اصطلاحات اصولی: برائت عقلایی

برائت عقلایی

فهرست مندرجات
۱ – تعریف
۲ – نکته
۳ – پانویس
۴ – منبع

تعریف
برائت عقلایی، عبارت است از بنای عقلا بر عدم مؤاخذه و کیفر مکلفی که تکلیف به او نرسیده است، که لازمه آن، مذمت عقاب کردن مکلف به دلیل مخالفت با تکلیف مشکوک می باشد. به بیان دیگر، برائت عقلایی عبارت است از بنای عقلا بر برائت ذمه مکلف، نسبت به تکلیف مشکوک، در مواردی که بعد از جست و جوی از دلیل، شک او نسبت به تکلیف واقعی بر طرف نگردد.

نکته
مشهور اصولی ها ” قبح عقاب بلا بیان ” را قاعده عقلی دانسته و آن را به عنوان دلیل عقلی بر برائت مطرح نموده اند؛ به خلاف صاحبان ” تحریرات فی الاصول ” و ” انوار الاصول ” که آن را قاعده عقلایی دانسته‌اند. [۱] [۲] [۳]

پانویس
۱. ↑ تحریرات فی الاصول، خمینی، مصطفی، ج۷، ص۱۳۰.
۲. ↑ تحریرات فی الاصول، خمینی، مصطفی، ج۷، ص۱۳۵ و ۱۳۷.
۳. ↑ انوارالاصول، مکارم شیرازی، ناصر، ج۳، ص۱۶۲.
منبع:

فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۷۳، برگرفته از مقاله «برائت عقلایی».