اجتهاد و اصول فقه

استاد محمدرضا حکیمی (ره) دانشمندی جامع، ادیبی چیره‌دست، اندیشه‌ورزی نوآور و اسلام‌شناسی عدالت‌خواه بود. به‌مناسبت اولین سالگرد ارتحال او، اساتید معظم و اندیشوران آیت‌الله سید جعفر سیدان، محمدعلی مهدوی‌راد، محمدتقی سبحانی، محمدمهدی رکنی، سیدعباس صالحی، مهدی مهریزی، محمد اسفندیاری، محمدرضا موحدی، سارا شریعتی، آرمان ذاکری و یوسف بینا؛ از شخصیت و اندیشه فاخر استاد محمدرضا حکیمی سخن گفتند. به گزارش …

اختصاصی شبکه اجتهاد: استاد محمدرضا حکیمی، دانشمندی محقق و متفکری برجسته، ادیبی نامدار، مجتهدی با تقوا، متکلمی زبردست و نویسنده‌ای تأثیرگذار بود که با انتشار آثار و تألیفات متعدد ارزشمند، سهم بسیار مهمی در رشد علمی جامعه اسلامی معاصر داشته است. دارا بودن هوش و استعداد قوی و سرعت انتقالی نیرومند، عطش فوق‌العاده برای کسب علم و معرفت، تلاش در …

رئیس مرکز فقه ائمه اطهار (ع) گفت: ما از این طرحی که امسال برای مدارس ابلاغ شده و مکاسب و رسائل شیخ را مثله کرده‌اند، بسیار نگرانیم! من در جلسات خصوصی به حضرات آقایان شورای عالی حوزه عرض کردم که این طرح، نتایج غیر معین و بلکه غیر صحیحی به دنبال دارد. به عنوان یک وظیفه شرعی عرض می‌کنم که …

اختصاصی شبکه اجتهاد: محمد بن یعقوب کلینی رازی و محمد بن عبدالرحمن بن قبه رازی، هر دو از بزرگان امامیه در نیمه دوم قرن سوم و نیمه اول قرن چهارم هستند. با وجود هم‌عصریِ کلینی و ابن قِبَه/ابن قُبَّه، گزارشی که نوع تعامل آن دو با یکدیگر را بازگو کند وجود ندارد. در این یادداشت پیرو مجموعه‌ای از قرائن تاریخی …

شبکه اجتهاد: استاد محمدرضا حکیمی، از تبار معدود متفکرینی است که هرچند در حوزه علمیه نشو و نما یافت اما هرگز خود را در مسائلی نظیر فقه فردی محصور نکرد بلکه با نگاهی متفاوت به بازخوانی و تأمل در تراث اسلامی پرداخت و فریاد عدالت و انسانیت برآورد. بی‌راه نیست که او را «فیلسوف عدالت» می‌خوانند؛ چه‌ اینکه محوری‌ترین کلیدواژه‌ها …

اینکه احکام امضایی صرفاً امور عرفی یا عقلایی است اگر به این معنا باشد که این احکام را نباید به شارع مقدس نسبت داد. احکام امضایی گاه فرازمان و فرامکان است نظیر وفای به پیمان‌ها مشروعیت معاملات تشکیل خانواده و صد‌ها تعین دیگر و عموم گزاره‌های اخلاقی متعلق حکم. اصل این‌گونه احکام تابع تکامل یا انحطاط جوامع نیست. لکن شکل‌های …

شبکه اجتهاد: بی‌تردید شیعه، در پیدایش و گسترش علوم اسلامى نقش مؤثّرى داشته است، بعضى معتقدند که علوم اسلامى از آنها نشأت گرفته، حتّى کتاب یا کتاب‌هایى در این زمینه نوشته شده و اسناد و مدارکى ارائه داده اند، ولى ما می‌گوییم حدّاقل، آنها در پدید آوردن این علوم سهم بسزایى داشته اند، و بهترین شاهد و گواه این مسأله …

