اجتهاد و اصول فقه

حجت الاسلام خسروشاهی با تأکید بر این که تحول در متون درسی حوزه باید با حفظ فرهنگ سنتی باشد، گفت: اگر بنا باشد گروهی را مأمور کنیم که متن جدیدی را تدوین کنند و همان متن هم بخواهد در حوزه تدریس شود، بی فایده بوده و از سوی دیگر اگر این متن با رویکرد روشنفکری تغییر کند، به صلاح حوزه …

آیت‌الله صافی گلپایگانی تأکید کرد: هر چه بیشتر استقلال حوزه‌های علمیه برقرار باشد و تمام تصمیمات و برنامه‌ریزی‌های مربوط به حوزه، در همه جهات، زیر نظر حوزه و علماء و حوزویان باشد، خطّ موفّق و واقعی که از اوّل، اسلاف این نهاد با برکت و مهمّ داشته‌اند محفوظ می‌ماند، و از انحراف در این مسیر جلوگیری می‌کند. به گزارش شبکه …

مجموعه حاضر، رویکردی تطبیقی در مورد مسائل مربوط به اصول فقه شیعه و مذاهب اربعه اهل سنت و مذهب زیدیه است. در این اثر دیدگاه‌های برخی از اصولیان شیعه و اهل سنت با هم مقایسه شده و مبانی و مصادر اجتهاد از منظر آنان با یکدیگر تطبیق داده شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب ۵ جلدی «نبراس الأذهان فی …

آیت‌الله علیرضا اعرافی در جمع مدیر و معاونین حوزه علمیه استان قم به تشریح محورهایی برای تقویت درس خارج حوزه پرداخت و گفت: باید از این سرمایه عظیم درس خارج بهره‌برداری کرد و مهندسی کلانی برای آن تعریف نمود، بدون اینکه سازکار آن بهم بریزد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه در جمع مدیر و معاونین …

در شماره‌ جدید این دوماه‌‌نامه، مقالات، گزارش‌ها و مصاحبه‌هایی درباره صدمین سالروز تولد آیت‌الله‌ صافی گلپایگانی، کارکرد سیاسی و اجتماعی استخاره، پروژه فکری اصلاح دینی سید کمال حیدری و حوزه علمیه افغانستان آمده است. به گزارش شبکه اجتهاد، دوماه‌نامه فرهنگی «تقریرات» به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی علی اشرف فتحی در ۶۸ صفحه منتشر و روانه بازار مطبوعات شده است. …

در کتاب های فقهی از گذشته تا اکنون به حکم حرمت در خصوص حفظ برخی کتب اشاره شده است که از آن ها به «کتب ضلال» تعبیر می شود. هرچند تعریف ضلال (و هدایت) و اضلال (و اهتداء) در لسان فقها چندان روشن نیست اما وقتی از حرمت حفظ (از تلف) سخن می گویند مرادشان جلوگیری از استماع (و اطلاع) از سایر اقوال است و ادله ای که در این خصوص آورده اند نیز با خلط بین دو مقام استماع (و اطلاع) و مقام اتباع، گویا مبتنی بر این پیش فرض است که بین استماع (و اطلاع) با اتباع، ملازمه جریان دارد و اگر جلوی استماع گرفته شود قطعاً جلوی اتباع نیز گرفته خواهد شد. نتیجه اینکه اولاً ادله ای که ادعا شده همگی قاصر از اثبات حکمی در خصوص جلوگیری از استماع است، در ثانی خلط دو مقام، جایز نیست چراکه صرف استماع منجر به اتباع نمی شود و بین آن ها هیچ گونه ملازمه ای وجود ندارد. نهایت اینکه با توجه به وجود کتابی چون قرآن که از طرفی خود مجمع الاقوال است و انتخاب قول احسن برای اتباع را هم از میان اقوال مختلف به عهده انسان گذاشته و هیچ اکراهی در این زمینه را روا ندانسته و از طرف دیگر با وجود قول احسن (قول خدا) در آن به عنوان قول معیار، دیگر بحث از اتلاف کتاب یا ممنوعیت استماع قولی، بی معناست.

