شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
مدیر واحد تولید محتوای انتشارات انقلاب اسلامی با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب معتقدند که در روایات تعبیر «مناسب با لهو و لعب»، که فقها در حرمت موسیقی بر آن تأکید می‌کنند، وجود ندارد، اظهار کرد: ایشان می‌فرمایند که موسیقی در صورتی حرام است که لهوی و مضل باشد و اضلال هم شامل دو بُعد گمراهی عقیدتی و فعلی است.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سعید صلح‌میرزایی، مدیر واحد تولید محتوای انتشارات انقلاب اسلامی وابسته به دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب اسلامی، با اشاره به انتشار کتاب غنا و موسیقی برگرفته از درس‌های خارج مقام معظم رهبری، به ایکنا گفت: این کتاب اولین اثری است که از مجموعه دروس مقام معظم رهبری به صورت رسمی منتشر می‌شود و مشتمل بر ۷۶ جلسه درس خارج ایشان است.
وی با بیان اینکه این کتاب مجموعه مباحث ایشان از جلسه ۲۵۰ تا ۳۲۵ از مجموعه دروس مکاسب محرمه است، افزود: ایشان به بحث غنا و موسیقی از منظر مکاسب محرمه ورود کرده‌اند که اگر کسی از این راه درآمد داشته باشد، حرام است.
صلح میرزایی ادامه داد: یکی از ویژگی‌های مهم کتاب این است که ایشان بعد از دیدن نظرات علما و فقها از صدر اسلام تا دوره معاصر، این اقوال را ذکر و در برخی موارد نقد کرده‌اند و نظر خودشان را بیان فرمودند؛ از جمله به نظرات امام خمینی (ره) و آیت‌الله خویی پرداخته‌اند که معمولاً این مسئله رسم نیست، ولی به خاطر اهمیت بحث به این موضوع ورود کرده‌اند.
پرداخت جامع به اقتضای کاربرد موسیقی در جامعه
مدیر واحد تولید محتوای انتشارات انقلاب اسلامی تصریح کرد: رهبر معظم انقلاب تمامی احادیث شیعه و سنی در این باب را مورد توجه قرار داده‌اند. لذا درسی به این جامعیت در این مسئله نداشته‌ایم. این توجه به خاطر آن است که کاربرد موسیقی در جامعه زیاد شده و اهمیت بحث اقتضای آن را دارد.
این مدرس سطح خارج حوزه علمیه با بیان اینکه رهبری در این بحث به مباحث رقص و آلات موسیقی هم ورود کرده است، اظهار کرد: در انتهای این کتاب به ۴۸ سؤال که عمدتاً دغدغه مجموعه‌های فرهنگی بوده و از ایشان پرسیده شده براساس مبانی خودشان پاسخ داده‌اند.
صلح میرزایی با بیان اینکه مخاطب اصلی این کتاب طلاب، استادان و دانشجویان فقه و حقوق هستند، اظهار کرد: در این کتاب تلاش شده تا بیان روان و شیوای ایشان حفظ شود و مخاطب بتواند با خواندن اثر لحن و کلام رهبری را در ذهن خودش تداعی کند؛ همچنین از ویژگی‌های این اثر آن است که سند روایات ذکر شده، مباحث رجالی مربوطه بیان و در انتها هم نمایه‌های خوبی بر آن افزوده شده است؛ همچنین نکات فقهی و اصولی مورد استفاده هم بیان شده است.
وی افزود: مقدمات این کار مانند تیترزنی از سوی یکی از شاگردان حضرت آقا، که خودشان از استادان درس خارج هستند، انجام شده و بنده نیز در آن همکاری داشته‌ام و علیرضا پورمختار نیز کار ویراستاری و اکبر پاشایی هم نمایه‌های علمی آن را انجام داده است.