شبکه اجتهاد: شیخ طوسی یکی از معدود فقهای صاحب روش و سبک فقهی است که سالیان متمادی، فقهای متأخر را به پرورش و تکامل روش‌های فقهی خویش واداشت و توانست در این راه به نوآوری‌ها و اصلاحاتی دست زند که از زوایای مختلف قابل بررسی است. در واقع، بدون کم کردن از محتوای عمیق و مبانی فقهی مستحکم وی به …

توجه داشته باشید که کارآمدی، فعلیت لولاالمانع است؛ مثلا اگر متفکری را زندانی کنند، دیگر کارآمد نیست؛ اما در این ناکارآمدی، او مقصر نیست. متاسفانه با تأسی به علوم مدرن در ایران و جداسازی نهادی به‌نام دانشگاه و حوزه از یکدیگر، فاصله زیادی بین علوم انسانی و اسلامی افتاده است. در این جبر تاریخی، نمی‌‌توانیم بگوییم علم فقه در حوزه‌های …

شیخ ابوجعفر محمد بن طوسی مشهور به شیخ طوسی و ملقب به شیخ الطائفه از جمله شخصیت‌هایی است که نهنگ‌وار اقیانوس‌های دانش را موج نوشی کرد و در هر وادی‌ای نشان از پیرِ دانش گرفت. به گزارش شبکه اجتهاد، کمتر نوشتۀ مستقل و جامع به بحث از ابعاد مختلف دانش و اندیشه‌های او پرداخته است و منهای مجموعه مقالات هزارۀ …

شبکه اجتهاد: استاد سید حسن شیرازی در سال ۱۳۲۰ شمسی در خانواده علم و تقوا در شهر نجف به دنیا آمد. والد معظم ایشان، آیت‌الله العظمی سید عبدالله شیرازی، از مفاخر بزرگ جهان تشیع و از مشاهیر و شخصیت‌های پرآوازه حوزه‌های علمیه نجف اشرف و مشهد مقدس بود. سید حسن شیرازی که تربیت یافته پدر و مکتب نجف بود، دوران …

اختصاصی شبکه اجتهاد: تاکنون تعاریف مختلفی از مکتب‌شناسی فقهی ارائه شده است؛ به نظر نگارنده، مکتب‌شناسی فقهی یعنی بحث از مبانی روش‌ساز که مراحل و ‌روش‌های اجتهاد هستند. این سه حیطه، بیشتر در بحث‌های مکتب‌شناسی وجود دارد؛ چون مکتب‌شناسی فقهی، یک امر اعتباری است و امری نیست که وابسته به‌واقع باشد؛ بنابراین تعریف این علم، وابسته به اغراض ما است …

اختصاصی شبکه اجتهاد: ازجمله ثمرات مهم سنخ شناسی مسئله اصولی، ورود و خروج دقیق به مسئله است. بدیهی است برای دستیابی به این مهم، ابتدا بایستی دانشمند اصولی دسته‌بندی صحیحی از مسائل علم اصول ارائه داده باشد. در ادامه قصد داریم یک نمونه کاربردی در این زمینه را بررسی کنیم. شهید صدر برای مباحث الفاظ علم اصول تقسیم‌بندی ارائه کرده …

حجت‌الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد گفت: طرح اصلاح «برنامه آموزشی و درسی سطوح عالی حوزه‌های علمیه»، تاکنون ده‌ها و صدها جلسه کارشناسی را در چارچوب رهنمودهای مراجع عظام تقلید و رهبر معظم انقلاب و استفاده از آراء و نظرات کارشناسان، اساتید و فضلا، به خود اختصاص داده است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم نژاد، درباره طرح اصلاح «برنامه آموزشی …

