اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: این گفتار به مناسبت سالگرد نامه تاریخی امام خمینی (ره) خطاب به علما و طلاب حوزه‌های علمیه در سال ۶۷ ارایه می‌شود. این نامه در همان سال به “منشور روحانیت” شهرت پیدا کرد و بخشی از آن درباره فقه پویا است. مباحثی که خواهد آمد ادامه بحث نظریه “دولت مکلف” است که در کرسی‌های نقد نظریه پردازی طرح کرده‌ایم. دستاورد سخن پاسخ به دو پرسش است: ۱- آیا فقه پویا به تحول رویکردی نیاز دارد؟ ۲- دلیل عدول برخی از پیروان فقه پویا از ادامه راه چیست؟ فقه پویا منتظر طرح مساله نمی‌ماند بلکه خود در پی یافتن …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از پدیده‌های رایج اجتماعی معاصر مسأله مد و مُد‌گرایی است. این مساله، از نمونه‌های بارز اسراف که از تأثیرات جامعه بر فرد می‌باشد، محسوب شده و باعث ترویج فرهنگ اسراف در جامعه می‌شود. حجت‌الاسلام مرتضی جوادی آملی، اگرچه بیشتر به نام پدرش مشتهر است، اما او خود نیز از اساتید به نام حوزه قم به شمار می‌رود. با او از ملازمه بین مدگرائی و اسراف سخن گفتیم و اینکه آیا می‌توان مدگرائی را به جهت ملازمه با اسراف حرام دانست. رئیس مؤسسه اسراء اما معتقد است که مدگرائی همیشه ملازم با اسراف نیست. مشروح گفتگو با …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله شیخ حسن جواهری استاد برجسته درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه نجف اشرف اظهار می‌دارد: رای من آن است که فقیه ولایت عامه بر امت دارد یعنی ما می‌گوییم ولایت مطلقه برای فقیه هست مثل آقای خمینی و نظر ما این است. نظر صاحب جواهر هم همین ولایت مطلقه است ولی این ولایت مطلقه فقیه را خدا داده به فقیه برای صنع انسان کامل، ایجاد انسان کامل، ایجاد انسان عادل. یعنی هدف چنان چیزی است نه حکومت کردن و فقه. رئیس حکومت شدن، نه هدف این نیست. او در بخشی از گفتگوی خود با شفقنا می‌گوید: …

عضو خبرگان رهبری خواستار تدبیر و برنامه ریزی مدیران و تصمیم گیران حوزه برای پیگیری جدی مقوله تحول شد و در عین حال از برخی جریان‌ها که به دنبال سوء استفاده از این موضوع هستند انتقاد کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محسن اراکی در درس اخلاق هفتگی مدرسه علمیه معصومیه با اشاره به این که شکل ایده آل حوزه علمیه، رسیدن به نظم و انسجام است، گفت: امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی، منابع درسی اصیل در اختیار طلاب قرار گرفته است و این یک ظفیت بسیار بی نظیر است، بنابراین ضروری است متون درسی با در نظر گرفتن …

اسدی، دانشیار دانشگاه گفت: با این که چند دهه است در حوزه علوم انسانی مشغولیم ولی حرف تازه و محکم در این حوزه کم داریم، لذا باید در قدم اول این چند دهه را بازبینی کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، زاویه در برنامۀ این هفته نیز به ادامۀ بررسی موضوع اسلامی شدن علوم انسانی پرداخت و اینبار جنبۀ سیاسی و ایدئولوژیک آن را با کارشناسان به بحث گذاشت. شاپور اعتماد (هیئت علمی مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران)، حجت‌الاسلام علیرضا پیروزمند، عضو فرهنگستان علوم اسلامی و محمدرضا اسدی، دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی مهمانان برنامه بودند. صلواتی مجری کارشناس برنامه سوال …

