فقه نظام؛ پل ارتباطی میان فقه حکومتی و غیر حکومتی

حجت‌الاسلام ایزدهی ضمن تشریح برنامه‌های همایش ملی فلسفه فقه نظام، گفت: فقه حکومتی‌ می‌تواند رویکردهای متفاوتی داشته باشد به عبارت دیگر‌ می‌تواند براساس نگاه‌ها متفاوت شود؛ فقه نظام‌ می‌خواهد بین فقه مصطلح غیر حکومتی و فقه حکومتی رابطه ایجاد کند یعنی‌ می‌خواهد بیان کند این نظام اعم از معرفتی و عینی، باید نظام کلان در نظر گرفته شود و در کنار این کلان نظام، خرده نظام قرار گیرد تا مسائل مختلف نظام عینی را پاسخ دهند.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت الاسلام والمسلمین سیدسجاد ایزدهی در نشست خبری همایش ملی فلسفه فقه نظام که با حضور اصحاب رسانه برگزار شد، با اشاره به چیستی و چرایی فلسفه فقه نظام گفت: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به مناسبت سالگرد روز جهانی فلسفه بحث فلسفه‌های مضاف را مورد بررسی قرار‌ می‌دهد.

دبیر علمی همایش ملی فلسفه فقه نظام  ادامه داد: فلسفه مضاف رویکرد پیش از علمی است یعنی هر دانشی دارای چیستی، گستره کارکرد و موارد تأثیر گذار در دانش است؛ اگر مفهوم شناسی علمی را تغییر دهید، کارکرد علم نیز تغییر‌ می‌کند بنابراین دانش‌ها به مسائل دانش خود‌ می‌پردازند فارغ از این که چه پاسخی‌ می‌خواهد بدهد و رویکرد پیشادانشی پاسخ به حل آن مسأله است.

رییس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: فقه، پیش از انقلاب به دلیل این که نظامی مبتنی بر فقه وجود نداشت، فقط مسؤولیت پاسخ به نیازهای فردی مؤمنان را برعهده داشت یا نهایتا معاملات در سطح خرد را پاسخ‌ می‌داد اما پس از انقلاب، فقه متصدی اداره کشور شده و نرم ا فزار اداره کشور براساس فقه شیعه رقم خورده است.

وی با بیان این که پس از انقلاب عنوان فقه حکومتی بسیار مطرح‌ می‌شود، اظهار کرد: امروزه فقه‌ می‌خواهد حکومت را اداره کند به صورتی که این حکومت بتواند کارا اداره شود و مسائل نظام را به سمت جلو حرکت دهد،‌ می‌توان گفت بیش از ۲۰ سال از مطرح شدن فقه حکومتی‌ می‌گذرد اما امروزه بحث جدی تر شده است.

ایزدهی ادامه داد: فقه حکومتی‌ می‌تواند رویکردهای متفاوتی داشته باشد به عبارت دیگر‌ می‌تواند براساس نگاه‌ها متفاوت شود؛ فقه نظام‌ می‌خواهد بین فقه مصطلح غیر حکومتی و فقه حکومتی رابطه ایجاد کند یعنی‌ می‌خواهد بیان کند این نظام اعم از معرفتی و عینی، باید نظام کلان در نظر گرفته شود و در کنار این کلان نظام، خرده نظام قرار گیرد تا مسائل مختلف نظام عینی را پاسخ دهند.

وی ادامه داد: در حوزه اقتصاد‌ نمی‌توان به گونه‌‌ای عمل کرد اما در حوزه فرهنگ به گونه‌‌ای دیگر بلکه باید کل مجموعه را لحاظ کرد و براساس آن رویکرد اجرای حکومت داشت به عبارت دیگر نظام کلان، دارای خرده نظام‌های اقتصادی، فرهنگی، امنتیی، قضایی و عبادی است و هرکدام از این خرده نظام‌ها باید بتوانند کل را پوشش دهند ونسبت به یکدیگر حرکت کنند یعنی اگر نظام سیاسی یا فرهنگی مناسب باشد اما نظام اقتصادی کارآمد نباشد این نظام، یک نظام کارآمد نخواهد بود.

دبیرعلمی همایش ملی فلسفه فقه نظام خاطرنشان کرد: فقه نظام‌ می‌خواهد مباحث پیشینی را لحاظ کند یا این که ادله و تراثی برای فقه نظام وجود دارد؟ انتظارات، گستره، روش شناسی چیست؟ نسبت هرکدام از خرده نظام‌ها با نظام کلان چیست؟ به عبارت دیگر دغدغه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی این است که آیا از فقه به مثابه موجود زنده کارامد‌ می‌توان برای اداره مطلوب جامعه اسلامی استفاده کرد؟ بنابراین همایش فلسفه فقه نظام‌ می‌خواهد این موارد را پوشش دهد.

وی در زمینه زمان و مکان برگزاری همایش ملی فلسفه فقه نظام گفت: این همایش چهارشنبه ششم آذرماه پس از نماز مغرب و عشاء در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی واقع در خیابان ۱۵ خرداد جنب حسینیه شهدا برگزار‌ می‌شود.

ایزدهی ادامه داد: سخنرانان همایش ملی فلسفه فقه نظام آیات رشاد، اراکی و علیدوست هستند؛ همچنین در این همایش منشوری در زمینه فقه نظام که شامل چکیده مقالات، درس گفتارهای فلسفه فقه نظام، فقه سیاسی و درس گفتارهای بیان شده در تهران است، رونمایی‌ می‌شود.

وی با اشاره به زمان فراخوان مقاله در همایش ملی فلسفه فقه نظام اظهار کرد: در زمینه این همایش در یک ماه گذشته فراخوان اعلام شده که تاکنون هشت مقاله کامل و ۱۷ چکیده مقاله به دبیرخانه همایش رسیده است اما به دلیل برگزاری همایش فلسفه فقه نظام به صورت گسترده در خردادماه سال آینده علاقه مندان‌ می‌توانند مقالات خود را به دبیرخانه همایش ارسال کنند./ رسا