شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
استاد حوزه علمیه با ارائه پیشنهاد ایجاد نظام آموزشی دوگانه در حوزه گفت: نظام سنتی و جدید در همه جای دنیا وجود دارد و ما هم در حوزه می‌توانیم متناسب با شرایط خودمان این دو را داشته باشیم.
به گزارش شبکه اجتهاد، حوزه‌های علمیه اوایل هفته جاری آیین افتتاحیه حوزه‌های علمیه برگزار شد. تحولات دنیای معاصر به ویژه پس از شیوع کرونا، ضرورت نوسازی تشکیلاتی و روزآمدسازی سیاست‌ها، نظام‌نامه‌ها و ساختارهای پژوهشی و آموزشی حوزه علمیه را دوچندان کرده است. آیت‌الله اعرافی در مراسم افتتاحیه این برنامه ضمن اشاره به ایجاد درختواره دانشی دروس حوزه در ۱۶ حوزه دانشی، از شناسایی حدود ۴۰۰ رشته، گرایش و مقطع در این درختواره خبر داده بود.
در زمینه تحول در حوزه نظریات مختلفی مطرح شده است. از جمله این دیدگاه‌ها نظر استاد سید محمد غروی، عضو سابق شورای عالی حوزه‌های علمیه، است. به نظر وی باید دو نظام حوزوی وجود داشته باشد؛ یک نظام جدید با حفظ همه متغیرات لازم اعم از استاد، مدرسه و طلاب و نظام دیگر به سبک قدیمی و سنتی برگزار شود. خبرگزاری ایکنا در همین رابطه با وی گفت‌وگویی داشته است که در ادامه از نظر می‌گذرد.
استاد غروی با اشاره به ۵ دوره عضویت در شورای عالی حوزه، بیان کرد: از همان زمان قدیم یعنی وقتی آیت‌الله فاضل لنکرانی و سپس آیت‌الله مکارم شیرازی دبیر شورای عالی حوزه بودند تا دوره آیات مقتدایی و بوشهری و دوره کنونی رویکرد تحولی وجود داشته است. وقتی مقام معظم رهبری به قم آمدند و بر تحول تأکید کردند، این امر سرعت بیشتری گرفت و از ظرفیت‌های حوزه برای تحول استفاده بیشتری شد.
وی با پرداختن به برخی اقدامات برای تحول بنیادین در حوزه، تصریح کرد: چشم‌انداز بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت حوزه و همچنین ۱۴ نظام مختلف حوزوی تنظیم و تدوین شده است و برنامه‌های ۵ و ۱۰ ساله هم تدوین و در شورای عالی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و اقدامات خوبی در شورای گسترش و اعطای مجوزها انجام شده و رشته‌های متعددی که در حوزه سابقه نداشت راه‌اندازی شده است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه شاید ۵۰۰ فاضل و محقق حوزوی در تدوین این رشته‌ها و برنامه‌ها اظهارنظر کرده‌اند، اضافه کرد: اگر این برنامه‌ها که در شورای عالی تصویب شده است دنبال شود، حتماً تحولات خوبی رخ خواهد داد. البته اجرای این طرح‌ها نیازمند به تأمین بودجه مالی است، ولی کشور و به تبع آن حوزه دچار مشکلات مالی فراوانی است که تا حد زیادی دست ما را بسته است.
تفکر تحولی در مدیریت حوزه
غروی با ذکر اینکه حوزه با نیروها و امکانات اندک فعلی برای اجرای برنامه‌ها تلاش خود را داشته است، اظهار کرد: روند شورای عالی حوزه در گذشته تحولی بوده و این دوره به همین صورت پیش رفته و خواهد رفت و مدیریت حوزه هم واجد تفکر تحولی است؛ البته باید با وجود حفظ نقاط قوت و سنت‌های خوب حوزوی، تحول رخ دهد.
وی ادامه داد: اجرای رشته‌های تخصصی در کلام، فلسفه، علوم انسانی و ادیان و مذاهب و … از اموری است که باید دنبال شود و تا حدودی هم شده است. البته امکانات لازم هم باید وجود داشته باشد. همچنین باید در سطح یک و دو و سه عمومی، برنامه اصلاحی حوزه که به تعدادی از مدارس ابلاغ شده، فراگیرتر دنبال شود. این برنامه در دوره آیت‌الله بوشهری تدوین و به تدریج اجرا شده و باید در تمامی مدارس دنبال شود.
