شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
حجت‌الاسلام مهدی ابوطالبی گفت: وقتی در اوایل انقلاب ولایت فقیه مطرح شد، نهضت آزادی علیه آن بیانیه نوشت و گفتند شیخ انصاری ولایت فقیه را قبول ندارد و ساخته امام (ره) است، ولی وقتی کنگره ایشان برگزار شد، مشخص شد که آن مرجع بزرگ، تعبیر حکومت و ولایت مطلقه دارد. متأسفانه با جریان‌سازی و فضاسازی هنوز هم گفته می‌شود که آخوند خراسانی ولایت فقیه را قبول ندارد و این نگاه در بین برخی طلاب و مبلغان و مدرسان حوزه امتداد یافته است، در صورتی که آخوند ولایت فقیه را قبول دارد.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی ابوطالبی، معاون پژوهش مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، در نشست علمی «منشور روحانیت» گفت: کشور ما حداقل ۵۰۰ سال حاکمیت شیعه داشته ولی همانند همه جهان اسلام تحت حاکمیت حکام مستبد و سیستم استبدادی و مورد هجوم استعمار بوده است. البته هنوز بسیاری از کشورهای اسلامی حکومت پادشاهی دارند و تحت استعمار غرب هستند، ولی ایران هرگز مستعمره نشده و مهمترین عامل آن هم وجود علمای شیعه بوده است.
وی با اشاره به نقش‌آفرینی عالمان دین به خصوص واکنش میرزاعلی کنی خطاب به ناصرالدین شاه بعد از اینکه قراردادهایی با انگلیس منعقد شد، افزود: در قرارداد تنباکو و حمله انگلیس به جنوب ایران شاهد واکنش علما و نقش آنان بودیم، کمااینکه در دوره مشروطه هم شاهد این قضیه بودیم. در نهضت ملی‌شدن نفت هم آیت‌الله کاشانی به‌عنوان فقیه مسلم وارد عرصه سیاسی شد تا به دوره امام خمینی (ره) می‌رسیم. در همه این نهضت‌ها از جمله قرارداد تنباکو روحانیون روی منبر اتفاقات سیاسی کشور را برای مردم توضیح می‌دادند و مراسم مذهبی محلی برای گسترش این نهضت‌ها شده بود تا جایی که سیدمحمدطباطبایی بر روی منبر گفت استبداد بلایی را که بر سر مادر ما حضرت زهرا آورد بر سر ما هم آورده است. در این دوره مناسک ولایی و مذهبی درگیر و وارد عرصه سیاسی شد.
ابوطالبی با اشاره به پروژه نفوذ از سوی برخی دولت‌ها به خصوص انگلیس، گفت: حتی وقتی چرچیل سفیر بریتانیا در ایران بود با لباس روحانیت در تجمعات حاضر می‌شد تا اینکه لو رفت. در دوره رضاخان او تلاش کرد تا با تهدید و ارعاب به مخالفت با حوزه بپردازد تا جایی که روحانیت جرئت مباحث طلبگی هم نداشتند؛ مرحوم آیت‌الله صافی نقل فرمودند که ما چون در قم نمی‌توانستیم مباحثه کنیم به باغات اطراف می‌رفتیم. البته این خفقان هم جواب نداد و انگلیس به نتیجه رسید که این روند ثمری ندارد لذا رضاشاه را تبعید کردند. در دوره محمدرضا پهلوی نیز در ابتدا فضا برای روحانیت کمی بازتر شد، ولی به تدریج درصدد فشار برآمدند.
جریانی منتسب به ولایت بر ضد ولایت فقیه
معاون پژوهش مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در پاسخ به این پرسش که ویژگی جریان ولایتیه در این دوره چه بود؟ تصریح کرد: جریاناتی چون کسروی و سیدابوالفضل برقعی که به شبه وهابی معروف شدند خود را شیعه حقیقی می‌دانستند و با بقیه زاویه داشتند و جریان دیگر در این دوره هم کمونیست‌ها بودند و در چنین شرایطی کسانی که دغدغه حب و ولایت اهل بیت (ع) داشتند به ولایتی‌ها معروف شدند که انگاره‌ای مثبت در اذهان مردم بود، ولی در دوره ایجاد نهضت امام (ره) برخی از همین ولایتی‌ها حاضر نشدند علیه رژیم پهلوی بایستند و شعار آنان این بود که حکومت قبل از ظهور باطل است و یا چون شاه شیعه است نباید در برابر او ایستاد. این گروه با پرچم ولایتمداری و اسناد به روایات، عاملی بر ضد قیام امام بودند.
استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به روایات رایات که در کتاب وسائل الشیعه بیان شده است، گفت: در این روایات تأکید شده که قیام نکنید یا گفته‌اند به نتیجه نمی‌رسد، در حالی که بنده هنوز یک فقیه را ندیده‌ام که به این روایات استناد کند و بگوید نهضت حرام است.
