اجتهاد و اصول فقه

زمانی که از فقه به عنوان کاشف شریعت یاد می شود یعنی دغدغه آن کشف شریعت الهی است نه استفاده از اصول برائت یا احتیاط، بر همین اساس فقهی که کاشف شریعت باشد می تواند پاسخگوی مسایل امروز باشد.

در این نوشتار که از سوی مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم تهیه شده، به یکی از شبهاتی که با تکیه بر آموزه تعبد دینی، مسئله تقلید از عالمان دین را زیر‌سوال برده است، توجه کرده و به بررسی و نقد آن خواهیم پرداخت.

کتاب حاشیه مرحوم آخوند خراسانی بر مکاسب شیخ اعظم، حاصل تحقیق محمد باقر موسوی و رجبعلی مقیسه منتشر شد.

حجت الاسلام والمسلمین رضا اسلامی عضو هیات علمی پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی از پروژه موظفی پژوهشی در دست انجام خود در پژوهشگاه گفت.

فهرست جامع دروس سطح ۲ و۳ حوزه‌های علمیه قم و مشهد و دروس خارج سراسر کشور در سال ۹۴

حجت الاسلام و المسلمین عالم زاده نوری بیان کردند که موضوع جلسه مقایسه ای است در روش شناسی فقه و اخلاق، و در واقع ما به دنبال این هستیم که نقاط افتراق و اشتراک تفقه در گزاره های اخلاقی و گزاره های فقهی را کشف کنیم.

بر اساس گزارش برخی از اساتید حوزه، چندی است تلاش‌هایی برای اصلاح نظام فعلی آموزش در حوزه علمیه نجف آغاز شده و تغییراتی در کتاب‌های درسی صورت گرفته است.

کارگاه آموزشی اصول فقه در موضوعات شناخت علم اجمالی علم اصول و ساختار آن، روش تحقیق و پژوهش با رویکرد علم اصول، کاربری علم اصول در فقه و علوم حوزوی و آشنایی با مصادر استنباط و متون اصولی، در قم برگزار می‌شود.

مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی فراخوان مقاله بیست‌و‌نهمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی در سه محور «ارزیابی شرایط کنونی جهان اسلام»، « عوامل بحران زا» و « عوامل برون رفت»، اعلام کرد.

درس خارج فقه المسجد، آیت‌الله شیخ محسن اراکی از هشتم مهرماه به همت مرکز رسیدگی به امور مساجد، با حضور فظلا و طلاب در قم آغاز شد.

نشست علمی تخصصی «اقتضائات فقه‌پژوهی در جهان معاصر» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی در مشهد برگزار می‌گردد.

مرکز آموزشی پژوهشی فقه و اصول «معهد الاجتهاد الفعال» با اشراف آیت‌الله سیفی مازندرانی در نظر دارد از میان طلاب مستعد واجد شرایط اقدام به پذیرش کند.

«مسند سهل بن زیاد الآدمى» و «رجال الشیعه فى الصحاح السته» به قلم استاد شیخ محمدجعفر مروجی طبسی، دو کتابی است که از سوی مرکز فقهى ائمه اطهار(ع) روانه بازار نشر شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین فلاح‌زاده، کارشناس مسائل فقهی به پرتکرارترین سوالات، مطابق با فتاوای حضرت‌ آیت‌الله‌ خامنه‌ای، درباره مسائل تحصیلی پاسخ داد.

کمیته پاسخ به سوالات شرعی الازهر مصر از صدور بیش از ۲ هزار فتوا در سه ماهه اخیر سال جاری خبر داد.

بعضی ابواب به‌نظر می‌رسد کاربرد بیرونی‌شان زیاد است؛ مثلاً باب ازدواج و طلاق. متأسّفانه بر اثر این‌که مردم اطّلاع کافی از مسایل ندارند، گاهی ازدواج‌های حرام اتّفاق می‌افتد؛ گاهی طلاق‌های باطل اتّفاق می‌افتد و بعد که متوجّه می‌شوند یک خانواده‌ای به هم می‌ریزد؛.

کتاب «فقه‌الحدیث؛ مباحث نقل به معنا» آخرین تالیف دکتر احمد پاکتچی رییس گروه قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)، با حضور کارشناسان و علاقه‌‌مندان نقد و بررسی می‌شود.

کتاب «سیر تاریخی تدوین کتب فقه مقارن» تألیف دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب روانه بازار شد.

چهاردهمین شماره فصلنامه تخصصی علوم انسانی اسلامی صدرا با پرونده ویژه «نسبت فقه و علوم انسانی» چاپ و منتشر شد.

