اجتهاد و اصول فقه

اختصاصی شبکه اجتهاد: وحدت و انسجام اسلامی، اصل اساسی و راهبردی دائمی برای ارتباط اجتماعی در امت اسلامی است. اما این امر، نیازمند بازخوانی چند مسأله اساسی است که موضع شایسته در قبال آنها، مبادی تصدیقی انسجام اسلامی را در ابعاد شناختی، اخلاقی و رفتاری، تشکیل می‌دهد.

مرحوم واعظ زاده خراسانی متواضع بود و هیچ ادعایی نداشت همان سیره شیخ طوسی، سید رضی و… را داشت. مساله تقریب را هم وظیفه شرعی بود که قبول کرد وگرنه کسی نمی‌توانست با این کیفیت این وظیفه را عهده دار شود؛ جاه طلب نبود.

رئیس هیات امنای دانشگاه مفید برگزاری مجالس بزرگداشت نام آوران و بزرگانی چون مرحوم آیت‌الله موسوی اردبیلی را تذکر، تجلیل و بهانه‌ای برای پیشرفت بیشتر دانست و با اشاره به تبحر و مهارت مرجع فقید شیعیان در فقه و اصول گفت: چیزی که امروز در حوزه‌های علمیه بیش از هر وقتی نیاز است به آن اهتمام داشته باشیم اساس فقه و اصول است.

[box type="shadow" align="" class="" width=""]اشاره: نقدهای وارده و انتشار آن در «شبکه اجتهاد» به هیچ روی، به منزله تأیید و یا رد دیدگاه‌های وارده نیست و صرفاً از باب تعاطی افکار و تضارب آرا و زمینه‌سازی برای هماوردی اندیشه‌های متفاوت صورت می‌پذیرد. این نقد و نقدهای مشابه که در گذشته منتشر شده و در آینده بیشتر خواهد شد، به همین دلیل فوق‌الاشاره است.[/box]

نهاد روحانیت به عنوان یک نهاد از جامعه انسانی نیازمند تحول هست، اما باید این تحولات را جهت داد. اگر روحانیت بخواهد کار خودش را درست انجام بدهد، باید نیرو و بودجه امکاناتش ده برابر بشود. اگر امکانات فراهم شود و برای کسانی که در این عرصه وارد شده‌اند برنامه ریزی کرد، می‌توان فقیهان مبرزی مانند آنچه در گذشته بود تربیت کرد، و در کنار آن می‌توان متخصصین دیگری در سایر بخش‌های دین نیز تربیت نمود.

شبکه اجتهاد: چهارمین نشست علمی از سلسله پیش نشست‌های همایش بزرگداشت آیت‌الله موسوی اردبیلی(ره) در دانشگاه مفید برگزار شد. در این جلسه حجت‌‌الاسلام والمسلمین محمود شفیعی با موضوع «سیاست عملی مرحوم آیت‌الله موسوی اردبیلی» و دکتر یوسف خان‌محمدی با موضوع «بررسی مبانی دینی رأی اکثریت در دیدگاه آیت‌‌الله‌ موسوی اردبیلی» به بیان دیدگاه‌های خود درباره شخصیت و منش این مرجع فقید پرداختند.

حجت الاسلام اسلامی گفت: فقه می‌تواند مسائل خود را به سبک جدید ارائه دهد، یعنی سیستماتیک شدن و برقراری ارتباط فقه با علوم انسانی؛ باید پارادایم فکری سایر نقاط جهان را بدانیم.

شبکه اجتهاد: اولین اجلاسیه فقه مسائل مستحدثه با حضور اساتید دروس خارج حوزه‌های علمیه چندی قبل در سالن همایش مدرسه علمیه معصومیه قم برگزار شد. بر اساس این گزارش: آیات و حجج‌اسلام والمسلمین مؤمن، استادی، اعرافی، علیدوست، شب زنده‌دار، میرمعزی، احمدی فقیه یزدی و غرویان از سخنرانان این اجلاسیه بوده و به ارائه نقطه نظرات خود پیرامون نحوه ورود در مسائل مستحدثه پرداختند.

بیش از ۳۰ مدرسه فقهی در حوزه وجود دارد که کار آنها مجتهد پروری است یعنی نخبگان و استعدادهای برتر را شناسایی کرده و تحت برنامه‌های بسیار منظم و فشرده پرورش می‌دهند، این برنامه غیر از پرورش عمومی حوزه است و سابقا چنین مدارسی برای پرورش مجتهد وجود نداشت.