آیت‌الله خوانساری با سکوت خودش بیشترین کمک را به انقلاب کرد
وی در پاسخ به این پرسش که چرا برخی از فقها با حاکمیت ولایت فقیه همراهی نکردند، اظهار کرد: هیچ فقیهی از فقهای درجه یک نداشتیم که با نهضت امام مخالف باشند و هر کدام کم یا زیاد حمایت کردند، مثلاً مرحوم آیت‌الله احمد خوانساری چون حد بسیار محدودی برای ولایت فقیه قائل بود خیلی حامی نهضت نبود، ولی به تعبیر امام خمینی با سکوت خودش بیشترین کمک را به انقلاب کرد. آیت‌الله شریعتمداری که ابتدا با نهضت همراه بود قائل به ولایت مطلقه فقیه و حتی جهاد ابتدایی بود. کسانی مانند آیات حکیم، خویی و میلانی که اعلامیه حمایت از نهضت را دادند و ابتدا همراهی نکردند، چون تصور می‌کردند که مردم همراهی نخواهند کرد یا ترس از کشتار شدید مردم را داشتند.
ابوطالبی در پاسخ به این پرسش که چرا امروزه تفکر جدایی حوزه و دین از سیاست پررنگ‌تر شده است، تصریح کرد: این داستان ریشه تاریخی دارد. بعد از مشروطه نهضتی که از سوی علما شروع شد به دست جریان رقیب افتاد. لذا این نگرانی بعد از مشروطه همیشه وجود داشت که روحانیت قیام کند و ثمره آن به دست سکولارها بیفتد و حتی آیت‌الله بروجردی به‌صورت مستقیم وارد نهضت ملی نفت نشد، چون نمی‌خواست در صورت عدم موفقیت به نام مرجعیت عظما تمام نشود. بزرگان فقها در قم و نجف چه قبلا و چه امروز در حدود اختیارات ولی فقیه با هم اختلاف دارند، ولی با اصل آن مخالفت ندارند. البته باز هم متهم به سیاسی‌نبودن و عدم دخالت در سیاست می‌شوند. البته برخی که مخالف دخالت فقها در سیاست هستند به این افراد نزدیک می‌شوند تا به این تفکر دامن زده شود و متأسفانه این دقت در برخی از بیوتات در مواجهه با این افراد وجود ندارد؛ بنابراین این فضا عمدتاً جریان‌سازی و تبلیغاتی است.
ماجرای برخورد نهضت آزادی با ولایت فقیه
معاون پژوهش مؤسسه آموزشی پژوهشی حوزه علمیه اظهار کرد: وقتی در اوایل انقلاب ولایت فقیه مطرح شد، نهضت آزادی علیه آن بیانیه نوشت و گفتند شیخ انصاری ولایت فقیه را قبول ندارد و ساخته امام (ره) است، ولی وقتی کنگره ایشان برگزار شد، مشخص شد که آن مرجع بزرگ، تعبیر حکومت و ولایت مطلقه دارد. متأسفانه با جریان‌سازی و فضاسازی هنوز هم گفته می‌شود که آخوند خراسانی ولایت فقیه را قبول ندارد و این نگاه در بین برخی طلاب و مبلغان و مدرسان حوزه امتداد یافته است، در صورتی که آخوند ولایت فقیه را قبول دارد.
ابوطالبی با بیان اینکه برخی ولایت فقیه را قبول دارند، ولی با مصداق ولایت فقیه مشکل دارند، اضافه کرد: در دهه ۶۰ یکسری انقلابیون تندرو که به چپ معروف بودند آیت‌الله صافی را که در شورای نگهبان بود غیرانقلابی می‌دانستند، ولی بعد مدعی دفاع از آیت‌الله صافی و مرجعیت شدند. در دهه ۶۰ به سبب تندروی این افراد و رفتار خشن آن‌ها، برخی روحانیون از انقلاب فاصله گرفتند، چون این برخوردها را دارای وجهه شرعی نمی‌دانستند و همین جریان الان به دنبال کوتاه آمدن از ارزش‌ها و مبارزه با استعمار هستند.
چرا با شیعه انگلیسی وحدت نداریم
وی در پاسخ به این پرسش که برخی می‌گویند شما شعار وحدت سنی و شیعه می‌دهید، ولی حتی با شیعیانی که در داخل با شما در برخی مسائل اختلاف نظر دارند وحدت ندارید، تحلیل شما چیست؟ گفت: وحدت ما با اهل سنت به معنای پذیرش اعتقادات آنان نیست، بلکه وحدت یعنی یکی شدن شیعه و سنی در برابر استعمار و دشمنان اسلام. برخی با رفتارهای افراطی در عزاداری مانند شیعه انگلیسی آب به آسیاب دشمن می‌ریزند وگرنه ما با شیعیان در بحث ولایت اختلافی نداریم. عجیب است که برخی از آن‌ها نگاه افراطی دارند و به سبب برخی کارها باعث کشتار شیعیان می‌شوند و وقتی چنین چیزی به آن‌ها را گوشزد می‌کنیم می‌گویند؛ برای خدا کشته می‌شوند؛ بنابراین ما می‌گوییم اگر شما از برخی اشکال عزاداری مانند قمه‌زنی و بازی کردن در زمین دشمنان دست بردارید، ما با شما مشکلی نداریم.
