودشان با بدترین پدیده‌ها روبرو هستند.
او تاکید کرد: در غرب فرسودگی، افسردگی روح و روانها به مراتب بیشتر از جوامع اسلامی است ولی جوانان ما آگاهی ندارند و حتی برخی روحانیون ما فریب این موارد را خورده و فکر می‌کنند مردم غرب در بستر اجتماعی خرم و آباد و خوشبخت زندگی می‌کنند در حالی‌که اینطور نیست.
استاد حوزه علمیه نجف بیان کرد: بالاترین آمار خودکشی در دانمارک است در حالی که بیشترین رفاه هم در آنجاست و این آمار از کشور فقیری مانند افغانستان هم بیشتر است. در بلژیک در سازمان صدور گذرنامه گزاش شده که ارتشاء و رشوه در این نهاد شیوع زیادی دارد که موضوع تحقیقی در یکی از دانشگاه‌ها است. بخش جرم‌شناسی دانشگاه بررسی کرده و دیده افراد به نوبت در لیست صدور مجوز قرار می‌گیرند ولی برخی به دلایلی از جمله بیماری فرزند و … مجبورند که سریعتر کارشان راه بیفتد و همین عامل رشوه بوده است، به همین دلیل این راهکار ارائه شد که براساس عجله مراجعین، میزان هزینه تعیین شود؛ مثلا اگر کسی زودتر بخواهد گذرنامه بگیرد باید پول بیشتری بدهد. نتیجه اینکه درآمد بخش صدور گذرنامه در این کشور بیشتر شده و این بودجه اختصاص به کارمندان یافته و آنها حاضر شدند اضافه کاری بیشتری بکنند.
استاد سند اظهار کرد: ما در کشورهای خودمان سریعا برای جلوگیری از این مشکلات سراغ مجازات می‌رویم و مجازات را تشدید می‌کنیم در حالی که استفاده از دستاورد کشورهای مختلف اهمیت بسیار زیادی دارد و البته نیازمند یکسری زیرساخت‌ها است.
تاثیر رعایت دستورات دینی از مجازات بیشتر است
وی ادامه داد: اگر چنین پژوهش‌هایی برای فساد مالی در وزاتخانه‌های ما راه بیفتد قطعا جلوی بسیاری از اینها را خواهد گفت؛ الان در انگلیس عامل عمده در عقب‌ماندگی مالی نسبت به آلمان همین فساد مالی بیان شده است. به نظر بنده جرم‌شناسی فواید مدیریتی دارد و استفاده از تجارب کشورهای مختلف و کارکرد علمی نقش زیادی در بحث جرم‌شناسی و … دارد.
این استاد عالی حوزه علمیه نجف با تاکید بر اینکه ما باید باب الاداره داشته باشیم، و فرمایشات پیامبر(ص) و ائمه(ع) از جمله الله الله فی نظم امورکم؛ برای ما راهگشاست، تصریح کرد: حتی داده‌های کلی مانند کلوا و اشربوا، اخلاق مصرف و … باید براساس متون دینی برای مردم تبیین شود و این کار ما حوزیان است، این موضوع برای مدیریت خانواده و جامعه اثرساز است ولی ما به آن نپرداخته‌ایم؛ اگر با داده‌های دینی کار کنیم حاصل آن قطعا بیشتر از خود مجازات و جرم‌شناسی صرف است.
توقف موقت اجرای برخی احکام
وی در پاسخ به این پرسش که اگر شلاق زدن یک زانی که حکم صریح قرآن است سبب شود تا کاهش زنا رخ ندهد و خانواده و خود فرد هم نسبت به دین بدبین‌تر شوند آیا باید این کار انجام شود؟ یا در مواد مخدر، ۳۰ سال اعدام کردیم ولی جوابگو نبوده است باید چه کنیم، اظهار کرد: فقها در باب حدود عنوان کرده‌اند که اگر حدود سبب شود تا مسلمین به آئین دیگران گرایش پیدا کنند، حکم عوض نمی‌شود ولی می‌توان اجرای حکم را متوقف کرد. البته نکته مهم در این زمینه وجود آمارهای دروغ و کاذب اینترنتی است و دشمنان به تهاجم رسانه‌ای می‌پردازند و باید خیلی حواس ما جمع باشد.