زمانی که مشروطه اتفاق افتاد تعارضی بین سلطنت و مشروطه رخ داد، اینجا فقها وارد میدان شدند و این انحطاط موجود در کشور را گوشزد کردند، مهم‌ترین عامل انحطاط هم استبداد حکومت بود، چنین چیزی فقه متناسب با خود را می‌طلبید. شبکه اجتهاد: بعد از ائمه اطهار (ع) فقها براساس اخبار فتوا می‌دانند مثل مکتب قم، امثال مرحوم کلینی که …

پنجمین شماره دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی «فقه مقارن»‎ دانشگاه مذاهب اسلامی با مقالاتی از اساتید و صاحب‌نظران حوزه و دانشگاه در زمینهٔ مباحث و مسائل مستحدثه از دیدگاه فقه مذاهب اسلامی چاپ و منتشر شد.  به گزارش خبرنگار اجتهاد، شماره پنجم دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی «فقه مقارن»‎ دانشگاه مذاهب اسلامی به همراه چکیده عربی و انگلیسی به‌عنوان نخستین مجله تخصصی …

مدیر حوزه علمیه استان قم گفت:‌ شورایعالی حوزه بر ایجاد نظم بیشتر در سطوح عالی و منظم برگزار شدن کلاس‌های این سطوح تاکید دارد و ما هم با اجازه از بزرگان حوزه تصمیم گرفتیم که گام نهایی ساماندهی سطوح عالی حوزه را برداریم و از ابتدای سال تحصیلی ۹۶-۹۵ حضور طلاب سطوح ۲ و ۳ حوزه در کلاس‌های درس الزامی …

در این گزارش، نظر مراجع و بزرگان حوزه در رابطه با کتاب «حلقات» را از نظر می‌گذرانیم تا خبر از تمایل عمومی بسیاری از نخبگان حوزه نسبت به ورود این کتاب به جایگاه رسمی تدریس در حوزه علمیه دهیم. شبکه اجتهاد: تقدیر الهی این بود که همت و تلاش آیت‌ا‌لله شهید سید محمدباقر صدر (رضوان الله علیه) که به گفته …

یادداشت حاضر، نقد حجت‌الاسلام والمسلمین رضا اسلامی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است بر مصاحبه‌ی استاد کاظم قاضی‌زاده با مباحثات،‌ درباره‌ی حواشی فایل صوتی منتشرشده از آیت‌الله منتظری بود؛ این فایل صوتی مربوط به جلسه‌ی آیت‌الله منتظری با برخی مسئولین قضایی است درباره‌ی اعدام‌های منافقین در سال ۱۳۶۷ش. شبکه اجتهاد: در برخی پایگاه‌های اطلاع‌رسانی مصاحبه‌ای از یکی …

مدیر حوزه‌های علمیه در جمع نخبگان علوم انسانی گفت: اگر فقه ما بخواهد به الگوپردازی کمک نماید، باید براساس تجربیات جدید، ابواب جدیدی را پایه‌گذاری کند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی در آخرین روز از نشست دومین دوره گفتمان نخبگان علوم انسانی که به همت دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در وسف قم برگزار شد، اظهارداشت: معتقدیم …

رهبرمعظم انقلاب اسلامی در جمع اعضای هیئت رئیسه مجمع عمومی جامعه مدرسین در رابطه با نقش اساتید و محققین حوزه گفتند: حوزه علمیه قم خیلی کارها را هنوز انجام نداده، کار زیاد شده، اما کارهای انجام نگرفته چندین برابر کارهای انجام شده می‌باشد، باید مباحث فقهی توسعه پیدا کند، کارهای انجام نگرفته را باید شناسایی، انجام و توسعه داد. به …

اولین شماره فصلنامه تخصصی موضوع شناسی فقهی به صاحب امتیازی حجت‌الاسلام محمدحسین فلاح‌زاده، بهار ۱۳۹۵ در قم چاپ و منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نخستین شماره فصلنامه «موضوع شناسی فقهی» با آثار و گفتاری از اساتید و پژوهشگران حوزه علمیه به همراه چکیده عربی و انگلیسی در ۱۸۱ صفحه روانه بازار مطبوعات شد. «ساحتِ قدسی فتوا» به قلم مجتبی …