شبکه اجتهاد: در روزهای اخیر نامه‏ای منتسب به استاد داوری اردکانی در فضای مجازی و رسانه‏‏‌ها منتشر گردید که موضوع آن “علم دینی” و”علوم انسانی اسلامی” بود. با توجه به اهمیت موضوع و نسبت بنیادین و وثیق آن با نیازهای امروزین انقلاب اسلامی، برخوردها و برداشت‏های متفاوتی پیرامون آن رخ داد. این نامه بهانه‏ای شد تا بار دیگر، مدافعان و مخالفان علم دینی و علوم انسانی اسلامی در مقابل یکدیگر صف‏آرایی کنند و از طریق فضای مجازی، روزنامه‏ها و حتی رسانه ملی به ردّ و دفاع از محتوای نامه اقدام کنند. جریان مخالف علم دینی که عمدتاً در جبهه اصلاح‏طلبان …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم بیا کرد: عدم نگاه شبکه‌ای به اجتماع را یکی دیگر از آسیب‌های فقه موجود دانست و گفت: یک فقیه وقتی می‌خواهد استنباط بکند، یک مسئله‌ای می‌کشد بیرون و مجزا و بریده از احکام و مسائل دیگر، آن را محل بحث قرار می‌دهد، بعد حکم و فتوایی می‌دهد که مطلق است. به گزارش شبکه اجتهاد، دوره آموزشی «رویکردشناسی فقه حکومتی» هفته گذشته با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، به همت مدرسه آفاق در قم برگزار شد. گزارش زیر خلاصه‌ای از بیانات او در این دوره آموزشی است که در سه جلسه مطرح شده …

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به اعتقاد امام به لزوم طراحی حکومت و محقق کردن احکام در جامعه برای رسیدن به عدالت، اظهار کرد: ایشان معتقد هستند که عدالت جزء مقاصد الشریعه‌ است و ما نباید به یک حکمی از احکام تسلب داشته باشیم و حکمی از احکام را مقصود بالذات بدانیم، بلکه احکام مطلوبات عرضی هستند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین احمد واعظی، رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، در نخستین سمینار علمی فقه مضاف با موضوع «فقه عدالت» که به همت دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد، با اشاره به وجود …

شبکه اجتهاد: علامه سید جعفر مرتضی عاملی در سال ۱۳۶۴ق در روستای عیتا الجبل از نواحی جنوب لبنان (منطقه مارون الراس) دیده به جهان گشود. آغاز تحصیل وی نزد پدرش سپری شد و در سال ۱۳۸۲ قمری به نجف اشرف وارد شد. در سال ۱۳۸۸ قمری به قم مهاجرت کرد و در دروس حضرات آیات شیخ مرتضی حائری، میرزا‌هاشم آملی، شبیری زنجانی و… حضور یافت و پس از ۲۵ سال حضور در قم و تلاش‌های علمی به بیروت بازگشت. استاد عاملی فعالیت‌های علمی گسترده‌ای در تبیین عقائد شیعه، فقه سیاسی شیعه و تاریخ اهل بیت(ع) داشته و با قلمی پرکار، …

کتاب «کرانه‌های اجتهاد» که شامل گفتارهایی در موضوعات و مسائل فقهی و اصولی از سوی اساتید و نخبگان حوزه علمیه و دانشگاه است به همت اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی تهیه و توسط مؤسسه بوستان کتاب چاپ و روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مجموعۀ پیشِ ‌رو، دستاورد نشست‌‌های حلقۀ علمیِ افق و همایش‌‌های اختصاصی و مشترک گروه آموزشی فقه و مبانی اجتهاد در مرکز آموزشی آخوند خراسانی (وابسته به اداره‌کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی) از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۳ است. این برونداد با توجه به منطق موضوعی در ۳۹ نوشتار فهرست شده …