شبکه اجتهاد: اولین اجلاسیه فقه مسائل مستحدثه با حضور اساتید دروس خارج حوزه‌های علمیه در سالن همایش مدرسه علمیه معصومیه قم برگزار شد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی گفت: گمان می‌کنم نسل جدیدی از فقیهان کارآمدتر در راه است. در آینده شاهد فقیهانی پرهیزگارتر و آشناتر به مسائل زیست جهانی خواهیم بود و مخروط مطالعات فقهی دگرگون می‌شود.

اختصاصی شبکه اجتهاد: با توجه به آنچه از میان عبارات سید مرتضی در مختلف رسائلش و کتاب الذریعه او فهمیده می‌شود، موقف او در قبال روایات موجود در میراث فقهی و حدیثی امامیه به وضوح فهمیده می‌شود که او حجیتی برای روایات آحاد قائل نیست و در تمام جزئیات مباحث فقهی و کلامی خود بر این عقیده پافشاری می‌کند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: با تبدیل عالَم، به دهکده جهانی و توسعه یافتن دنیای مجازی، دامنه‌ی مخاطبین کثرت یافته و حجم کسانی که می‌توانند در زمانی اندک، به یک متن یا سخنرانی دست پیدا کنند بالا رفته و کما کان رو به افزایش است و این برای منسوبین به دنیای علم (خصوصا علم دین) شرائط را بسیار حساس‌تر کرده تا هر سخنی را بر زبان نرانند مگر اینکه تحقیق وافی در آن مسأله کرده باشند یا از نتائج تحقیق دیگران، استفاده کرده باشند تا خدای نکرده دین، متهم به خرافات و اموری که در شأنش نیست نگردد.

فهرست جامع اطلاعات دروس خارج فقه و اصول حوزه‌های علمیه سراسر کشور در سال تحصیلی ۹۷-۹۶ با قابلیت جستجوی پیشرفته اطلاعات بر اساس استان، شهر، نام استاد، ماده درسی، مبحث درس، زمان و مکان جغرافیایی بر روی «شبکه اجتهاد» قرار گرفت.

به رسمیت نشناختن شخصیت حقوقی توسط بسیاری از فقها، موجب تبدیل اموال دولتی و عمومی به «مجهول‌المالک» می‌گردد. مجهول‌المالک شدن این اموال اما چالش‌های فراوانی را به دنبال دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: مشروعیت دستبرد به اموال دولتی تحت عنوان «لقطه»، عدم لزوم تبعیت از قانون در رابطه با اموال دولتی و ...

به نظر می‌رسد می‌شود نظریه اجتهاد متوسط را از مبادی به موضوعات مستنبطه نیز تسری داد که به عنوان یک مبانی روش شناسانه در تلفیق علوم انسانی اسلامی و ساحت‌های بینا رشته‌ای علوم دینی مطرح شود

یک‌وقت می‌گوییم امروز اقتصاد کشور را می‌خواهند بر اساس یک فرمولی درست کنند و به یک فقیه بگویند شما این فرمول را بر اساس فقه درست کنید، این غلط است و به استقلال حوزه ضربه می‌زند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: هر چند در آثار و نوشته های صد ساله اخیر بیشتر به ابعاد حماسی ، انقلابی ، تاریخی و سیاسی نهضت حسینی تاکید شده اما عنایت و رویکرد به شعار «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» هر روز روز عاشوراست و هر سرزمین کربلاست و پیوستن آن به مقام عصمت اهلبیت و الگوی برتر بودن امامان ما و انسان کامل بودن ایشان ما را به بهره گیری بیشتر از سیره آن بزرگواران در تمام ابعاد زندگی فرا می خواند چه اینکه در بینش اسلامی پیامبران و ائمه اطهار (ع) مصادیق عالی انسان کاملند که سنت و سیره ایشان حجت بوده و برای پیروانشان لازم الاطاعه است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّـهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنکُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّـهِ وَالرَّسُولِ إِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ ذَلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا ﴿ نساء-۵۹﴾

شبکه اجتهاد: نویسنده کتاب ۱۲ جلدی سلسله مباحث ولایت فقیه که کتاب دیگری با عنوان «فلسفه سیاست» در نقد نظریه‎های ولایت فقیه دارد، بر این باور است که سه ویژگی «نقد قدرت و تقابل با آن»، «نخبگی همراه با بدنه اجتماعی» و «سخنگویی دین» نهاد روحانیت را تبدیل به نهاد بی‎رقیبی کرده بود. روحانیتی که بنا بر ضروریات پس از پیروزی انقلاب اسلامی و مطالبه مردم، وارد کار اجرایی شد و این «اضطرار» را تبدیل به «عادت» کرد.