شبکه اجتهاد: واقعه عاشورا بارها و بارها مورد پرسش و کاوش قرارگرفته و هر چه زمان می‌گذرد، ابعاد ناگشوده دیگری بر زوایای کاویده پیشین آشکار می‌شود اما در این میان، فلسفه و انگیزه حرکت امام حسین(ع) به چالشی سخت در میان محققان تبدیل شده و تحلیل‌گران از هر سو با زاویه‌ای خاص به آن نگریسته‌اند. این نوشتار بر آن است …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قائینی، استاد شناخته شده دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، اگرچه در زمره سنتیان این حوزه به شمار می‌آید، اما تحقیقات وسیعی در حوزه‌های نوپدید فقهی دارد. وی که سابقه شاگردی بزگانی همچون آیات عظام خوئی، منتظری، وحید خراسانی و تبریزی را در کارنامه دارد، در گفتگوی اختصاصی با اجتهاد، به بررسی فقهی عزاداری امام حسین (ع) پرداخت و از تعارض آن با عناوینی همچون ایذاء مؤمن و هتک سخن گفت.

اختصاصی شبکه اجنتهاد: حجت‌الاسلام‌ والمسلمین رضا اسلامی، عضو هیئت‌علمی پژوهشکده حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و پژوهشگر قدیمی فقه و اصول در حوزه علمیه قم است

اختصاصی شبکه اجتهاد: به مناسبت ایام محرم، با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد باقری شاهرودی، استاد کهنه کار حوزه علمیه قم، در رابطه با برخی امور موهن عزاداری و همچنین تعارض برخی شیوه‌های عزاداری با ایذاء مؤمنین گفتگو کردیم. عضو هیئت استفتاء مرحوم آیت‌الله تبریزی معتقد است افراد توهین کننده را باید نصیحت کرد، اما برخی توهینها، موجب ارتداد است. اذیت نیز اگر به مقدار متعارف باشد، مشکلی ندارد!

۳۰ سال قبل پیشنهاد دادم که مباحثات شورای نگهبان فیش‌بندی و به ابواب سنتی فقه تبدیل و به زبان عربی هم انجام شود در این صورت عروه الوثقی زمان ما خواهد بود زیرا تمامی مباحث مستحدثه در آن مورد توجه است. نوشتار و تبویب جدید فقه لازم است گرچه کار سختی است. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد شیخ محمد سند …

استاد سیفی مازندرانی معتقد است: اصل اینکه رسول اکرم(ص) و امیرالمؤمنین(ع) الزام به حجاب اسلامی‌ نمی‌کردند ثابت نیست. ‌ولی برفرض عدم ثبوت، باید گفت: ترک فعل از جانب معصوم همانند فعل ایشان محاملی دارد؛ و در مفروض محاملی وجود دارد، مانند: عدم آمادگی و تحمل الزام به حجاب از جانب عموم زنان؛ لذا خوف بر کیان و بیضۀ اسلام وجود …

شبکه اجتهاد: مدرسه و مکتب فقهی امام خمینی (ره) ویژگی‌های ارزشمند متعددی دارد که به مثابه مقوم‌ها و مؤلفه‌های فقه آن فقیه بزرگ و مرجع تقلید والا مقام‌ می‌باشند. حضرت امام فقیهی اصولی است که علاوه بر سالها تدریس کتابهای رایج در سطوح عالیه حوزه‌ها، سه دوره تدریس خارج اصول در حوزه علمیه قم داشته و به موازات دو دهه …

مدیر پایگاه مدرسه فقاهت گفت: متن تقریر ۸۳ هزار و ۷۱۷ جلسه دروس سطوح عالی حوزه‌های علمیه در سایت مدرسه فقاهت به آدرس www.eshia.ir منتشر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، جواد جوادی با اشاره به ارائه ۸۳ هزار جلسه تقریر دروس حوزوی در سایت مدرسه فقاهت، اظهار داشت: این دروس شامل ۳۵۴ عنوان درسی، نزدیک به ۱۹۶ نفر از …