شبکه اجتهاد: آنچه در ذیل می‌خوانید یادداشتی از آیت‌الله علی‌اکبر رشاد درباره امکان و امتناع علم دینی است. این نوشته که در پی انتشار یادداشتی از سوی دکتر رضا داوری اردکانی و عکس العمل‌های گوناگونی که از سوی اشخاص و جریان‌ها در قبال آن صورت گرفت، رقم خورده است، ضمن اشاره به انواع واکنش‌های درست و نادرست، روا و ناروا راجع به مطلب و موضع آقای داوری، در صدد است به برخی از پرسش‌ها و اشکالات مطرح شده درباره «امکان و امتناع علم دینی» پاسخ دهد. متن یادداشت در پی‌ می‌آید: مسوَّده‌‌ی منتشر شده از سوی دوست دیرینم، استاد نام …

حجت‌الاسلام همتیان گفت: با توجه به نقش تعیین کننده دانش فقه در هدایت رفتاری جامعه، اولویت اصلی موسسه عالی فقه و علوم اسلامی تقویت دانش فقاهت بر مبنای اجتهاد جواهری است و موسسه به دنبال برنامه ریزی و راه اندازی رشته فقه‌های تخصصی در عرصه‌های مورد نیاز نظام اسلامی است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین علی اصغر همتیان مسئول پذیرش موسسه عالی فقه و علوم اسلامی، در نشست خبری پذیرش این موسسه که در سالن جلسات خبرگزاری حوزه برگزار شد، گفت: موسسه عالی فقه و علوم اسلامی به امر رهبر معظم انقلاب به منظور کمک به حوزه نیازهای نظام …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام و المسلمین سیدجواد خویی از نوادگان آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی درباره مکتب نجف می‌گوید و یکی از خصایص مکتب نجف را دوری از سیاست ذکر می‌کند. متن گفت‌وگوی تفصیلی شفقنا با حجت‌الاسلام و المسلمین سید جواد خویی را در ادامه می‌خوانید: سیدجواد خویی به تفاوت‌ها و خصایص مکتب نجف و قم اشاره و اظهار کرد: اول اینکه وقتی می‌گوییم مکتب نجف و قم برخی حساسیت نشان می‌دهند، اما باید توجه کنیم، اینکه هر مکتب روش خود را داشته باشد، طبیعی است، مثلا مکتب پزشکی در آلمان یک روشی دارد و در انگلیس روش دیگری دارد، مهندسی معماری …

بعضی افزون بر تصدی‌گری دین در هدایت معنوی انسان‌ها، آن را متصدی تمام علوم و مسائل دنیوی می‌دانند، از این رو با توجه به محدودیت روایات معتبر، چاره‌ای جز تمسک به روایات ضعیف و نامعتبر باقی نمی‌ماند. متأسفانه امروز تلاش فراوانی می‌شود که ارزیابی سندی و اعتبارسنجی راویان احادیث کنار گذاشته شود و روایات بر اساس سلیقه و مذاقِ مذهبی افراد، اعتبار سنجی شوند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام مهدی مسائلی پژوهشگر و مدرس حوزه علمیه اصفهان در یادداشتی برای «پارس» نوشت: در نظام فکری شیعه، قرآن و اهل‌بیت(ع) دو منبع مهم دینی هستند که هرگز نباید از حکمِ آنها …

شبکه اجتهاد: در نوشتنِ این یادداشت، تردیدِ فراوان داشتم، از این جهت که اولاً، آنچه که حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی در زمینۀ ارتباطِ علم و دین و ماهیّتِ علمِ دینی گفته است، کمترین اثری از تازگی و طراوات نداشت، بلکه حاصلِ گرته‌برداری‌های ناشیانه و ناپخته‌ای بود که وی از نوشته‌های بیست سالِ پیشِ عبدالکریم سروش کرده بود، و ثانیاً پرداختن به این قبیلِ مسأله‌های نظریِ محض، هیچ تناسبی با وظایفِ وی که رئیسِ قوّه‌ی مجریّه است و باید برای گشودنِ گِره از معضلات و مشکلاتِ انباشته‌ی مردم، شب از روز نشناسد و لحظه‌ای از تدبیرِ اجراییاتِ معوق و معطلِ کشور، …