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام دکتر محمدرضا زائری روحانی نام آشنایی است که اتفاقات جامعه حتی ساده‌ترین آنها از نگاهش پنهان نمی‌ماند و سعی دارد برای هر یک انتقادی سازنده ارایه دهد، از انتقاد به برنامه‌های تلویزیونی گرفته تا اظهار نظرهای صریح در مورد حجاب و دینداری.

در ایام رحلت جانسوز پیامبر خاتم صلى ‏الله‏ علیه ‏و ‏آله و سلم، کتاب «گزیده سیره پیامبر خاتم صلى ‏الله‏ علیه ‏و ‏آله و سلم»، با ۸۶۸ صفحه، در بردارنده ۱۸۸۵ حدیث و متن تاریخى و ۵۱ بیان و تحلیل منتشر شد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی مشهور به شیخ صدوق (پس از ۳۰۵ق ـ ۳۸۱ق) که مدفون در ری است،‌ بزرگ‌ترین محدّث و فقیه مکتب حدیثی قم به شمار می‌رود و حدود ۳۰۰ اثر علمی منسوب بدوست که بسیاری از آنها مفقود شده است. کتاب من لایحضره الفقیه از کتب اربعه شیعه نیز اثر هموست.

شبکه اجتهاد: زندگی امام‌رضا(ع) را باید در چند دوره، مورد ارزیابی قرار داد. دوران زندگی امام‌رضا(ع) در دوران امامت امام‌کاظم(ع) تا قبل از زندان. دوم، دوران زندگی امام‌رضا(ع) در زمان زندانی شدن کاظم(ع). سوم، دوران امامت ایشان پس از شهادت امام‌کاظم(ع) تا قبل از احضار اجباری به مرو و دوره چهارم، دوران ولایت‌عهدی حضرت(ع)؛ یعنی از لحظه خروج امام‌رضا(ع) از مدینه تا رسیدن ایشان به مرو و پذیرش ولایت‌عهدی تا شهادت.

رویه امام‌رضا(ع) در مناظراتش این نیست که اعتقادات اسلام را برای طرف مقابل حق بالقوه فرض کند، بلکه از طریق استدلال عقلی و براساس مشترکات اعتقادی و دینی به رفع اشکالات می‌پرداختند و به اثبات حقانیت اسلام می‌پرداختند، زیرا بدون تعقل نمی‌توان تناقضات بین ادیان را رفع نمود. این شیوه، یک روش ضابطه مند در مناظرات است و غیر از این، مناظرات راه به جایی نخواهد برد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: عقل از منظر پیامبر اسلام (ص) این گونه تعریف می‌شود این حضرت می‌فرمایند: یا علی، عقل چیزی است که با آن به خشنودی خداوند رحمان دست پیدا می‌کنید و به رضایت خداوند رهنمون می‌شوید.

اختصاصی شبکه اجتهاد: دوران حیات امام هشتم شیعیان، ‌حضرت رضا(ع) دورانی است که افکار و اندیشه‌های مختلف فلسفی و کلامی بسیاری در معرض برخورد و تعاطی با یکدیگر قرار داشتند و خلیفه وقت مامون نیز به ظاهر به ترجمه و بحث و گفت وگو میان این اندیشه رغبت نشان می‌داد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: اگر انسان، راه زهد و عبادت و ریاضت و به اصطلاح فلسفی، جنبۀ یلی الرجی را گرفت، رفتارش با مردم خوب نیست و نمی‌تواند در میان جامعه راه یابد، نمی‌تواند بر دلها حکومت کند و سرانجام جنبۀ یلی الخلقی او قوی نخواهد بود. پیامبر گرامی، جنبۀ «یلی الرجی» بسیار قوی داشت.

اختصاصی شبکه اجتهاد: نظامی که پیغمبر ساخت، شاخص‌های گوناگونی دارد که در بین آنها هفت شاخص از همه مهمتر و برجسته تر است:

مدیر انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب از انتشار کتاب حدیث فقهی مشترک با زیر عنوان «واکاوی مبانی و پیش فرض‌های حجیت احادیث فقهی مشترک میان فریقین» در آینده‌ای نزدیک خبر داد.