شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
رئیس ستاد ترویج احکام دین با بیان اینکه اختلافات در رؤیت هلال منحصر به دوره معاصر نیست، گفت: برخی شایعه‌پراکنی می‌کنند که این اختلافات پیش از انقلاب نبوده است؛ در حالی که در تاریخ اسلام هم موارد متعددی ذکر شده که از جمله در دوره خلافت امیرمؤمنان(ع) در کوفه است. شایسته بود برای مردم توضیح داده می‌شد که وظیفه آنها طبقه نظر مراجعشان شرعی است.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین فلاح‌زاده،رئیس ستاد ترویج احکام دین و عضو بخش استفتائات دفتر رهبری در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: اعلام روز پنجشنبه به عنوان عید فطر قطعی نیست و باید منتظر بررسی ستاد استهلال کشور باشیم. گاهی هلال رؤیت و برای مرجع تقلیدی و مقام معظم رهبری ثابت شده اول ماه است، ولی برای مرجع دیگری ثابت نشده است؛ اگر در اینجا اختلاف افق و مبنا مانند دیدن با تلسکوپ دخالتی نداشته باشد، مکلف حتی اگر از گفته منجمان و تقویم هم به اطمینان رسید، باید افطار کند.
فلاح‌زاده بیان کرد: آنچه که منشأ تفاوت در عمل در بحث استهلال در جامعه است، به دو مطلب بازگشت دارد؛ یکی بحث اتحاد افق هست که برخی نظرشان این است که اگر در جایی ماه دیده شد، برای آنجا و مناطقی که در افق آن هستند کفایت می‌کند و دیگری دیدن با چشم مسلح و ابزار است که برخی معتقدند کفایت می‌کند.
وی با طرح پرسش امکان رسیدن به وحدت نظر بین مراجع در این موضوع، اظهار کرد: مؤسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی چند جلسه در این باره با حضور نمایندگان دفاتر برخی از مراجع برگزار کرده است تا بتوان به یک وحدت در احتیاط واجب و احتیاط رجوع به مساوی برسند و مجرای سوءاستفاده دشمن بسته شود، اما به هر حال این مسئله باقی است.
فلاح‌زاده اضافه کرد: رهبر معظم انقلاب هم فرمودند که اختلاف مبانی وجود دارد و نمی‌توان گفت که مراجع باید همگی یک نظر داشته باشند. همان طور که دو نفر با هم به سفر می‌روند، ولی طبق نظر مرجع تقلید یکی نمازش را کامل و دیگری شکسته می‌خواند و هر دو وظیفه خود را انجام می‌دهند و دعوایی هم ندارند؛ در موضوع‌شناسی هم این اختلاف نظر وجود دارد.
اختلاف در رؤیت هلال در دوره امام علی(ع)
وی با بیان اینکه اختلاف در رؤیت در دوره حضور ائمه معصومین(ع) هم این مسئله بوده است، تصریح کرد: برخی شایعه‌پراکنی می‌کنند که این اختلافات در دوره طاغوت نبود و بعد از انقلاب ایجاد شده است، در صورتی که در آن زمان هم وجود داشته است؛ در تاریخ هم موارد متعددی ذکر شده از جمله در دوره خلافت امام علی(ع) در کوفه برخی گفتند که ماه دیده شده در حالی که ۲۸ روز روزه گرفته بودند، حضرت اعلام فرمودند که یک روز روزه قضا به جا بیاورید؛ همچنین به خاطر دارم در دوره امام خمینی(ره)، یک روز نزدیک ظهر اعلام شد که عید است.
این کارشناس مطرح احکام فقهی اضافه کرد: مقلدین مراجعی که دیدن با چشم غیرمسلح را ملاک می‌دانند باید از مرجع تقلید خود پیروی کنند و اگر تردید حاصل شد، حکم همه مراجع این است که روز آخر شعبان را باید یوم الشک بگیرند. برای عید امسال هم منتظر هستیم تا ستاد استهلال و گروه‌های رصدی نتیجه را بیان کنند.
وی افزود: اگر صرفاً هم با ابزار دیده شد، مقلدین مراجعی که ابزار را قبول ندارند باید روز آخر ماه رمضان را روزه بگیرند، ولی اگر در آن روز رسماً عید اعلام شد، مخالفت عملی با نظر رهبری جایز نیست و فقط باید به وظیفه خود عمل کنند و باید هوشیار باشیم دشمن دنبال تفرقه میان مسلمین است.
رسانه‌ها مردم را توجیه کنند
فلاح‌زاده بیان کرد: شایسته بود در طول ماه مبارک رمضان از طریق صداوسیما و فضای مجازی برای مردم توضیح داده می‌شد تا بدانند این اختلافات علمی و وظیفه آنها طبقه نظر مراجعشان شرعی است؛ مردم باید بدانند که در کشور دو روز را نمی‌توان عید اعلام کرد و دو روز عید نیست و نمی‌توان نظر دو یا چند مرجع تقلید اعمال شود. این مسائل باید همانند مسائل اقتصادی به خوبی برای مردم بیان شود تا گرفتار شایعات و حیرت و سرگردانی نشوند.
وی تأکید کرد: اگر رؤیت هلال به اختلاف مبنا برنگردد، اعلام عید از طرف رهبری کفایت می‌کند، ولی اگر اختلاف در عید به خاطر اختلاف در مبنا باشد، باید از مرجع خودش تقلید کند. گرچه مخالفت عملی با ولی فقیه جایز نیست، مانند کسانی که به علت بیماری نمی‌توانند روزه بگیرند، ولی حق ندارند و نباید روزه‌خواری علنی هم داشته باشند.
فلاح‌زاده در پایان بیان کرد: برخی مطرح می‌کنند که اگر کسی در کانادا ماه را ببیند، چون یک ماه در آسمان بیشتر وجود ندارد می‌تواند برای سایر نقاط دنیا هم ملاک باشد؛ عید فطر مانند شب قدر طبیعتاً ۲۴ ساعت و دو روز خواهد بود، ولی برخی فقها وحدت در شب را قائل هستند و می‌گویند که در مناطقی که در شب مشترک هستند، این مسئله کفایت می‌کند، ولی کسانی که اتحاد در شب ندارند درست نیست.