حجت‌الاسلام احمد واعظی می‌گوید: آنچه نجف را برجسته می‌کند فقاهت و دانش‌های پیرامونی فقاهت است، اما علاوه بر فقه و اصول، تکثر در قم خیلی محسوس است از بحث‌های تطبیقی با فلسفه غرب گرفته تا بحث‌های حضور مطالعاتی که مربوط به حوزه علوم انسانی می‌شود. در حال حاضر هیچ حوزه‌ای ‌به‌اندازه حوزه علمیه امروز قم برخوردار از میدان یافتن سلیقه‌های مختلف علمی و به لحاظ تنوع اشتغال علمی نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد واعظی رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در تبیین تفاوت‌های حوزه قم و نجف می‌گوید: آینده قم را روشن تر از نجف …

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بر ضرورت توسعه نشریات فرهنگی حوزوی تأکید کرد و گفت: کمبود نشریات فقهی و اصولی یک خلأ است و این در شأن حوزه علمیه نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در هفتمین نشست سالانه مدیران مسؤول و سردبیران نشریات علمی حوزوی در سالن همایش‌های نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها برگزار شد، با اشاره به عرصه داوری در نشریات گفت: در این عرصه باید در نظر داشت که یک نشریه تا زمانی که مجوز نگرفته است، نمی‌تواند قدرت جذب داشته باشد، بر این اساس باید در زمینه …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) گفت: فقه تشیع، نیازمند پژوهش‌های فراوان است تا حقیقت آن استخراج شود و دنیا را متحول کند؛ ما مدعی هستیم که فقه، موجب تحولات عظیم در جهان بشری خواهد شد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‎الله محمد جواد فاضل لنکرانی امروز در مراسم تقدیر از پژوهشگران مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) به بیان برخی نکات فقهی پرداخت و گفت: در جلسه‌ای ‌که با وزارت دادگستری داشتیم، بیان شد که اگر شوهری اجازه نداد زن ورزشکارش به مسابقات اعزام شود، نباید این کار انجام شود؛ بنده بیان کردم این مساله راه حل دارد، زیرا کسی که با این …

شبکه اجتهاد: چرا این روزها بحث از اسلامی کردن علوم بیش از گذشته مطرح شده است؟ در واقع چه نیازی یا احساسی سبب شده است تا این بحث این قدر داغ مطرح شود و مساله روز شود؟ داستان اسلامی کردن علوم یا اسلامی نشدن آن، در میان خواسته‌های دو گروه سیاسی مهم جامعه، وارد شده، یک گروه سیاسی با آن موافق و گروه یا جناح دیگر با آن مخالف است. بنابرین باید پرسید این مسأله تا چه‌اندازه سیاسی است؟ البته سیاسی بودن در اینجا، به معنای سیاست روز نیست که آن هم تأثیر جدی دارد، بلکه به معنای درگیر شدن …

در سال‌های اخیر بحث‌های زیادی در مورد عفاف و حجاب مطرح شده، اما تاکنون نتیجه‌ای حاصل نشده، لذا طلاب حوزه‌های علمیه خواهران با حضور در میدان و امر به معروف و نهی از منکر می‌توانند در ترویج فرهنگ عفاف و حجاب تاثیرگذار باشند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله حسین نوری همدانی در دیدار با مدیر حوزه‌های علمیه خواهران، گفت: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، عمده وظیفه طلاب و روحانیون درس خواندن بود، ولی در حال حاضر دشمنان با تمام امکانات و تجهیزات به مبارزه با اسلام و انقلاب آمده‌اند و همین مسئله وظیفه طلاب و روحانیون را سنگین‌تر کرده است. …

شبکه اجتهاد: جهانی‌سازی تمدن غرب طی دو قرن گذشته و صدور سبک زندگی،‌اندیشه و نظامات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی غرب به جهان اسلام تاثیرات فراوانی بر جوامع اسلامی به صورت عام و بر حوزه‌های علمیه به صورت خاص گذاشته است. یکی از این تاثیرات جاری‌کردن سیل جدیدی از موضوعات و سوال‌های جدید به سوی حوزه‌های علمیه بود که درنتیجه منجر به شکل‌گیری جریانی نوگرا در حوزه‌های علمیه شد. تفاوت جریان نوگرای شکل‌گرفته در حوزه با جریان نوگرای روشنفکری در این بود که روحانیت نواندیش پایبندی ویژه‌ای به اسلام داشت و با این عقیده که اسلام توان ارائه نظامات تمدنی در …