مدیر گروه آموزشی فقه و مبانی اجتهاد با بیان اینکه قلمرو فقه حکومتی بسیار وسیع‌ است و استنباط احکام حکومتی تنها کارکرد فقه حکومتی نیست، گفت: استخراج نظام، تبیین چارچوب‌های آن، مسائل محوری مورد نیاز در این سیستم‌ها و بیان موقِف عملی دین در هر مورد بسی فراتر از استنباط حکم حکومتی صرف است. اما مقید کردن مسائل این دانش …

طرح پژوهشی «حقیقت حکم شرعی در اصول فقه» که در گروه فقه کاربردی مرکز پژوهش‌های علوم اسلامی و انسانی که با هدف توسعه مباحث فلسفه علم اصول به تصویب رسیده بود، پایان یافت. به گزارش شبکه اجتهاد، بلال شاکری مؤلف این اثر پیرامون محتوای پروژه، با بیان اینکه مباحث حکم شناسی از دیرزمان مورد توجه اصولیان بوده است، گفت: مباحث …

اگر فقیهان دوره پیشین با استناد به اصل امر به معروف و نهى از منکر بر آن بودند تا تضمین‌هاى مناسب را براى برپاماندن حجاب و پررونق گشتن این ارزش فراهم آورند، فقیهان این دوره وظیفه دارند تا با نگاه به همین اصل، به سمت بحث از دولت که کارویژه بحث انگیزى را به خود اختصاص داده است، بروند و …

احمد رهدار با بیان اینکه ظرفیت فقهی مذاهب اسلامی از حکمت غربی بیشتر است، از تدوین طرح «سفیر فقیه» خبر داد و گفت: از پیش زمینه‌های طرح سفیر فقیه، ایجاد رشته فقه بین‌الملل در حوزه علمیه است. ‌به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد رهدار، رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه بر لزوم اجرای طرح سفیر فقیه تاکید …

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه برخی افراد، تصویرشان از فقه خیلی محدود است و فکر می‌کنند فقیه کارش این است که هر سوالی مطرح می‌شود مجاز یا غیر مجاز بودن آن را اعلام کند، تصریح کرد: نقش فقه فقط ترسیم کننده خطوط قرمز نیست و جانب ایجابی هم دارد و در عرصه اجتماع هر …

عقل کاشف است و شریعت و دین مکشوف البته عقل خالق نیست از این رو نمی‌تواند قانون خلق کند بلکه آنچه را که قانون است و اراده شارع به آن تعلق گرفته عقل کشف می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست از اساتید درس خارج حوزه علمیه قم، سال‌هاست به منقح کردن عرصه‌های نوپدید فلسفه فقهی و فلسفه …

حسینعلی سعدی: چرا شهید صدر از فقه به سراغ نظام سازی رفته است؛ گزاره‌های فقهی گزاره‌های هنجاری است؛ ایشان از این گزاره به سراغ استکشاف رفته است؛ امروزه نقد جدی به مباحث جدی ایشان مطرح است که بقیه علوم اسلامی در بحث نظام سازی از نظر ایشان به حاشیه رفته است و ایشان به آن‌ها توجه نکرده است. به گزارش …

اصلا فقه در زمانه امروز کارکردی دارد و آیا پاسخگوی نیازهای امروز ماست؟ وضعیت امروز فقه و تفقه در حوزه‌های علمیه حاکی از چیست، رسوب یا پویایی آموزه‌ها؟ چرا پس از گذشت قرن‌ها هنوز سوالاتی بی‌جواب و حتی عرصه‌های دست نیافتنی در فقه وجود دارد؟ شبکه اجتهاد: عدم تَفَقُه در فقه سال‌هاست منتقدانی دارد و در سال‌های اخیر این انتقادها …