معاون پژوهشی مؤسسه آموزشی امام خمینی (ره) در پاسخ به این پرسش که امام در اواخر عمر با صراحت نسبت به رفتار برخی افراد و جریانات حتی در آینده هشدار دادند، گفت: امام به تعبیر آقای مرعشی یکبار به دنیا آمده است و مشی سیاست کرده و دوباره به دنیا آمده و سیاست‌ورزی کرد. برخی جریانات سیاسی در ابتدای انقلاب از امام درباره نهضت آزادی استفتا می‌کنند، ولی چه شد که در سال ۷۶ با نهضت آزادی جبهه متحد سیاسی تشکیل دادند؟ یا بیت قائم مقام رهبری مدعی شدند که برخورد امام این‌قدر نسبت به آیت‌الله منتظری تند نبود. لذا امام در اواخر عمر با صراحت مسائل را بیان فرمودند و آینده‌نگری داشتند و با ادبیاتی بحث را مطرح کردند که قابل انکار نباشد و تعابیر تندی هم فرمودند تا مردم بدانند هر کسی که با نهضت آزادی و انجمن حجتیه و… باشد، تکلیف او روشن است.
درصد کم روحانیونی که زندگی اشرافی دارند دید مردم را به روحانیت خراب کرده‌اند
ابوطالبی در پاسخ به این پرسش که چرا طلاب ارتباط اجتماعی لازم را با مردم ندارند و برخی مسئولانی هم که روحانی هستند دنبال زندگی اشرافی خود هستند و وصف شرایط بر ضد دین و روحانیت تمام شده است، افزود: اینکه برخی در بین روحانیت زندگی اشرافی دارند باید گفت درصد خیلی کمی از آنان این‌طور هستند و امروز حقوق طلاب از کارگران هم کمتر است و زندگی اقتصادی دشواری دارند با وجود اینکه در جنگ و در جریان مدافع حرم هم بیشترین درصد شهدا از روحانیت بودند. ما معتقدیم درصد کم روحانیونی که زندگی اشرافی دارند دید مردم را به روحانیت خراب کرده‌اند. مقام معظم رهبری بارها نسبت به تجمل‌گرایی و اشرافی‌گری هشدار دادند، ولی عموم روحانیون این‌طور نیستند.
وی در پاسخ به این پرسش که مردم می‌گویند ما به برخی سیاستها که باعث مشکلات کشور است نقد داریم، تصریح کرد: مشکل این است که شناخت ما از انقلاب و مسئله فلسطین دقیق نیست. برخی می‌گویند فساد وجود دارد و حکومت ۴۰ ساله جمهوری اسلامی به ضرر دین و روحانیت تمام شده، در حالی که انقلاب میلیون‌ها نفر را به اسلام و انقلاب جذب کرده است، از جمله فارغ‌التحصیلان المصطفی ۵۰ میلیون نفر را در دنیا شیعه کرده‌اند، در صورتی که هیچ مرجع و مجتهدی در طول تاریخ موفقیت امام (ره) را نداشت.
بنابر گزارش ایکنا، ابوطالبی بیان کرد: الان توسط برخی القا می‌شود که حکومت دست آخوندهاست و هر بدبختی دارید از آخوندهاست، در حالی که ۸۰ درصد قضات قوه قضاییه روحانی نیستند و در بقیه نهادها هم همین‌طور است یا در بحث فلسطین همه خیال می‌کنند ما از فلسطین صرفاً به خاطر مظلومیتشان دفاع می‌کنیم، در صورتی که مسئله فلسطین مسئله اول جهان اسلام است، زیرا اسرائیل پروژه بحر تا نهر را شروع کرده و قصد دارد ادامه دهد. لذا ما اشغالگری اسرائیل را نمی‌پذیریم. آمار و ارقامی که در مورد حمایت ایران از سوریه و فلسطین هم ارائه می‌شود درست نیست، زیرا به ازای هر ایرانی ۱۷ هزار تومان در سال هزینه شده است. همچنین، چرا فکر می‌کنیم مشکلات کشور به خاطر فلسطین و سوریه است؟ مضاف بر اینکه مسئله فلسطین مربوط به قبل از انقلاب است و کسانی چون مرحوم کاشفالغطاء در برابر اسرائیل ایستادند.
