همه مطالب

بحث مصلحت دو طرف دارد که هر دو همدیگر را به‌شدت مورد حمله قرار می‌دهند. یک عده می‌گویند شما مصلحتی‌ها می‌خواهید اصلاً دین را از بین ببرید و در پی ازبین‌بردن همه مسلمات دین با عقل جزئی خودتان هستید. آن طرف دیگر هم متهم می‌کنند که شما ضدمصلحتی‌ها متحجر هستید و می‌خواهید مردم را در همه قالب‌های سنتی هزار و …

حلول فقه در نظام قانون‌گذاری، تعهد و رسالتی است بسیار سنگین که ما تجربه آن‌چنانی در این زمینه نداشته‌ایم. در این فرایند خطیر، تقریر فقه (تبیین و صورت‌بندی فقهی) از یک جهت مهم‌تر از فتواست؛ زیرا فتوا را مرجعی صادر می‌کند تا مقلدین عمل نمایند، اما قانون می‌خواهد مبنای اداره کل جامعه را ارائه دهد. این قانون‌گذاری چون باید مبنای …

آیا احراز «مصلحت اهم» توسط ولی‌امرمسلمین، شرط لازم برای ورود به منطقه‌الفراغ است؟ اگر پاسخ مثبت باشد، این ضابطه اختصاصی به احکام غیرالزامی نخواهد داشت و در احکام الزامی نیز مصلحت اهم، حکم را کنار می‌زند؛ و اگر پاسخ منفی باشد، پذیرشِ تغییر حکم شرعی بدون مصلحت برتر، با مبانی عقلی و فقهی ناسازگار خواهد بود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، …

در تبیین وظایف بنیادین حاکمیت سیاسی، اصل نخستین بر عدم سکوت قانون‌گذار استوار است؛ چرا که شأن اصلی قدرت حاکمه، حل‌وفصل اختلافات و فصل خصومت در جامعه تلقی می‌شود. با این حال، شناسایی مواردی که در آن سکوت قانون‌گذار مجاز شمرده می‌شود، به یکی از مباحثات کلیدی در حقوق عمومی تبدیل شده است. چالش اساسی زمانی رخ می‌نماید که شمول …

بسیاری از ناهماهنگی‌های قانونی ریشه در رویکرد «فتوا محوری» به‌جای «منظومه‌نگری» دارد. برای نیل به نظام حقوقی کارآمد، بایستی از پوسته سخت احکام توقیفی عبور کرد و با بهره‌گیری از «روش گزینشی» و «تدابیر حکومتی»، قوانینی را تدوین نمود که علاوه بر حجیت شرعی، از قابلیت اقناع وجدانی و انسجام سیستمی برخوردار باشند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هشتمین مدرسه پارلمانی …

نظام قانون‌گذاری کنونی با نوعی انفعال در نظارت شرعی مواجه است که درمان آن در گرو گذار از نگاه کنترلی شورای نگهبان به سمت طراحی نهاد فعال فقهی در بطن مجلس است. واکاوی سه دوره تحول در پیوند فقه و قانون نشان می‌دهد که تحقق کامل اصل چهارم قانون اساسی نیازمند ایجاد سازوکارهای رسمی برای «انطباق» پیشینی قوانین با موازین …

شبکه اجتهاد: «نصّ و تفسیر»[۱] کتاب پر اشتباهی است. آنقدر پر اشتباه که گویا خود مترجم راضی به انتشار این ترجمه نشده، الا به ضمیمۀ نقدی مفصل در انتهای کتاب. کتاب عهده‌دار گزارش زندگانی امام صادق(ع) و ایضاح امتیازات مکتب فقهی ایشان است؛ موضوعی که مقالات و کتاب‌های پرشماری تا کنون برایش نوشته شده است. با وجود سرراستی موضوع کتاب، …

شبکه اجتهاد: یکی از مهم‌ترین و مترقی‌ترین ارزش‌های اسلامی، اصل امر به معروف و نهی از منکر و مسئولیت یکایک افراد جامعه در برابر هدایت و شقاوت دیگر افراد جامعه است. تحقق این اصل موجب حیات و سرزندگی جامعه و بیداری و حساسیت آن نسبت به سرنوشت خود و تعالی و پیشرفت خود می‌شود. رواج این اصل نشانه مسئولیت‌پذیری آحاد …

شبکه اجتهاد: جناب آقای مدرسی طباطبایی، در کتاب نص و تفسیر، ظاهرا در مقام شمارش فضائل امام صادق علیه‌السلام آورده‌است که ایشان وقتی «پاسخی برای پرسشی نداشتند، صراحتا به مخاطبشان اعلام می‌کردند!!» (نستجیر بالله!). برای اثبات این ادعا به روایتِ عیص بن قاسم استناد کرده است. این روایت، یکی از چندین روایت شیعی است که با دیدگاه مشهور تعارض دارند …

تبدیل حکم فقهی به قانون نیازمند تفکیک دقیق میان مقام «کشف حکم» و «صحنه اجرا» است. غفلت از قابلیت اجرایی قوانین و اکتفا به مشهورات فقهی بدون در نظر گرفتن پیامدهای اجتماعی، می‌تواند به انسداد باب قضا یا ترویج انتقام‌جویی شخصی منجر شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هشتمین مدرسه پارلمانی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی با مشارکت دانشگاه علوم …

