چرا در این صد سال کارهای حدیثی بیش‌تر شده است؟

استاد گروه رجال پژوهی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان در دوره تربیت پژوهشگر علوم حدیث، به تبیین جایگاه پژوهش‌های حدیثی شیعه و اهل سنت در دوره معاصر پرداخت.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی غلامعلی، استاد گروه رجال پژوهی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان در دوره تربیت پژوهشگر علوم حدیث این گروه ضمن توجه به پژوهش‌های حدیثی در دوره معاصر گفت: یکی از مسائل این است که وضعیت حدیثی ما امروز در چه جایگاهی قرار دارد. به طور کلی باید نقشه و هندسه تاریخ حدیث، فقه الحدیث، کتابشناسی و درایه الحدیث معین باشد.

وی با بیان این یکی از مسائل ذیل پژوهش‌های حدیثی، تاریخ حدیث معاصر است، عنوان کرد: بزرگان حدیثی شیعه در مراکز علمی اهل سنت حضور جدی پیدا کردند. مثلا شیخ مفید و شیخ طوسی در بغداد بودند. دلیل این حضور این بود که آخرین پژوهش‌های حدیثی را رصد کنند.

غلامعلی با بیان این که باید در پژوهش‌ها حالت نوآورانه وجود داشته باشد، خاطر نشان کرد: پژوهش‌های نوآورانه، متفاوت و ارزشمند باید توسعه پیدا کند. منظورمان از دوره معاصر در پژوهش‌های حدیثی هر دوره‌ای است که یک رخداد جدید در یک کشور صورت بگیرد، همان‌طور که برخی غربی‌ها این زمان را ابتدای دوره قاجار دانسته‌اند. بنابراین اگر مبنای هر دوره، یک رخداد حدیثی باشد، زمان میرزا محدث نوری می‌تواند زمان مناسبی باشد چون میرزا محدث نوری تلاش‌های گسترده‌ای را ترتیب داد. زمان شروع این دوره در حدود ۱۵۰ سال قبل تلقی می‌شود.

وی با بیان این که گاهی این سوال مطرح می‌شود که چرا در این صد سال کارهای حدیثی بیش‌تر شده است، ابراز کرد: یک دلیل آن بازگشت به قرآن است چراکه در این بازه زمانی، موج بیداری اسلامی جدی شکل گرفت و اگر کسی بخواهد قرآن را بفهمد به حدیث نیز نیاز دارد و باید بدان بپردازد. اما دلیل دیگر این کثرت، برخوردهای انتقادی با حدیث و سنت می‌باشد. در این دوره شبهات و تشکیک‌های فراوانی در دین، قرآن، شخصیت پیامبر و اعتبار و ارزش حدیث ایجاد شده است. در بیست سال اخیر همه تمرکز اهل سنت بر حدیث شیعه بوده است چون اعتقاد دارند اندیشه فقهی از احادیث می‌باشد.

استاد دانشگاه قرآن و حدیث ادامه داد: از سوی دیگر در دوره عصر حاضر، مسائل علوم جدید به سوی اسلام سرازیر گشته و همین مساله در طول این دوران سبب شده حدیث‌پژوهی در دوره معاصر گسترش پیدا کند. خیلی از دانشمندان اسلامی با تکیه بر احادیث تلاش کرده‌اند به مشکلاتی که وجود دارد پاسخ دهند.

وی در توضیح و رصد وضعیت حدیثی معاصر گفت: باید بدانید سه گروه مشغول به پژوهش‌های حدیثی هستند؛ یک دسته خاورشناسان هستند که با متد غربی اندیشه شرق را مطالعه می‌کنند هرچند ایرانی و مسلمان باشند. دسته دوم محققان اهل سنت هستند. کتاب «الدرس الحدیثی المعاصر» وضعیت حدیثی معاصر در دنیای عرب را بیان می‌کند و کشور به کشور پیش می‌رود. اما دسته دیگری که مشغول به پژوهش‌های حدیثی هستند پژوهشگران شیعی می‌باشند. باید دید آیا وضعیت ما در پژوهش‌های حدیثی به سامان است یا نه و آن را تقویت کرد.

غلامعلی به این نکته اشاره کرد که باید اقداماتی که اهل تسنّن بر ضد شیعه داشته‌اند را رصد کرد و پژوهشگاه یا پژوهشکده‌ای وجود داشته باشد تا آخرین شبهات اهل سنت را در عرصه حدیثی شیعه پاسخ دهد و گفت: امروز اهل سنت همه چیز را در عرصه حدیث، چه تخصصی و چه غیر تخصصی، خلط کرده و به مخاطب القا می‌کنند.

عضو هیئت علمی مجله مطالعات اعتبارسنجی حدیث، رویکرد خاورشناسان را بر دو قسم دانست و گفت: یک رویکرد خاورشناسان، شکاکانه با هدف ضربه زدن به اسلام است. اولین قرآن‌ها که در ۶۰۰ سال پیش ترجمه شد با هدف ضربه زدن به اسلام بوده است. آن موقع که هنوز به فکر نیافتاده بودیم قرآن را ترجمه کنیم آنان با رویکرد شکاکانه پیش رفته بودند. اما گروه دیگر خاورشناسان، رویکرد منصفانه دارند. هدف این دسته پژوهش علمی است. آنان می‌خواهند بدانند سرانجام یک مسأله علمی به کجا منتهی می‌شود. به عنوان مثال یکی از مستشرقان، آموزش و پرورش در دوره صفویه را مورد بررسی قرار داده است. چون با علاقه به این بحث علمی پرداخته کتاب او نیز در ایران چاپ شده و ممتاز است.حوزه