بزرگترین خطری که حوزه‌های شیعه را تهدید می‌کند «مقاصد الشریعه» است!/ هنوز فقه را برای حوزه‌های خودمان درست بیان نکرده‌‌ایم

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، «مقاصد الشریعه» را بزرگترین خطر تهدید کننده حوزه‌های شیعی دانست و اظهار کرد: مقاصد الشریعه امروز دست اهل‌سنت را از قرآن خالی می‌کند. چون وقتی پای مقاصد به کار آمد همه آیات قرآن و همه روایات و متون، طریق می‌شوند. می‌گویند آنچه موضوعیت دارد، غایت این آیات وروایات است. پس باید سراغ غایت برویم و آن را اخذ کنیم.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی در جمع اساتید مرکز مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی مشهد، طی سخنانی با اشاره به خلأ مباحث اصول فقه در برخی مراکز کلامی، گفت: کلام بدون اصول، هیچ نتیجه‌ای ندارد. اگر کسی اصول را بلد نباشد، قدرت فهم قرآن و روایات را ندارد، و اگر کسی قدرت فهم این دو منبع قوی وغنی را نداشته باشد چطور می‌تواند در مباحث کلامی آن موضع اصلی دین را دریافت و مطرح کند.

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) افزود: کسی که اصول را بلد نباشد بدون هیچ تردیدی گرفتار تفسیر به رأی می‌شود. آقایانی که در مباحث کلامی پژوهش می‌‌کنند حتی در مسائل جریان شناسی، آشنایی با مذاهب و عقاید مذاهبی، اگر بخواهند آنها را خوب تحلیل کرده و بطلانشان را ثابت کنند، تا اصول بلد نباشند نمی‌توانند. از این جهت تقاضا می‌کنم روی مسئله اصول تکیه کنید، نه اینکه یک آشنایی اجمالی از عناوین مباحث اصولی پیدا کنند، این کافی نیست. طلبه باید اصول در دستش باشد، تا بتواند در علوم تخصصی وارد شود.

وی ادامه داد: اگر از من بپرسند می‌‌گویم تا کسی یک دوره اصول نخوانده، نه حق دارد قضاوت کند و نه حق دارد وارد رشته‌های تخصصی شود. اگر کسی بخواهد متخصص در حدیث و تفسیر شود، مبانی اصولی می‌خواهد. الآن یکی از مشکلات ما در امر قضاء، خالی بودن دست بعضی از قضات در مباحث علمی است؛ لذا تقاضا می‌کنم به علم اصول بها بدهید.

این استاد خارج فقه حوزه علمیه قم در بخشی دیگر از سخنان خود، به موضوع مقاصد الشریعه پرداخت و اظهار کرد: امروز بزرگترین خطری که حوزه‌های شیعه را تهدید می‌کند «مقاصد الشریعه» است. ماه رمضان در دو جلسه‌‌ای که در همین مشهد برگزار شد کلیاتی از آن‌را گفتم و اشکالاتش را فی الجمله بیان کردم.

فاضل لنکرانی سپس اذعان کرد: مقاصد الشریعه امروز دست اهل‌سنت را از قرآن خالی می‌کند. چون وقتی پای مقاصد به کار آمد همه آیات قرآن و همه روایات و متون، طریق می‌شوند. می‌گویند آنچه موضوعیت دارد، غایت این آیات وروایات است. پس باید سراغ غایت برویم و آن را اخذ کنیم، لذا به این مساله اهمیت بدهید.

این عضو جامعه مدرسین، یکی ازدغدغه‌‌های اصلی خود را «مقاصد الشریعه است» عنوان کرد و گفت: چند سالی مقید بودم در نمایشگاه‌ بین‌المللی کتاب شرکت کنم، هر سال می‌دیدم که از انتشارات کشورهای عربی و ناشرین عرب کتاب‌های زیادی راجع به مقاصد الشریعه عرضه می‌‌شود. ما آن‌ها را برای کتابخانه مرکز فقهی قم خریداری می‌‌کردیم، شاید الان بیش از صد عنوان کتاب در مقاصد الشریعه داشته باشیم.

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) سپس به دیدار خود با حضرت آیت‌الله سیستانی اشاره و ابراز کرد: در سفری که به نجف اشرف داشتم خدمت آقای سیستانی عرض کردم چه فکری برای مقاصد الشریعه فرموده‌‌اید؟ ایشان پرسید آقای فاضل مقاصد الشریعه چیست؟ یک مقدار که توضیح دادم فرمودند حرف‌های شاطبی را می‌گوئی؟ عرض کردم که کاش بر شاطبی باقی مانده بودند، حرف‌های عجیب‌تری دارند. بعد عرض کردم که زشت نیست این همه کتاب از طرف اهل سنت در مورد مقاصد الشریعه نوشته می‌شود و به حوزه‌های شیعه می‌آید، اما تا به حال یک نقد راجع به اینها نوشته نشده است؟! فرمودند باید دنبال شود.

فاضل لنکرانی در پایان تصریح کرد: ما هنوز فقه را برای حوزه‌های خودمان درست بیان نکرده‌‌ایم. طلبه‌ای که درس خارج شرکت می‌کند هنوز یک دید عمیق و دقیق راجع به خود فقه ندارد. فقهی را که اساس این نظام و انقلاب ماست هنوز درست تبیین و تفهیم نکرده‌‌ایم، نه برای حوزه‌ها و نه برای مردم، مردم چرا باید از فقه بِبُرند؟

پیوست اول: نقد و بررسی مقاصد شریعت، استاد فاضل لنکرانی، فروردین‌ماه ۱۴۰۲ مرکز تحقیقات اسلامی مشهد (جلسه اول)

پیوست دوم: نقد و بررسی مقاصد شریعت، استاد فاضل لنکرانی، فروردین‌ماه ۱۴۰۲ مرکز تحقیقات اسلامی مشهد (جلسه دوم)