اصطلاحات اصولی: بدار

بدار

فهرست مندرجات

۱ – تعریف
۱.۱ – مثال
۲ – حکم بدار
۲.۱ – نظرات آخوند خراسانی
۳ – پانویس
۴ – منبع

تعریف
بدار به معنای پیشی گرفتن و مبادرت به انجام مأموربه اضطراری در ابتدای وقت، توسط مکلف مضطر می‌باشد.

← مثال
مثال برای بدار این هست که مکلف در اول وقت برای وضو آب نمی‌یابد ولی تا آخر وقت صبر نمی‌کند، بلکه در همان اول وقت تیمم کرده و نماز می‌خواند.

حکم بدار
درباره جواز یا عدم جواز بدار، اختلاف است: مرحوم ” آخوند خراسانی ” بحث از اِجزای مأموربه امر اضطراری از مأموربه امر واقعی، می‌گوید: از نظر مقام ثبوت، احتمالاتی وجود دارد، و سپس در هر احتمال، بحث جواز یا عدم جواز بدار را نیز مطرح نموده است.

← نظرات آخوند خراسانی
۱. اگر مأموربه اضطراری ( نماز با تیمم )، مانند مأموربه واقعی اولی ( نماز با وضو ) به تمام مصلحت و غرض مولا وافی باشد، در این صورت مبادرت به انجام نماز در اول وقت جایز است. اما اگر نماز با تیمم تنها در صورتی که در آخر وقت خوانده شود به تمام مصلحت وافی است، بدار جایز نیست و مکلف باید تا آخر وقت در حالت انتظار به سر برد و اگر دست رسی به آب پیدا نکرد، آن وقت به نماز با تیمم اقدام کند.
در همین فرض، اگر مکلف مأیوس باشد از این که تا آخر وقت عذر او بر طرف شود، جایز است در همان اول وقت نماز را با تیمم بخواند. در این فرض، این نماز، به تمام مصلحت وافی است. ولی اگر از دست یابی به آب مأیوس نباشد، بلکه امید داشته باشد تا آخر وقت آب به او برسد، باید صبر کند و بدار جایز نیست.
۲. اگر مأموربه امر اضطراری ( نماز با تیمم )، به تمام مصلحت مأموربه امر واقعی اولی ( نماز با وضو ) وافی نباشد، در این صورت، برای مکلف بدار جایز نیست و باید در حالت انتظار به سر برد، زیرا ممکن است آب پیدا شود و او تمام مصلحت را استیفا نماید.
۳. در صورتی که نماز با تیمم تمام مصلحت نماز با وضو را وافی نباشد، اما مصلحت باقی مانده در صورت خواندن نماز با تیمم، هم امکان استیفا داشته و هم استیفای آن لازم باشد هر چند به صورت قضای نماز با وضو در این جا مکلف مخیر است بدار نموده و بعد نماز را قضا کند یا تا آخر وقت صبر کند تا آب پیدا شود.
۴. اگر نماز با تیمم، به تمام مصلحت نماز با وضو وافی نباشد و مصلحت باقی مانده امکان استیفا داشته باشد، ولی استیفای آن لازم نباشد بلکه مستحب باشد، در این صورت نیز بدار جایز است، زیرا مانعی برای مکلف تصور نمی شود، بنابراین او می تواند در اول وقت، مبادرت به خواندن نماز با تیمم کند، هر چند تکرار نماز در صورت پیدا شدن آب در اثنای وقت، مستحب است. [۱] [۲] [۳] [۴] [۵] [۶] [۷] [۸] [۹]

پانویس
۱. ↑ کفایه الاصول، آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، ص۸۴ و ۸۵.
۲. ↑ اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج۱، ص۲۳۶.
۳. ↑ مناهج الوصول الی علم الاصول، خمینی، روح الله، ج۱، ص۳۱۲.
۴. ↑ نهایه الافکار، عراقی، ضیاء الدین، ج۱، ص۲۲۷.
۵. ↑ انوارالاصول، مکارم شیرازی، ناصر، ج۱، ص۳۲۱.
۶. ↑ تهذیب الاصول، خمینی، روح الله، ج۱، ص۱۸۷.
۷. ↑ نهایه الدرایه فی شرح الکفایه، اصفهانی، محمدحسین، ج۱، ص۳۸۸.
۸. ↑ محاضرات فی اصول الفقه، خویی، ابو القاسم، ج۲، ص۲۳۱.
۹. ↑ المحکم فی اصول الفقه.حکیم، محمد سعید،
منبع:
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۷۲، برگرفته از مقاله «بدار».