دیدگاه و گزارش

در حوزه‌ی ما بیش از آن‌چه که فقه تخصصی شکل بگیرد، چهارچوب‌سازی و باکس‌سازی انجام گرفته است. مدام ما تحت هر عنوانی یک باکس می‌‌سازیم و این همان چیزی است که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فرمودند که فقه تخصصی منافع و مضاری دارد. یک مضرت این است که شما یک دفعه شعبه‌ها و شاخه‌هایی را درست می‌کنید بدون این که لوازم …

جامعیت ادیان از مباحث مهم و اصیل فلسفه‌ی دین و کلام جدید است و در مورد ادیان مختلف مطرح گردیده است، در این میان دین مبین اسلام هم از این بحث مستثنی نبوده و از قدیم‌الایام و به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تلاش برای پیاده کردن اسلام در زندگی اجتماعی بحثی رایج بوده است. در گستره علوم …

حجت‌الاسلام رضا اسلامی گفت: کتاب «کاربرد قواعد استظهار در حل مسائل مستحدثه» در مرحله ارزیابی نهایی قرار دارد و پس از تایید نهایی منتشر خواهد شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین رضا اسلامی، محقق و مولف «قواعد استظهار و کارآیی آن در فقه»، با بیان این مطلب که پروژه «کتاب کاربرد قواعد استظهار در حل مسائل مستحدثه»، ذیل کلان …

اگر بینه را حجت شرعی تعبدی به ملاک ظن نوعی دانستیم، قاضی موظّف است همه‌جا مطابق آن حکم کند ولو اینکه در برخی موارد به جهت وجود قرائن مخالف، نسبت به صحت مفاد بینه مردد شود؛ اما اگر بینه را به‌عنوان طریق حصول وثوق فرض کنیم، قاضی زمانی باید به بینه حکم کند که نسبت به صحت مؤدای آن اطمینان …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در مطالعات تاریخ حدیث، بحثی تحت عنوان «مکاتب و حوزه‌های حدیثی» مطرح شده است. برای مقدمه باید گفت حدیث، تولید شده امروز و دیروز نیست که بتوان به سادگی جوانب آن را رهگیری کرد. عمر حدیث به حدود ۱۴۰۰ سال می‌رسد و در این مدت از نقاط جغرافیایی مختلفی عبور کرده است؛ مناطقی با شرایط خاص خویش. …

استاد سید منذر حکیم در یکی دیگر از سلسله نشست‌های «گفتمان معرفت» بحث «فقه و نظام‌مندی» را ارائه نمود و فقه فتوایی رساله‌های عملیه را فقه فردی خواند و نبود فقه اجتماعی نظام‌مند را از چالش‌های معاصر و حکومت اسلامی دانست. او جامعیت دین اسلام را نشانه وجود نظام‌های مختلف زندگی انسان در دین معرفی نمود و بر لزوم استنباط …

باید گفت شرعی بودن سیره وابسته به تقریر شارع است. تقریر غیر از سکوت است و باید در زمان حضور امام باشد؛ بنابراین سیره نمی‌تواند دلیل بر حجیت سیره عقلاء بر احکام نوپیدای کنونی باشد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در یکی دیگر از نشست‌های «گفتمان معرفت»، استاد محمد قائینی بحث «فقه و مالکیت معنوی» را مطرح نمود. وی بحث خود …

آیت‌الله شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی استاد مدعو یکی دیگر از نشست‌های «گفتمان معرفت» بود. وی بحث خود را با عنوان «بررسی حجیت ظن در موضوعات» ارائه نمود و در آن موارد بسیاری از عمل به ظن در موضوعات را بیان کرد. رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) با طرح چهار دلیل از جمله بناء عملی عقلاء، حجیت عمل به ظن …

از جهت کیفیت، درس امام، مقداری با نجفی‌ها فرق می‌کرد. نظر فقها را زیاد متعرض می‌شدند خود ایشان خیلی در درس مطالعه و کار می‌کرد. نظر فقها را در درس بررسی و نقد می‌کرد این شیوه در نجف خیلی مطرح نبود. تنها درسی که خیلی به اشکال و استشکال اهتمام و مجال می‌داد، درس مرحوم امام بود.

