اجتهاد و اصول فقه

کتاب «آشنایی با فقه اخلاق» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین عالم‌زاده نوری به همت مرکز پژوهشی اخلاق و تربیت اسلامی وابسته به بنیاد علمی فرهنگی‌هاد به زیور طبع آراسته شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «آشنایی با فقه اخلاق؛ درآمدی بر دانش‌ اخلاق اجتهادی و استنباطی» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عالم‌زاده نوری استاد حوزه علمیه قم و معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های …

شبکه اجتهاد: در تعریف گفته‌اند: تقیه مخفی نمودن حق از دیگران یا اظهار خلاف آن است به جهت مصلحتی که مهم‌تر از مصلحت اظهار آن است. تقیه را معمولاً به‌لحاظ انگیزه و علتش به دو نوع «خوفی یا حفظی» و «مُداراتی یا تحبیبی» تقسیم می‌کنند. تقیه‌ای که در بحث وحدت اسلامی نقش مهمی را ایفا می‌کند تقیه‌‌ی مداراتی است درحالی‌که …

سلسله دروس خارج نظام‌های اسلامی در حوزه‌های علمیه قم، اصفهان و مشهد از سوی مدارس و مراکز حوزه علمیه قم، مدرسه سطح چهار حوزه علمیه خراسان و دفتر امور فضلای حوزه علمیه اصفهان در جهت پاسخگویی به این نیازهای نظام برگزار می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حوزه‌های علمیه پس از پیروزی انقلاب و تشکیل حکومت اسلامی با مسائل جدید و …

«رسائل حجابیه (شصت سال تلاش علمى در برابر بدعت کشف حجاب)» مجموعه ۳۳ رساله و کتاب است که از سال ۱۲۹۰ تا ۱۳۴۸ شمسی درباره حجاب نوشته شده و توسط حجت‌الاسلام رسول جعفریان به زبان فارسی گرد آمده است و در دو مجلد و ۱۴۵۰ صفحه مکتوب و توسط انتشارات دلیل ما روانه بازار نشر شده است. به گزارش شبکه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: «حجت»، موضوع علم اصول: از مرحوم آقای بروجردی -علی ما فی التقریر- در درس نقل شده – شاید مستفاد از کلمات ایشان است – از کتاب شافعی که موضوع علم اصول، «حجت» است. [۱] اصل این مطلب درست است. مراد از «حجت» هم صورت ذهنی است نه حجت خارجی؛ چراکه منطق و فلسفه به‌ واقع خارجی نظر …

چهارمین مجلد از «درس‌های مکاسب» دربردارندۀ دروس آیت‌الله سید حسن مرتضوی از سوی بوستان کتاب منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جلد چهارم «درس‌های مکاسب» برگرفته از درس‌های آیت‌الله سید حسن مرتضوی، به کوشش حجت‌الاسلام سید محسن مرتضوی به همت مؤسسه بوستان کتاب به زیور طبع آراسته شد. جلد مذکور حاوی مباحث خیارات مکاسب شیخ انصاری (ره) است که در …

شبکه اجتهاد: نسبت فقه و اخلاق از دیرباز محل گفتگو میان عالمان بوده است و این نسبت به خصوص زمانی پیچیده می‌شود که سخن از اخلاق دینی در میان باشد. هم برای فقه و هم اخلاق دینی سرچشمه‌های ‌اصلی نصوص دینی عبارت از قرآن و احادیث‌اند و هر دو درباره‌ی باید و نباید‌ها ‌سخن می‌گویند؛ بنابراین نه از حیث دستوری …

شبکه اجتهاد: امام علی ابن موسی الرضا (ع) بر اساس نقشه مزورانه مامون و با تظاهر به واگذاری حکومت به ایران دعوت شد، اما امام با زیرکی و هوشمندی کامل تنها ولیعهدی را پذیرفت؛ آن هم بدون دخالت در هیچ کار و بدون پذیرش کوچک ترین مسئولیت در اداره امور که دقیقا به معنای پذیرش مقامی تشریفاتی بود. امام کمتر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: گاهی بیان می‌شود که رسول خدا (ص) توسط یک یا دو تن از زنان خود، بوسیله‌ی سمی که در دارو به او خورانده‌اند، به شهادت رسیده است. مستمسک این افراد روایت مرسله ای از تفسیر عیّاشی می‌باشد. گویا تمسّک به این مرسله، به جهت إعطای مقام شهادت به پیامبر(ص) صورت گرفته است، غافل از این که رسول …