این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه در سیاستگذاری، تقنین و اجرا ما باید به سراغ علت العلل و پشگیری برویم که بازدهی بیشتری دارد، در پاسخ به این سؤال که در قرآن فرموده است؛ إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِینَ یُحَارِبُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَیَسْعَوْنَ فِی الْأَرْضِ فَسَادًا أَنْ یُقَتَّلُوا أَوْ یُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَیْدِیهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلَافٍ أَوْ یُنْفَوْا مِنَ الْأَرْضِ ذَلِکَ لَهُمْ خِزْیٌ فِی الدُّنْیَا وَلَهُمْ فِی الْآخِرَهِ عَذَابٌ عَظِیمٌ؛ ولی اگر کسی از منظر جرم‌شناسی به ما اشکال کند که آیه متناسب با فرهنگ عرب جاهلی و آن دوره بوده که کار روزانه او قتل و خونریزی و جنگ بوده است و امروز جوابگو نیست، چه بگوییم، اظهار کرد: آیا جامعه امروز آمریکا خشن نیست و قتل و جنایات در آن زیاد نیست؟ من رفقایی دارم که مدیر مراکزی در سوئد هستند و گفته‌اند حداقل در هر چند ماه حتی در جامعه کوچک شیعه آنجا که محدود هم هستند یک قتل رخ می‌دهد.
سند بحرانی در پاسخ به این سؤال که برخی می‌گویند تا نظامات اسلامی پیاده نشود نمی‌توان حدود را پیاده کرد؛ مثلا در ایران میلیون‌ها دختر و پسر مجرد در سن ازدواج داریم ولی اگر کسی مرتکب خلافی شد آیا می‌توان آن را مجازات کرد، گفت: برخی مانند آیت‌الله سیداحمد خوانساری، چنین نظریه‌ای دارند ولی بنده نمی‌پسندم زیرا ما می‌توانیم مشاوران خانواده را بیشتر کرده و فرهنگ مرتبط با ازدواج را تغییر دهیم و در زمینه پیشگیری بیشتر از مجازات هزینه کنیم. اگر ازدواج آسان، فرهنگ قناعت و کمی مصرف و … رخ دهد بازدهی راهبردی و اقتصادی خواهیم داشت.
نهضت علمی در فقه لازم است
وی در پاسخ این سؤال که چرا ما به جرم‌شناسی که دنبال پیگیری است عملا در فقه مورد اعتنا نبوده، افزود: تبویب فقها نیازمند تعدیل و اصلاح است؛ مثلا فقه دولتی وجود دارد ولی سامان‌مند نیست و باید نهضت علمی در این زمینه ایجاد کنیم.
وی افزود: ۳۰ سال قبل پیشنهاد دادم که مباحثات شورای نگهبان فیش‌بندی و به ابواب سنتی فقه تبدیل و به زبان عربی هم انجام شود در این صورت عروه الوثقی زمان ما خواهد بود زیرا تمامی مباحث مستحدثه در آن مورد توجه است. نوشتار و تبویب جدید فقه لازم است گرچه کار سختی است.
لزوم آگاهی حوزویان از تحولات روز دنیا
سند بحرانی تاکید کرد: ابزار دیگر آگاهی داشتن حوزویان از اخبار و تحولات علمی روز دنیاست و خودبخود سبب می‌شود تا فقه ما با مسائل روز درگیر و انسان سراغ ریشه‌های فقه برود و خواهیم دید کمبودی وجود ندارد و می‌توان با عالم شدن به زمانه مشکلات را حل کنیم.
وی در پایان بیان کرد: قانون جعفری در مشروطه به زبان فارسی نوشته شده است و اگر کانونی قانونمند در قم و نجف تشکیل داده شود و روحانیون و قانون‌دانها در آن باشند و همین قوانین به زبان‌های مختلف ترجمه شود، قوانین شیعه جعفری قابل ارائه به مجامع بین‌المللی و جهان اسلام خواهد بود. کما اینکه تاثیرپذیری قوانین فرانسه از آرای برخی عالمان شیعه را می‌بینیم./ ایکنا