سه جریان در این قسمت به وجود آمد. گروه اول بر خصوص صاحب‌جواهر و نظرات ایشان تکیه کردند. فقیهی است که مثلاً این‌گونه می‌گوید: اگر کسی ختنه نشده بود، باید برویم و او را یافته و ختنه کنیم! گروه دوم بر مشی و مبانی صاحب‌جواهر تکیه داشتند. این‌ها نیز طبعاً مباحثی مانند مصلحت، مناط، تنقیح و ملاک را نمی‌پذیرفتند، بلکه …

فقها ۵۰۰ سال می‌گفتند: آب چاه، حکم آب قلیل را دارد و مثلاً در صورت برخورد با نجاست نجس می‌شود. مرحوم علامه حلی با بررسی مجدد ادله، نظر جدیدی ارائه دادند. حال ما فتوای مرحوم حلی را جزو فقه سنتی می‌دانیم. یا مثلاً اکثر فقها هدیه یا فروش قرآن کریم به کافر را حرام دانسته و آن را مصداق سبیل …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی، علاوه بر اینکه یکی از شاگردان بزرگ امام است، خود نیز به تدقیق و پژوهش در آثار امام شهره است. با او درباره روش تدریس امام و مبانی خاص فقهی و اصولی ایشان گفتگو کردیم.

اختصاصی شبکه اجتهاد: نوشتار حاضر حاصل گفتگوی منتشر نشده با مرحوم آیت‌الله محمدهادی معرفت از استادان حوزه علمیه قم و از شاگردان حضرت امام است که با حذف پرسش‌ها و تحریر و فشرده سخنان استاد، فرادید خوانندگان ارجمند قرار می‌گیرد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: سالروز رحلت حضرت امام، فرصت مناسبی برای واکاوی یکی از مهم‌ترین اصطلاحات فقهی به‌جامانده از ایشان است: فقه جواهری؛ اصطلاحی که هم نواندیشان دینی با تمسک به آن، به نواندیشی می‌پردازند و هم سنتی با علم کردن آن، به مخالفت با جریان نواندیشی دینی می‌پردازند. استاد سید مجتبی نورمفیدی اما علاوه بر تدریس خارج فقه و اصول …

حجت‌الاسلام درایتی در یکی دیگر از نشست‌های «گفتمان معرفت»، نظریه اصولی«خطابات قانونی» امام خمینی(ره) را توضیح داد و بحث خود را با موضوع «نگاهی نو به خطابات قانونی» ارائه کرد و در آن تکمله‌ای برای حل مسأله انحلال تکلیف مطرح نمود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد درایتی در ابتدای بحث به جایگاه نظریه خطابات قانونیه پرداخت و گفت این نظریه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مبانی فقهی و اصولی امام، همواره تحت مواضع سیاسی و حکومتی وی قرار گرفته است. در این میان، به مبانی غیر فقهی و اصولی، مانند مبانی رجالی امام، بسیار کم پرداخته شده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی، عضو هیئت علمی موسسه دارالحدیث در یکی دیگر از نشست‌های «گفتمان معرفت»، بحث خود را با عنوان «تأثیر مطالعات نوین حدیثی در استنباط» ارائه کرد و به جریان‌های حدیثی مختلف معاصر و پیش از آن در شیعه و اهل سنت اشاره نمود، سپس انواع مختلف فعالیت‌های حدیثی و تأثیر آن در استنباط فقهی را بیان کرد. …

استاد تبادکانی، در نشست‌ «گفتمان معرفت» که در مرکز تحقیقات اسلامی وابسته به دفتر آیت‌الله شیخ مصطفی اشرفی شاهرودی برگزار شد، معنای مخالفت با کتاب در روایات باب ترجیح را در قالب سه نظریه و سه نکته تبیین و مطرح کرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد سیدحسن تبادکانی در ابتدای صحبت‌های خود جایگاه پدیده تعارض را تبیین کرد و گفت: …

کتاب‌های اصل نزد شیخ و صدوق بوده است، هر چند برخی از طرقی که به آن کتاب‌ها داده‌اند علی‌التحقیق ضعیف است، اما چون خودشان آن کتاب‌ها را داشتند می‌توان با طریق صحیح دیگر به آن کتاب، مشکل صحت سند و آن طریق ضعیف را حل کرد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در ادامه سلسله جلسات «گفتمان معرفت» مرکز تحقیقات اسلامی (وابسته …

نکته تعجب برانگیزی که در عمق قضیه نهفته است، تاثیر روانی اجماع بر محققان و متفکران است. یعنی کسی که به خاطر اجماع، از ادله چشم پوشی می‌‌کند، در واقع در خود ادله شک وارد کرده است و این امری است که اتفاق افتاده است. به طوری که می‌‌توان گفت که مقوله مسلمات و اهمیت تاسیس نظام جدید، نقش مهمی …