شماره هفتم و هشتم مجلۀ کتاب شیعه نشریۀ مؤسسۀ کتابشناسی شیعه «ویژه اجازات» در ۶۲۴ صفحه مطالب و رسائل و نکاتی تازه در باب اجازات با سردبیری محسن صادقی منتشر شد.

مجموعه کتاب‌های نشست‌های علمی در قالب دو دفتر از سوی مرکز آموزش‌های تخصصی فقه وابسته به مدرسه علمیه ولی‌عصر عجل‌الله تعالی فرجه الشریف چاپ و روانه بازار شد.

فصلنامه علمی- پژوهشی «دانش حقوق عمومی» شماره نهم، به صاحب امتیازی پژوهشکده شورای نگهبان و با هدف پیشبرد و اعتلای نظام حقوقی کشور با چندین مقاله علمی چاپ و منتشر گردید.

آیت‌الله اراکی: در اواخر سال ۵۸ شاگرد آیت‌الله صدر به ایران و به پیش من آمد و با او به محضر امام(ره) رفتیم. شاگرد آیت‌الله صدر گفته ایشان را بازگو کرد که فعالیت‌های من باعث شهادت من می‌شود، می‌خواهم در فعالیت خود مجاز باشم. ایشان برای شهادت خود از امام اجازه گرفتند. امام نیز به ایشان پیام دادند که ایستادگی کنید.

شبکه اجتهاد: مقام شامخ و منزلت والای شهید بزرگوار، امام شهید سید محمدباقر صدر، در میان دل‌های مسلمانان در عصر کنونی بر کسی پوشیده نیست. به‌حق، می‌توان گفت که او از معدود کسانی است که اندیشه‌های بلند فکری ومعرفتی‌اش را شکوفا نمود و به بهترین وجه، عینیت بخشید. اگر دست بیداد زمانه بر این شهید اندیشمند ظلم‌ها نمود، دلیلی ندارد که ما نیز زیر بار این ظلم رفته، این عالم گرانقدر را به فراموشی سپاریم؛ به‌ویژه آنکه این شخصیت بزرگ، شایستگی آن را دارد که در جایگاه مناسب خویش قرار گیرد و از طریق آثار و دستاوردهایش به تمام جهانیان شناسانده شود.

شبکه اجتهاد: به مناسبت سی‌وپنجمین سالگرد شهادت آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر تعدادی از مقالات مرتبط با شخصیت علمی این شهید بزرگوار جهت اطلاع پژوهشگران و مخاطبان فرهیخته تقدیم می‌گردد.

ا‌ساس فرمایش شهید صدر در دو مرحله قابل بررسی است: ۱- در شک در تکلیف و ابطال عقیده کسانی که قبح عقاب بلابیان را مطرح کردند؛ ۲- بعد از ابطال قبح عقاب بلابیان، با قطع نظر از بیان شرع که اصاله الاباحه و مانند آن را مطرح کرده است. شهید صدر، احتیاط در تکلیف را لازم دانسته است.

چه اندک‌اند کسانی که جوهر خونشان با جوهر قلمشان به هم آمیخته باشد تا این که هر دو برخیزند تا این که پویایی زندگی از یک سو فکری باشد و از سوی دیگر ویژگی جهادی و آینده گرا و زنده باشد و نوید پیروزی را هر چند از دورها ندا دهد.

شبکه اجتهاد: بازنگری در متون درسی حوزه در رشته‌های مختلف و از جمله رشته اصول فقه و جای‌گزینی متون بهتر و کامل‌تر، که با گذشت زمان به میدان می‌آید، جای بحث و گفت‌وگو ندارد، وگرنه شایسته نبود از «عده الاصول» شیخ طوسی و «الذریعه» سیدمرتضی تخطی شود. تدوین کتاب «معالم الاصول» در زمان خودکاری نو بود و با تحول و تکامل علم اصول، دو محصول جدید دیگر یعنی «فرائدالاصول» و «کفایه الاصول» به میدان بحث و تدریس وارد شد و به تدریج برخی متون درسی مانند «قوانین الاصول» کنار گذاشته شد. و امروز دیگر کسی با این تغییرات و اصلاحات نمی‌تواند مخالف باشد چون مدتی از آن گذشته و رایج و دارج شده است.

جستارهایی در روش شناسی اصولی شهید سیدمحمدباقر صدر

شهید صدر ادعا دارد که ما حتی یک حکم فقهی جزئی هم نداریم که منبع تولید آن، عقل بوده باشد و در نهایت نتیجه می‌گیرد که با ارجاع اجماع به قول معصوم، تنها منابع تولید معرفت شرعی کتاب و سنت است و یگانه منابع ما را کتاب و سنت می‌داند.