یازده مرکز از مراکز فقهی حوزه علمیه به منظور پرورش فقیهان شایسته، آزمون ورودی سال ۹۷ را به صورت مشترک برگزار می‌کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، یازده مرکز از مراکز فقهی حوزه علمیه به منظور پرورش فقیهان شایسته، آزمون ورودی سال ۹۷ را به صورت مشترک برگزار می‌کنند. براساس این گزارش، مدرسه علمیه شهیدین، مدرسه فقهی اهل بیت(ع)، مدرس عالی فقه صاحب الزمان اصفهان، مرکز فقهی امام علی(ع)، مدرسه فقهی امام محمدباقر(ع)، مدرسه علمیه امام کاظم(ع)، مدرسه عالی فقه دارالهدی، مدرسه علمیه سطح عالی ولی امر(عج)، مدرسه عالی خاتم الاوصیاء(ص)، مدرسه تخصصی فقه و اصول امام رضا(ع) و مؤسسه آموزش …

شبکه اجتهاد: از منظری، علوم انسانی را باید نرم‌افزار مدیریت فردی و اجتماعی انسان در دنیای مدرن دانست. وقتی می‌گوییم دنیای مدرن، یعنی برخوردار از تمامی اصول، ویژگی‌ها و بنیان‌های معرفتی مدرنیته. این علوم گام‌به‌گام با غایات دنیای مدرن و نیازها و خواست‌های انسان مدرن شکل گرفته، توسعه یافته و متناسب با آن‌ها پویایی و نشاط خود را نیز حفظ کرده است.  ما در زمان حاضر تحت تصرف و هیمنه این علوم بوده و خروج از این وضعیت بسی صعب و پیچیده خواهد بود. همان‌گونه که کارویژه علوم انسانی را نرم‌افزاری در راستای مدیریت انسان مدرن دانستیم، فقه را باید …

ما امروز در یک مرحله‌ی سرگشتگی بین این دوگانه‌ها قرارگرفته‌ایم که برزخی بین نور و ظلمت یا خلأ و امتلاء هستیم و همه‌چیز در برزخ است و چهارچوب روشن واضحی ندارد و این ابهام معنایی و مفهومی در همه‌چیز وجود دارد. مفاهیم هم دچار این سرگشتگی شده‌اند. حال در این مرحله چه نقشی می‌توان ایفا کرد؟ به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی با موضوع «دین و سیاست در تمدن غرب معاصر» از سلسله نشست‌های تخصصی کارآمدی فقه در عرصه‌ی نظام سازی، توسط گروه فقه سیاسی دانشگاه باقرالعلوم برگزار شد. در این نشست که در دانشگاه باقرالعلوم واقع در شهر مقدس …

علم ما برخی مواقع به سمت دین است و برخی مواقع به سمت غیردینی است و سمت غیردینی گاهی مقدمات دین‌دار شدن است و گاهی مخالف با دین دار شدن است وقتی دین می‌گوید اموری را فرا نگیریم و ما فرا می‌گیریم اینجا داریم شرک می‌ورزیم. به گزارش شبکه اجتهاد، پنجمین نشست تخصصی از سلسله نشستهای «روش‌شناسی تولید علم دینی» از سوی دبیرخانه مفتاح و با همکاری دبیرخانه کرسی‌های آزاد‌اندیشی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا چندی قبل، در قم برگزار گردید. در ابتدای نشست پارسانیا رابطه علم و دین از جهت دینی بودن و غیردینی …

