شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) اظهار کرد: سؤال اصلی این است که علم بماهو علم، وقتی به نتیجه رسید آیا فقه حق ورود دارد یا اینکه باید بگوید در عناوین ثانویه دخالت ندارم؛ معتقدم که نمی‌توانیم بگوییم اگر چیزی مربوط به امور تکوینی است فقه نمی‌تواند در آن دخالت کند.
به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمدجواد فاصل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، امروز، ۲۵ فروردین‌ماه، در مراسم تجلیل از پایان‌نامه «جایگاه فقهی انرژی درمانی و هیپنوتیزم» در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) گفت: انتظار از فضلای مرکز فقهی این است که موضوعات جدیدی را که فقه ظرفیت ورود به آن را دارد مورد تحقیق و پژوهش قرار دهند.
وی افزود: رابطه فقه و علم از موضوعات و عناوین بسیار مهم برای تحقیق و بحث در حوزه علمیه است. این سؤال مهم در اذهان مطرح است که وقتی علم پیشرفت کرده و راه‌هایی را ابداع و باز می‌کند، آیا فقه اساساً صلاحیت ورود به این میدان را دارد و یا اینکه فقه محکوم علم است؟
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) افزود: مثلاً علم وقتی مسئله شبیه‌سازی را مطرح می‌کند، برخی می‌گویند که علم کاشف از یک حقیقت تکوینی است؛ بنابراین چه ضرورتی دارد که فقه به آن وارد شود. درست مانند اینکه آب در صد درجه به جوش می‌آید، آن وقت آیا فقه می‌تواند بگوید که جوش آمدن آب در این درجه چه حکمی دارد؟ در شبیه‌سازی یک سلول را از انسان می‌گیرند و انسانی شبیه او با همین خصوصیات در رحم یک زن و یا دستگاه ایجاد می‌کنند یا در تلقیح مصنوعی اصل مسئله با قطع نظر از عناوین ثانویه و ملاحظاتش موضوع مهمی محسوب می‌شود و این سؤال مطرح است که آیا فقه می‌تواند به جواز و یا عدم آن ورود کند.
وی با بیان اینکه انرژی درمانی از سوی علم اثبات شده است، بیان کرد: علم ثابت کرده که وقتی انرژی انسانی ضمیمه فرد دیگر شود دردهای او را کاهش می‌دهد؛ این کار در مسائل روانی بسیار به نتیجه رسیده و در امراض جسمانی هم نتایجی گرفته شده است.
شبیه‌سازی از لحاظ فقه مشکلی ندارد
فاضل لنکرانی با بیان اینکه صرف نظر از مقارناتی مانند لمس نامحرم در این کارها، این سؤال مطرح است که نقش فقه مثلاً در شبیه‌سازی چیست، تصریح کرد: بحث استنساخ از موضوعات مهم است که جای کار در حوزه دارد؛ ثابت کردیم که این مسئله فی نفسه ایرادی ندارد، در حالی که علمای مسیحی و یهودی در کنفرانسی که سالیان قبل در قم برگزار شد، آن را حرام می‌دانستند؛ هیپنوتیزم هم امری علمی است و در آن دردهای یک فرد با انرژی‌درمانی کم می‌شود و به ویژه در زایمان از آن استفاده زیادی می‌شود.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار اظهار کرد: با وجود این، سؤال اصلی این است که علم بماهو علم، وقتی به نتیجه رسید آیا فقه حق ورود دارد یا اینکه باید بگوید در عناوین ثانویه دخالت ندارم؛ معتقدم که نمی‌توانیم بگوییم اگر چیزی مربوط به امور تکوینی است فقه نمی‌تواند در آن دخالت کند.
عدم دخالت فقه در علم توهم است
عضو جامعه مدرسین با بیان اینکه به نظر بنده این سؤال و توهم کاملا نابجاست، تصریح کرد: این توهم به سراغ کسانی می‌رود که درک درستی از فقه ندارند؛ از این رو متأسفانه برخی روشنفکران هم به این مسئله دامن می‌زنند.
فاضل لنکرانی به ذکر مثالی درباره تولید سلاح‌های کشتار جمعی پرداخت و افزود: مثلاً علم راه تولید بمب اتم را به دست آورده است؛ برخی می‌گویند که تولیدش ایراد ندارد، ولی استفاده از آن حرام است. معتقدم که براساس فقه تولید آن هم اشکال دارد، ولو اینکه علم راه تولید را کشف کرده است.
فقه عامل رشد علوم است
وی با اشاره به سخنان برخی که می‌گویند فقه نمی‌تواند جلوی علم را بگیرد و مکشوفات علمی روز به روز در دنیا بیشتر می‌شود، بیان کرد: واقعاً سرعت رشد علم بسیار زیاد است، فقه این قابلیت را دارد که در رشد علوم دخالت کند که البته ممکن است برای برخی این حرف تازه و سنگین هم باشد؛ مثلاً در مباحث اقتصادی فقه روش‌هایی در نوع تجارت، مبادله و معاملات به بشر می‌آموزد که این مسیر را برو تا گرفتار محرمات نشوی؛ وقتی فقه به میدان بیاید راه صحیح رشد یک علم را تبیین می‌کند.