فقه و شریعت در پی ایجاد التزامی درونی و ترغیب مکلفان به فعل است، حال آنکه قانون با تکیه بر فشار بیرونی و قوه قاهره، الزام ایجاد می‌کند. تبدیل هر آنچه موضوع التزام مؤمنانه است به الزام قانونی، به‌گونه‌ای که کنش‌ها از سر اعتقاد نبوده و افراد در پی راه فرار از آن باشند، خدمت به فقه نیست؛ این امر …

ریشه بسیاری از ابهامات و تعارضات در رویه قضایی، نه در ذات فقه، بلکه در فرآیند «تقنین ترجمه‌ای» و شتاب‌زدگی در رفع ایرادات شورای نگهبان نهفته است. گذار از رویکرد حداقلی به فقه و نیل به قانون‌گذاری کارآمد، مستلزم تدوین «پیوست شرعی» به مثابه منظومه تبیین‌گر مبانی، اهداف و انسجام مواد قانونی است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست تخصصی «رسالت …

شبکه اجتهاد: اجتهاد فقهی در مفهوم تخصصی و اصطلاحی آن نزد فقیهان مذاهب فقهی جهان اسلام، پدیده‌ای چندوجهی و پیچیده است که نمی‌توان آن را به یک بعد تئوریک یا عملی محدود کرد. در بررسی اجتهاد باید عناصر متعدد و در هم‌تنیده‌ای را مدنظر داشت که همگی در هدایت فرآیند استنباط حکم شرعی از منابع وحیانی نقش‌آفرین‌اند: اصول و مبانی …

شبکه اجتهاد: تحول دانش سیاسی در حوزه علمیه قم طی صد سال گذشته را می‌توان در قالب چهار محور کلان و به‌هم‌پیوسته بررسی کرد. این مسیر، گذار از یک وضعیت انفعالی و تدافعی به یک وضعیت فعال، نهادمند و نظریه‌پرداز را نشان می‌دهد. آغاز این روند با احیای حوزه در سال ۱۳۰۱ بود و با انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ شتابی بی‌سابقه …

جلد اول کتاب «الرسائل‌ الفقهیه فی‌ بعض‌ متفردات‌ الامام‌ الخوئی» با تقریظ آیات موسوی خلخالی و اشرفی شاهرودی به قلم حجت‌الاسلام سید محمد وحید طبسی‌ حائری از اساتید حوزه علمیه مشهد، از سوی انتشارات اندیشگی به زیور طبع آراسته و منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، فقه اسلامی با کشف و تبیین احکام عملی اسلام، اعمال انسان را از گهواره …

شبکه اجتهاد: چندی است که گرایش به مطالعات حدیثی و به تبع آن پژوهش‌های حدیثی در حوزه بیشتر شده است، این امر مبارک می‌تواند نوید بخش بازگشت جایگاه قرآن و حدیث به جایگاه بایسته و شایسته خود در نظام آموزشی و پژوهشی حوزه باشد. در عین حال می‌بایست از این اقبال، صیانت کرد و با دقت و تدبیرهای لازم از …

شبکه اجتهاد: روزگاری مفهومی واقعی در عرصه روحانیت وجود داشت با عنوان «علمای بلاد» که رفته رفته رو به افول گذاشت. این علمای بلاد که مجتهدینی توانمند و آینده‌دار و اکثرا در حوزه‌های نجف یا قم درس خوانده بودند، بعضا اگر در نجف یا قم می‌ماندند در شمار مراجع تقلید یا اساتید برجسته و نامدار جای می‌گرفتند. اما ایشان پس …

کتاب «بررسی فقهی و اقتصادی خلق پول در نظام بانکی» نوشته حجت‌الاسلام عباس شفیعی‌نژاد با تمرکز بر چالش‌های فقهی، اقتصادی و اجتماعی خلق پول و آثار آن بر عدالت و تورم، به همت مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، نظام بانکی در کنار فعالیت‌های خدماتی به مشتریان، اقدام به پذیرش سپرده‌ها از سپرده‌گذاران و اعطای تسهیلات …

عضو شورای فقهای شورای نگهبان در سخنانی به پرونده‌های ارجاعی از دیوان عدالت اداری به شورای نگهبان اشاره کرد و اظهار داشت: بسیاری از این موارد به ادعای خلاف شرع بودن برخی مقررات مربوط می‌شود؛ به‌ویژه موضوعات پیچیده مانند مابه‌التفاوت نوسانات ارزی. راه‌حل‌های فقهی روشنی مانند شرط ضمن عقد و حق خیار وجود دارد که می‌توان به آسانی آنها را …