نگاه متفاوت ولی با رعایت خط قرمز فقه
مدیر واحد تولید محتوای انتشارات انقلاب اسلامی با بیان اینکه رهبر انقلاب با موسیقی، آواز و هنر از دوره جوانی بیگانه نبوده و با صوت و لحن قرآنی هم آشنایی دارند، تصریح کرد: نگاه به‌روز ایشان در این مسئله سبب نشده که خطوط قرمز فقه را زیر پا بگذارند؛ لذا با پیش‌داوری سراغ بحث نرفته‌اند، ولی اشکالات بزرگی را بر آرای فقهای گذشته وارد کرده‌اند و همین مسئله در برخی موارد سبب نگاه متفاوت به موسیقی و غنا شده است.
صلح میرزایی با بیان اینکه ایشان در بحث «مناسب با لهو و لعب» که فقها در حرمت موسیقی بر آن تأکید دارند معتقدند که اساساً چنین تعبیر و عنوانی در روایات نداریم، اظهار کرد: رهبری در نهایت با تتبعشان می‌فرمایند که موسیقی در صورتی حرام است که لهوی و مضل باشد و اضلال هم شامل دو بُعد گمراهی عقیدتی و فعلی است؛ البته ممکن است این حرمت، نوع خوانندگی حتی بدون موسیقی، متن و یا فضای مجلس را شامل شود، ولی به هر حال ایشان این تعبیر را مورد تأکید روایات نمی‌دانند.
دقت در معنای اطراب و تطریب
این مدرس حوزه علمیه با بیان اینکه بحث دیگری که در فتاوای فقها دیده می‌شود بحث طرب‌انگیزی است که سبب شده تا به حرمت موسیقی و غنا رأی دهند، گفت: رهبر معظم انقلاب در صفحه ۲۱۵ کتاب فرموده‌اند که فقها در فهم میان اطراب و تطریب دچار اشتباه شده‌اند؛ زیرا آن دو را یکی گرفته‌اند، در حالی که دو معنای متفاوت دارد.
وی افزود: فقها تطریب را به معنای اطراب گرفته‌اند، در حالی که تطریب همان تحریر و چه‌چه زدن است که حرام نیست؛ رهبری این دقت لغوی را داشته‌اند و نمونه این دقت‌ها در روایات به انضمام اشراف ایشان بر مباحث تاریخی که سبب شده تا برداشت‌های دقیق‌تری داشته باشند؛ برای مثال نقل است که ایشان «اغانی ابوالفرج» را، که شامل زندگی آوازه‌خوانان عرب است، مطالعه کرده‌اند.
صلح میرزایی با ذکر اینکه در روایات به ویژه از امام صادق (ع) در نهی غنا و موسیقی تعابیر تندی به کار رفته است، ادامه داد: ایشان به این بحث هم توجه کرده و فرموده‌اند که در آن دوره بزرگترین مغنیه‌ها در مدینه وجود داشتند و مراکز فساد و غنا زیاد شده و شیوع زیادی یافته بود. لذا روایات مواجهه تندی با این مسئله داشته‌اند.
تفاوت موسیقی غربی و شرقی
وی افزود: ایشان حتی میان موسیقی غربی و شرقی تفاوت گذاشته و معتقدند که موسیقی شرقی بیشتر مورد استفاده پادشاهان و در مجالس لهو و لعب است، ولی در غرب از موسیقی برای پیشبرد برخی کارها بهتر استفاده شده است.
صلح میرزایی با پرداختن به اینکه مقام معظم رهبری ترویج موسیقی را حرام می‌دانند، بیان کرد: اینکه ایشان مخالف نشان دادن آلات موسیقی هستند به این جهت است که آن را نوعی عادی‌سازی و ترویج می‌دانند که جنبه لهوی آن غلبه می‌یابد. از این رو حتی برپایی نمایشگاه آلات را هم مجاز نمی‌دانند.
وی با اشاره به بحث ایشان در مورد موسیقی قرآن، اظهار کرد: از جمله بحثی که فرموده‌اند این است که خواندن قرآن هم با لحن اهل فسق حرام است و به روایتی استناد کرده‌اند که قومی در آینده خواهند آمد که قرآن را برای غیرخدا و با حالت مضمار می‌خوانند که حداقل کراهت از این روایات قابل برداشت است.