تبادل و تکامل میان دو نظام آموزشی
غروی تصریح کرد: نکته دیگری که بارها بر آن تأکید داشته‌ام و به نظرم برنامه ایده‌آلی است، بحث وارد شدن ۱۰ درصدی ورودی‌ها به حوزه است. در دوره گذشته به شدت پیگیر برنامه ایده‌آل بودیم ولی خلأهایی وجود دارد؛ باید دو نظام حوزوی داشته باشیم؛ یکی نظام جدید با حفظ همه متغیراتی که باید مورد توجه قرار بگیرد، اعم از استاد، مدرسه و طلابی که پذیرش می‌شوند و نظام دیگر به سبک قدیمی و سنتی باشد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه در ابتدای کار باید ۵ تا ۱۰ درصد ورودی‌های حوزه وارد این فاز شوند و در خلال کار نقاط ضعف و قوت بررسی و برطرف شود، تصریح کرد: این امور باید انجام شود. البته برخی اعضای شورا روی خوشی به این برنامه نشان ندادند، ولی اگر این کار انجام شود، دوره سنتی حوزه کامل‌تر اجرا خواهد شد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه افزود: اگر دو دوره تعریف و دوره سنتی زمان بیشتری داشته باشد و دوره جدید کمتر، راحت‌تر می‌توانیم دو جریان را به پیش ببریم و هرکدام مکمل همدیگر باشند؛ در نظام‌های دنیا هم این مسئله دو نظام آموزشی سابقه دارد و هر دو نظام را طراحی کرده‌اند.
آسیب کارکردهای شغلی به طلبگی
غروی در پاسخ به این پرسش که چه میزان آموزش و پژوهش در حوزه متناسب با مشاغلی (خبرگان رهبری، شورای نگهبان، وزارت اطلاعات، ائمه جمعه و جماعات و …) است که طلاب در آینده وارد آنها می‌شوند؟ اظهار کرد: برای برخی از این مشاغل، رشته طراحی شده و برنامه‌های تخصصی هم دارند، ولی طبعاً برای گزینش افراد منتخب به منظور اشتغال در این نوع کارها باید دقت بیشتری شود؛ البته در فقه و اصول و قضا و ادیان و مذاهب تا حدودی ساختارهای اولیه فراهم شده است.
عضو سابق شورای عالی حوزه اضافه کرد: برای این مشاغل باید خیلی دقت شود، زیرا طلابی وارد حوزه می‌شوند که استعدادهای مختلف دارند و از بیرون هم نهادهایی این افراد را رصد و برای این نوع کارها دعوت می‌کنند؛ این روش چون برای پیدا کردن شغل نیست اثر مثبت‌تری دارد، ولی اگر از اول بخواهیم عده‌ای را در مسیر این مشاغل ببریم، سختی‌ها و آسیب‌های خاص خود را دارد. لازمه این کار آن است که مانند دانشگاه‌ها به سمت علمی _ کاربردی پیش برویم که در این صورت بحث طلبگی کمرنگ می‌شود و عمدتاً کارکرد شغلی مد نظر است.
مرجعیت خُم رنگرزی نیست
استاد حوزه علمیه درباره اینکه الان در حوزه با دو قشر در بحث فقه مواجهیم؛ یکی فقهای سنتی و دیگری مجتهدان جدید که با فقهای سنتی زاویه فکری دارند و تحولات فقه را مناسب با شرایط نمی‌دانند و چه مقدار از این انتقادات وارد است؟ اظهار کرد: متأسفانه گاهی افرادی مدعی‌اند؛ برخی درس‌نخوانده مدعی فقه و اجتهاد هستند و گاهی هم با شبکه‌های مجازی مرتبط و مرکزی هم برای خودشان ایجاد کرده‌اند، ولی از لحاظ علمی جایگاه لازم را ندارند. جایگاه فقیهی مبرز باشد این است که دست‌کم ۵۰ سال بحث و تحقیق و تدریس داشته باشد تا اظهارنظر فقهی کند؛ زیرا مسائل فقهی مانند خم رنگرزی نیست که لباس را در آن بیندازیم و رنگ کنیم. البته اکنون در حوزه افاضلی داریم که ظرفیت‌های بسیار خوبی محسوب می‌شوند.