 در نشست تحلیلی با حضور سرپرست پژوهشگاه ملی فضای مجازی و رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی اولین نتیجه افکارسنجی زیست مجازی ایرانیان مورد بررسی قرار گرفت. استاد علی نهاوندی در سخنانی تأکید کرد: فضای مجازی امروز بدون چارچوب‌گذاری فقهی و حکمرانی روشن، می‌تواند به بروز بحران‌های اخلاقی، امنیتی، سیاسی و اجتماعی منجر شود. به گزارش شبکه اجتهاد، سرپرست …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی پیش یادداشتی از نویسنده‌ای در عرصه مسائل اجتماعی منتشر شد که در آن، پرسش‌هایی درباره سخنان یکی از بزرگان حوزه علمیه پیرامون «دوران طلایی حوزه» مطرح شده بود. تلاش نویسنده برای دقت در واژگان یک عالم دینی و به اشتراک گذاشتن چالش‌های ذهنی خود در قالب گفت‌وگو، اقدامی مناسب است. با این حال، نکاتی در نقد و …

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، در نشست علمی ابعاد فقهی متاورس تأکید کرد: فناوری متاورس فراتر از فضای مجازی است و برای مدیریت حضور، غوطه‌وری و تعاملات کاربران در این جهان نوظهور، تدوین یک نظام‌نامه فقهی جامع ضروری است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین علی نهاوندی رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، در نشست علمی «ابعاد فقهی …

مسئول کرسی‌های نظریه پردازی حوزه علمیه قم گفت: آزادی بیان در زمینه مقدسات باید به گونه‌ای باشد که مصالح کشور و وحدت امت را برهم نزند ضمن اینکه این مباحث در محیط‌های علمی و آکادمیک از جمله کرسی‌های نظریه پردازی بیان شود. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین و مدرس خارج فقه و اصول حوزه علمیه …

شبکه اجتهاد: چندى ست که کرارً افرادى به اینجانب مراجعه کرده و یا نامه نوشته‌اند و از انتشار اخبارى در فضاى مجازى راجع به ائمه اهل بیت(علیهم السلام) بسیار نارحت بودند و از من مى‌خواستند که در این باره اقدامى کنم.چند روزى صبر کردم سرانجام تصمیم گرفتم که مطالبى را به عنوان نصیحت و ارشاد بگویم شاید عرائضم مؤثر باشد. …

شبکه اجتهاد: چند سالی است که دیدگاهی متمایز در همگرایی اسلامی با رویکردی معرفتی، در گوشه‌ای از حوزه علمیه قم ظهور و بروز یافت و چاره تقریب را گفت‌وگو در مسئله امامت دانست. دیدگاهی که در آغاز با گاردهایی بسته و پیام‌هایی نا امید کننده روبرو بود، گاهی گفته می‌شد‌ این مسئله تنش زاست نه تقریب ساز، گاهی شنیده می‌شد …

«از جهت فقهی، بانک مرکزی یا دولت تا چه میزانی مجاز به خلق اعتبار پول است؟» در شرایط اضطراری مانند جنگ یا بازسازی مناطق ویران‌شده، این امر ممکن است ضرورت یابد، اما آیا «کسری بودجه دولت» که تنها به قشر محدودی از جامعه (مثلاً پانزده میلیون کارمند و بازنشسته) مربوط می‌شود، می‌تواند مجوزی فقهی برای خلق نقدینگی باشد که تورم …

ظهور عقود جدید و مستحدثه مانند عقد بیمه که در زمان شارع (بنابر برخی مبانی) سابقه‌ای نداشته‌اند، و همچنین تحول در شرایط عقود سنتی، فقه را با پرسش‌های جدی مواجه کرده است. برای مثال، مفاهیمی مانند «قبض و اقباض» یا «خیار مجلس» که در گذشته مبتنی بر حضور فیزیکی طرفین معامله بود، امروز در معاملات اینترنتی و تلفنی چه جایگاهی …

نماینده ایران در مجمع جهانی فقه اسلامی تاکید کرد: اگر فرایند دقیق مهندسی حقوقی-مالی نظام‌مند و چندبعدی در عقود صورت نگیرد، هم بانک به دلیل ناکارآمدی متضرر می‌شود و هم فقه به ناتوانی در اداره نهادهای مالی متهم خواهد شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی «الزامات ساختارمندسازی عقود کلاسیک در بازارهای مالی نوین» با ارائه استاد احمد مبلغی، همراه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مطالعه‌ی میان رشته‌ای در فقه و حقوق بین‌الملل، روابط دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی، نیازمند تنظیم مقرراتی است که از منظر فقه باید در منابع جستجو گردد. هرچند درگذشته در کتب فقهی موضوعات بین‌المللی مورد بررسی قرار گرفته است، اما گسترش روابط میان کشورها سبب پیدایش موضوعات جدیدی در این عرصه شده است. در این مکتوب با تکیه …

ظهیری با تشریح ساختارها و چالش‌های موجود در حوزه خانواده، تأکید کرد: با وجود قوانین متعدد و نهادهای مختلف، نبود یک مرجع واحد رسیدگی و ضعف نظارت اجرایی، مهم‌ترین مانع تحقق سیاست‌های تحکیم خانواده در کشور است. به گزارش شبکه اجتهاد، معصومه ظهیری، دبیر ستاد زن و خانواده حوزه‌های علمیه، در نشست تحلیلی «گزارشی از حکمرانی خانواده در ایران؛ نقاط …