استاد خسروپناه به مهم ترین وظیفه حوزه علمیه در شرایط فعلی اشاره و خاطرنشان کرد: در حال حاضر مهم ترین وظیفه حوزه‌های علمیه این است که علوم انسانی اسلامی را تولید کنند و به نقد نظریه علوم انسانی سکولار بپردازند به تعبیر دیگر مبانی هستی شناسی و معرفت شناسی و مباحث مبنایی که از فقه و اخلاق استفاده می‌کند را مقداری توسعه دهند و به سایر حوزه علوم انسانی و اجتماعی تزریق کنند و در نهایت به تولید علوم انسانی اسلامی بپردازند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه به مهم ترین رسالت حوزه علمیه قم در شرایط …

جمالی، عضو هیئت‌علمی مرکز پژوهشی منیر، با اشاره به این‌که هنوز کارنامه‌ای منسجم از وضعیت علوم انسانی اسلامی در ایران دیده نشده است، گفت: وجود چنین کارنامه‌ای خیلی ضروری به نظر رسیده و عدم وجود کارنامه‌ای جامع از وضعیت علوم انسانی سبب شده است که در تحقیق مبانی و جوانب این علوم با مشکل مواجه شویم. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست «نهادهای دانش در حرکت تمدنی جمهوری اسلامی» ایران روز سه‌شنبه در سالن همایش‌های غدیر قم برگزار شد. در ابتدای این نشست، حجت‌الاسلام‌ عباس حیدری‌پور، پژوهشگر موسسه فرهنگ و تمدن توحیدی به بیان نکاتی در خصوص وحدت حوزه و دانشگاه …

شبکه اجتهاد: پس از انتشار یادداشت‌نامه دکتر داوری درباره علم دینی و علوم انسانی اسلامی در فضای مجازی، حواشی عجیبی شکل گرفت که بخشی از آنها مربوط به نامخاطبان این یادداشت بود. در اینجا تنها چند پرسش از این نامخاطبان مطرح شده است: ۱‌- دکتر داوری درباره وضعیت توسعه‌نیافته ما به درستی فرموده‌اند «علم و جامعه با هم قوام می‌یابند. جامعه کنونی ما توسعه نیافته است. این جامعه همه نیازهای آن‌را دارد، بی‌آنکه توانایی‌های آن‌را برخوردار باشد». آن‌ها که با آراء ایشان آشنایند، می‌دانند که توسعه ذات جهان مدرن است و از آغاز، در تکوین آن شریک بوده است، اما …

شبکه اجتهاد: «مولوی عبدالحلیم قاضی» از علمای اهل سنت سیستان و بلوچستان معتقد است: تعامل علمی علمای شیعه و سنی می‌تواند به تعامل اجتماعی منجر شود و پیروان هر دو مذهب در سایه‌ این تعامل بدون سوء ظن و راحت در کنار یکدیگر زندگی خواهند کرد، ولی متأسفانه همه‌ کارها سیاسی شده است. جمع می‌شویم و یک عکسی می‌گیریم و فقط می‌خواهیم در سایت‌ها پخش کنیم، این به درد نمی‌خورد. وقتی تعامل حقیقی و بر سر اخلاص باشد آن موقع نه نیازی به عکس است و نه نیازی به تبلیغات. «مولوی عبدالحلیم قاضی» در گفت وگو با شفقنا وضعیت تعامل …

شبکه اجتهاد: فقه اسلامی خاستگاه کاملاً وحیانی دارد. قرآن کریم امر کرده است که برای پند و انذار مردم به تفقه در دین بپردازید: «وَمَا کَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّه فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَه مِنْهُمْ طَائِفَهٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَلِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ» [سوره التوبه : ۱۲۲]. این تفقه در دین از همان زمان حیات رسول‌الله؟ص؟ آغاز شد و به تدریج به‌دلیل گستردگی معارف وحیانی، تفقه در دین تخصصی شد. بخشی از این معارف که مربوط به تکلیف و عمل مسلمانان است و به آن شریعت اسلامی گفته می‌شود، بر عهده دانشی به‌نام فقه نهاده شد. پس، …