اگر دولت را به‌عنوان شخصیت حقوقی لحاظ کنیم، حکومت در قبال واقعه قابل‌کنترل ضامن است؛ اما اشخاص، یعنی کارگزاران ضامن نیستند؛ اما اگر حکومت را به‌عنوان شخصیت حقیقی تحلیل کنیم، شخص حاکم ضامن است و اگر ارتباط بین کارگزاران را با حاکم تفویض ولایت از ناحیه حاکم بر اساس سلسله‌مراتب حکومتی به این‌ها بدانیم و هر پست و موقعیتی از …

پاداش‌ها و امتیازاتی که برای همه آدم‌ها مطلوب است در چند چیز خلاصه می‌شود و معمولاً هم در عالم هستی کم توزیع‌شده است. یکی قدرت یا اقتدار است. یکی دارایی یا ثروت است. یکی منزلت یا پرستیژ است. پس منزلت که محل بحث ماست، جزء پاداش‌های اجتماعی است. موقعیت را انسان باید احراز کند و آن موقعیت احرازشده برای انسان، …

به نظر می‌رسد که مورد قاعده عدل و انصاف در حوزه دادرسی و مورد دعوا و اختلاف باشد. گرچه در ابواب مختلف نیز این قاعده جاری می‌شود ولی عمدتاً مورد قاعده، طرفینی است نسبت به یک حقی، نزاع می‌کنند. در مورد این سؤال باید گفت آن مالی که پیدا می‌شود چگونه است؟ آیا محل نزاع است یا نه؟ اگر محل …

بعضی از این اموال لقطه و بعضی از آن‌ها مجهول‌المالک است. چون ملاک لقطه در بعضی از آن‌ها است و ملاک مجهول‌المالک در بعضی دیگر. نمی‌شود گفت همه آن‌ها لقطه است یا همه آن‌ها مجهول‌المالک است. پس بعد از یافتن این اموال چون شخص علم دارد اجمالاً به اینکه یا لقطه است یا مجهول‌المالک باید در مکان امن و در …

حجت‌الاسلام سیدجعفر صادقی فدکی سه نوآوری در کرسی «توسعه قلمرو تشریع در قرآن کریم» مطرح کرد؛ نوآوری در افزایش تعداد آیات‌الاحکام به نیمی از آیات قرآن کریم، توسعه فقهی به حریم عقاید و اخلاق و توسعه برداشت‌ها از آیات‌الاحکام از نظریات وی بود که در این جلسه به نقد و بررسی گذاشته شد. به گزارش شبکه اجتهاد، پژوهشگاه علوم و …

اگر دچار شتابزدگی در عرصه فقه مضاف شویم در آینده نیازمند پروژه‌هایی برای رهایی از عواقب این شتابزدگی خواهیم بود و معلوم نیست که بتوانیم به نتیجه برسیم. فقه مضاف در مرحله گذارندن تأسیس، تألیف و تکمیل است به همین دلیل تعریف آن نیز هنوز به درستی مشخص و بررسی نشده است؛ به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مدتی است عادت کرده‌ایم با طرح عناوینی که توضیح روشنی هم در مورد ماهیت و کیفیت آن‌ها وجود ندارد، برخی امور را کم‌ارزش و برخی دیگر را ارزشمند نشان دهیم. از جمله‌ی آن‌ها «فقه فردی» یا «فقه جزء نگر» در مقابل «فقه نظام» یا «فقه تمدنی» است. قریب به پنج دهه از طرح موضوع «فقه نظامات» می‌گذرد، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: تعمیق دانش روش‌شناسی یکی از ضروریات لازم برای حوزه‌های علمیه است و در صورتی که این دانش(روش‌شناسی) در حوزه‌های علمیه شکل بگیرد قدرت ابداع و ابتکار فقهای ما نیز افزایش پیدا خواهد کرد. همچنین روش‌شناسی باعث توسعۀ علم خواهد شد، و بی‌تردید آنچه که می‌تواند تولید علم و دانش را به سمت پاسخگویی به مسایل زمانه بکشاند …

عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان با اشاره به وضوح نقش مهم حدیث در علم اصول و به ویژه علم فقه، بیان کرد: علوم حدیثی به عنوان مقدمه محسوب می‌شود که اگر بدان اهمیتی داده نشود، فقه اساسی پیدا نمی‌کند زیرا فقه احکام شرعیه‌ای است که عملا باید انتساب آن به شرع اثبات شود. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله مهدی …

نهاد مرجعیت علی‌رغم جایگاه والا و مقدسش، قابل نقد و سنجش است و این ارزیابی و نظارت تنها در صورتی منطقی، معقول و از منظر علمی مقبول است که از جانب عالمان تیزبین، صاحب بصیرت و امین صورت بگیرد. شبکه اجتهاد: روز آخر فروردین، سالروز صدور بیانیه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درباره نامشروع بودن تقلید از ‌آیت‌الله سید کاظم …