«قواعد فقهی قضاوت» جدیدترین کتاب حجت‌الاسلام والمسلمین سید کاظم مصطفوی است که به زبان عربی تدوین‌ یافته و از سوی انتشارات حوزه‌های علمیه منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، «قواعد فقهی قضاوت»، جدیدترین کتاب حجت‌ا‌لاسلام والمسلمین سید کاظم مصطفوی، استاد خارج فقه حوزه علمیه قم و جامعه المصطفی ‌العالمیه است که به زبان عربی تدوین‌ یافته است. بر اساس این …

دومین همایش «واکاوی اصالت  میراث حدیثی شیعه» به همت موسسه امام‌هادی (ع) در سالن همایش‌های مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برگزار شد. در این همایش علاوه بر سخنرانی اساتیدی چون ابوالقاسم علیدوست، رضا مختاری و سید محمدکاظم طباطبایی، از کتاب «زیارت عاشورا از آغاز تا امروز» رونمایی شد. همچنین تقریظ مرحوم آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی که گفته می‌شود ۲۰ روز قبل …

شبکه اجتهاد: دومین همایش «واکاوی اصالت  میراث حدیثی شیعه» به همت موسسه امام‌هادی (ع) در سالن همایش‌های مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برگزار شد. در این همایش علاوه بر سخنرانی اساتیدی چون ابوالقاسم علیدوست، رضا مختاری و سید محمدکاظم طباطبایی نژاد، از کتاب «زیارت عاشورا از آغاز تا امروز» رونمایی شد. همچنین تقریظ مرحوم آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی قرائت شد.  

استاد شهیدی گفت: اینکه شایع شده طبق نظر آیت‌الله سیستانی مرد نمی‌تواند همسرش را به حجاب اجبار کند، درست نیست. اگر این مساله به حد جرح برسد است امرش به ید ولی‌امر است و شوهر حق ندارد برای منع از حجاب، مرتکب جرح شود. لکن منع عملی از منکر که اکراه عرفی بر حجاب است ولو با تضییع بر زن …

استاد و نویسنده برجسته حوزه علمیه مشهد، هدف و غایت فقه کلامی را استوار سازی عقیده پیروان عترت و شناسایی کسانی که از سنت دور افتاده‌اند دانست و گفت: فقه کلامی در چارچوب اثبات مرجعیت علمی اهل‌البیت علیهم‌السلام می‌باشد و ما را از مقوله فقه به مقوله اعتقادات رهنمود می‌سازد لذا اساتید و علما به این روش و رویکرد فقه …

استاد رضا استادی با اشاره به اینکه فلسفه اجازات و تصحیح کتب، مصون ماندن از تحریفات است، اظهار کرد: منبر و تبلیغ، مداحی، امور حسبیه و وجوهات نیز اجازه‌ می‌خواهد که مهم‌ترین بخش اجازات، اجازه اجتهاد است، اما امروزه برخی خودشان را بدون اجازه به عنوان مجتهد به جامعه معرفی‌ می‌کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی نقد و بررسی …

استاد احمد مبلغی گفت: آیت‌الله بروجردی در دو بخش تحول ایجاد کرد یکی فقه الاقوال و دیگری فقه النصوص و همین تحول سبب شده تا ایشان مکتبی متمایز از دیگر فقها داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری در نشست علمی «حوزه صد ساله» به بررسی مکتب آیت‌الله العظمی بروجردی پرداخت و گفت: مکتب …

پتانسیل رشد میان‌مدت تا بلندمدت بخش بانکداری اسلامی در عراق با وجود مشکلاتی که در این بخش وجود دارد، مثبت است. این تقاضا توسط جمعیت عمدتاً مسلمان کشور که ضریب نفوذ بانکداری در بین آنها بسیار پایین است، پشتیبانی خواهد شد. به گزارش شبکه اجتهاد، عراق از جمله کشورهایی است که در ماه‌های اخیر و به دلیل افزایش قیمت نفت …