مشکلی که این‌گونه فتاوا دارد، نگاه فردی به مقولات اجتماعی است. آنچه مورد نظر است نقطه آغاز رهایی از فقه فردی، تغییر «صورت مسئله‌های بسیطی» است که در مقابل دستگاه فقاهت قرار داده می‌شود. مسئله «موضوع شناسی فردی» در حال حاضر مهم‌ترین پاشنه آشیل فقاهت موجود است. شبکه اجتهاد: در خصوص بازنشر فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی درباره رعایت حجاب در …

متن حاضر تلاشی است در جهت صورت بندی نقدهای مرحوم سید منیرالدین حسینی الهاشمی در حوزه موضوع شناسی فقه شیعه و تصویری اولیه از تحولی که وی در این پایگاه به دنبال آن بوده است. به گزارش شبکه اجتهاد، نوشتار پیش رو تقریری آزاد از مشاوره دانش‌پژوهان گروه روش تفقه فرهنگستان علوم اسلامی قم است با حجت‌الاسلام والمسلمین میرباقری درباره …

لزوم توجّه به تأثیرات یک حکم فقهی و فتوا و نحوۀ تبیین آن در نگرش افراد به شبکۀ احکام شرعی و حتّی اعتقادات و اخلاق است. گاهی یک فتوا باعث می‌شود نگاه افراد به منظومۀ آموزه‌های دینی تغییر نماید. این نکته صحیح است که نباید پیش ذهنی‌های مقلّدین موجب رد فتوا و حکم مرجع تقلید شود، ولی بحث در آن …

صمصام الدین قوامی امام جمعه پردیسان قم گفت: هنوز فقه به آن حد نرسیده است که یک کرسی دائم داشته باشد و ما برویم و سؤالات مدیران و وزرا و امیران لشکر را جواب دهیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدصمصام الدین قوامی امام جمعه پردیسان قم و رئیس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی، در گفتگو با رسای اندیشه اظهار …

دوازدهمین شماره دوفصلنامه علمی پژوهشی «آموزه‌های فقه مدنی» و دهمین دوفصلنامه «آموزه‌های حقوق کیفری» به همت دانشگاه علوم اسلامی رضوی چاپ و منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جدیدترین شماره دوفصلنامه «آموزه‌های فقه مدنی» و دوفصلنامه «آموزه‌های حقوق کیفری» از سوی دانشگاه علوم اسلامی رضوی چاپ و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفت. عناوین مقالات منتشر شده در دوازدهمین شماره دوفصلنامه …

مفتی اردن گفت: بحث و فتوا دادن درباره مسائلی که به زیان وحدت و همزیستی مردم باشد جایز نیست به ویژه در مورد مسائلی که میان مردم فتنه ایجاد کند. به گزارش شبکه اجتهاد، شیخ عبدالکریم الخصاونه مفتی اردن در گفتگو با یکی از خبرگزاری‌های اردن گفت: بحث و فتوا دادن درباره مسائلی که به زیان وحدت و همزیستی مردم …

کرسی آزاداندیشی فقه نظریات اسلامی و نظام سازی فقهی از دیدگاه آیت‌الله سید محمد باقر صدر و آیت‌الله هاشمی شاهرودی به میزبانی دانشگاه عدالت برگزار می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، اداره کل پژوهش دانشگاه عدالت در راستای طرح کمیته تحول در علوم انسانی با همکاری موسسه دایرۀ المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و شورای عالی انقلاب فرهنگی، کرسی …

تسبیب و اعانه دو قاعده فقهی مهم به شمار می روند که آثار مهمی بر آن ها بار می شود. معین و سبب که ماحصل این دو قاعده است دارای شباهت زیادی می باشند و اینکه چه فرقی دارند بسیار مبهم است. تفاوت های ظریف این دو گاهی موجب خلط در تطبیق گشته و مصادیق هر یک با دیگری اشتباه گرفته می شود. ما در پنج محور تفاوت های دو عنوان فوق را بررسی نموده ایم. بحث از محوریت یا عدم محوریت هر یک، اشتراط و عدم اشتراط مباشر عاقل، اشتراط قصد در صدق دو عنوان، شمول دو قاعده نسبت به ترک و عدم ترک و بیان حکم تکلیفی و وضعی اعانه و تسبیب محورهای این مقاله را تشکیل می دهد.