فاضل لنکرانی تصریح کرد: اگر دامنه تأثیر فقه را تنها بر حلال دانستن و حرام شمردن یک چیزی بدانیم این حرف درست که فقه دخالتی در علوم ندارد، ولی اگر فقه مثلاً در هیپنوتیزم دخالت کرده و به اضرار و اشکال دانستن آن هشدار بدهد، موجب رشد علم است؛ فقه قدرت دارد تا مسیر صحیح حرکت علم را تبیین کند و بگوید ای بشر به جای اینکه در بحث انرژی‌درمانی سراغ کارهایی بروید که به ضرر شماست از ابتدا تمرکز خود در این علم را روی مسائل مفید بگذارید.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) با بیان اینکه سیاست هم علم انسانی است و فقه در سیاست هم راهگشا و هدایتگر است، تصریح کرد: فقه می‌تواند با حضور در میدان سیاست بگوید در سیاست باید ظلم و بی‌عدالتی نباشد، آزادی باشد و ولایت مستقل و بریده از خدا بر انسان‌های دیگر نباشد. فقه ولایت خدا، پیامبر(ص) و در امتداد آن ائمه(ع) را قبول دارد و اگر ولایت فقیه هم مورد پذیرش فقه است، در واقع همان ولایت فقه و ولایت دستورات الهی است نه ولایت یک فرد بر دیگران.
ولایت فقیه ولایت قرآن است
وی با بیان اینکه ولایت فقیه ولایت فقه و قرآن بر دیگران است، بیان کرد: یکی از اشتباهات روشنفکران در مورد ولایت فقیه همین است که آن را ولایت شخص بر دیگران می‌دانند، در حالی که این فقه است که راه برای ولایت قرار داده است.
فاضل لنکرانی بیان کرد: همچنین در تلقین مصنوعی مثلاً برخی فتوا دادند که اشکال ندارد نطفه برادر در رحم خواهر قرار گیرد، ولی فقه در اینجا از ابتدا تعیین‌کننده است و می‌تواند مسیر تحقیقات علمی را تغییر دهد، زیرا در فقه ازدواج انسان با محارم حرام است و حتی علم ثابت کرده که اگر ۳۰ درصد ژن زن و مرد مزدوج مشترک باشد فرزندان معلول به دنیا می‌آورند. همان طور که این احتمال در ازدواج‌های فامیلی هم زیاد است.
فاضل لنکرانی اظهار کرد: اینکه می‌گویند وقت نکاح قمر در عقرب نباشد از این جهت است؛ البته امروز متأسفانه اعتقادات حتی متدینین ما هم به این مسائل کم شده است، ولی چند روز قبل محققانی نزد بنده آمده بودند و می‌گفتند که مکروهات باب نکاح را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که عقدهایی که در این هنگام خوانده می‌شود فرزندان دارای مشکل از آن تولید می‌شود.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه فقه می‌گوید که محرمیت برای تولید نطفه اشکال دارد، افزود: تا قیامت یک نسل معلول تولید می‌کند. بنابراین فقه وقتی در وادی علم حضور یابد با احکام، ملاکات، اغراض و … می تواند در مسیر و روش تعلم مؤثر باشد.
اصلاح مسیر علم با فقه
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با تأکید بر اینکه باید علم را بیشتر بشناسیم تا این تأثیرگذاری بیشتر درک شود، اظهار کرد: فقه باید موارد حرام و حلال را معیّن کند و حتی می‌تواند مسیر علم را تصحیح کند.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) اظهار کرد: از سوی دیگر هم انصاف این است که بپذیریم علوم هم هویت دیگری به فقه می‌دهند، زیرا مباحث جدید باعث رجوع ما به منابع می‌شود و همین سبب می‌شود تا برداشت‌های ما با دقت و تتبع بیشتری باشد؛ امروز شبیه‌سازی و انرژی‌درمانی و در آینده مسائل دیگر به علم بشر افزوده می‌شوند و برای بررسی فقهی باید نگاه‌های جدیدی به منابع بیندازیم و پاسخ‌های درخور و شایسته‌ای برای آن بیابیم.
فقه قدرت ورود به همه مسائل را دارد
این استاد حوزه افزود: روشنفکران و اهل نظر و همه دنیا بدانند فقه قدرت ورود در تمامی مسائل را دارد و اگر خود را از فقه جدا کنند، می‌تواند آثار زیانباری برای آنان داشته باشد؛ مثلاً در همین بحث تلقیح مصنوعی با نسلی مواجه می شویم که حسب و نسب آنان هم مشبه است و پدر و مادر آنان به درستی مشخص نیستند.
وی تأکید کرد: حوزه باید خیلی روی فقه کار کند؛ روی مسائل اجتهادی خیلی باید زحمت بکشیم. آیا بدون فقه جواهری و اصول شیخ انصاری می‌توان وارد این موضوعات جدید شد؟ معتقدم که به هیچ وجه نمی‌شود، زیرا دست ما خالی است و عقل به تنهایی نمی‌تواند همه ابعاد علم را بفهمد و درک کند.
بنابر گزارش ایکنا، استاد فاضل لنکرانی در پایان اظهار کرد: کسی تصور نکند که فقه جواهری و مکاسب شیخ برای آن زمان بوده است؛ بنده معتقدم که امروز و در آینده بدون اینها قدرت پاسخگویی به مسائل جدید را نداریم و با همین ابزار می‌توانیم پاسخگوی موضوعات جدیدی باشیم.