شبکه اجتهاد: یکی از بنیادی‌ترین مباحث پیرامون عرف، مرجعیت عرف در تطبیق مفاهیم عرفی بر مصادیق است؛ مبحثی که در برخی تحقیقات بین آن و موضوع مرجعیت عرف در تعیین مفاهیم فرق گذاشته نشده است. در این مقاله تلاش شده است ‌با بحث پیرامون کارایی و کاربرد عرف در انطباق مفاهیم بر مصادیق، حوزه علمی آن‌ را از کاربرد عرف …

دوفصلنامه «مطالعات فقه سیاست» که به تازگی از سوی مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم‌‌السلام) تاسیس شده است، به منظور توسعه و تحول و تعمیق مطالعات فقهی مرتبط با عرصه سیاست از اساتید، فضلا و پژوهشگران جهت ارائه مقالات خود دعوت به عمل آورد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دوفصلنامه «مطالعات فقه سیاست»، به منظور توسعه و تحول و تعمیق مطالعات فقهی مرتبط …

شبکه اجتهاد: یکی از علل انتشار حدیث و البته انبوه حدیث‌سازی در سده سوم و به ویژه سده چهارم قمری آسان شدن دسترسی و ارزان شدن نسبی کاغذ بود در تمدن اسلامی. پیش از آن معمولاً دستگاه‌های دولتی مانند دبیرخانه‌های اداری دسترسی بیشتری به کاغذ داشتند. محدثان بیشتر کارشان نقل حدیث به صورت شفاهی بود و اگر بنایی بر تدوین …

استاد حوزه علمیه قم با تاکید بر ترسیم منظومه‌ای مستند از عناصر دین؛ اظهار کرد: پس از انقلاب اسلامی، این گونه پرسش‌ها برای فعالان فرهنگی کاملا آشنا است که آیا برنامه‌‌ریزی‌های فرهنگی ما در راستای ترویج نماز باشد یا اول باید آموزه حجاب را نهادینه کنیم و بعد به سراغ نماز برویم؟ آیا اولویتی بین این دو وجود دارد؟ چه …

شماره جدید دوفصلنامه «حدیث پژوهی» به منظور گسترش و تعمیق مطالعات حدیثی و پژوهش‌های مرتبط با سنت اسلامی و تبیین آراء و نظریات جدید در حوزه مطالعات حدیثی و نیز ایجاد فضایی برای نقد اندیشه‌های صاحب نظران به منظور ارتقاء جایکاه حدیث در منظومه معرفتی؛ با ۱۵ مقاله علمی به قلم اساتید و حدیث‌پژوهان عرضه شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، …

ترجمه کتاب «الفائق فی الاصول» سعید زارعی به همت مؤسسه بوستان کتاب در ۲۸۰ صفحه به چاپ رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، علم اصول فقه مهم ترین علم در استنباط احکام فقهی از قرآن و سنت است؛ از این رو در عصر غیبت همواره مورد اهتمام فقها بوده و همچون یکی از مهم ترین ابزار یک مجتهد در راستای استنباط …

شماره جدید دوفصلنامه علمی پژوهشی «علوم حدیث تطبیقی» (بهار و تابستان ۱۴۰۰)، به صاحب امتیازی جامعه المصطفی (ص) العالمیه، مدیر مسئولی محمدحسن بهرامی و سردبیری مهدی رستم‌نژاد در ۴۰۱ صفحه منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، این شماره از پژوهش‌نامه «علوم حدیث تطبیقی» با ۱۵ مقاله از اساتید و پژوهشگران حوزه علوم حدیث به چاپ رسیده است که عناوین مقالات …

شبکه اجتهاد: علامه ذوالفنون استاد حسن‌زاده آملی نمادی از زیست متفاوت در دانش‌ورزی بود. به نظر می‌رسد که او از آخرین نمونه‌های این نسل بود، به بخشی از این تمایزات اشاره خواهم داشت. ۱. جامعیت دانشی: البته حوزه‌های کهن اسلامی نمونه‌هایی از این‌گونه جامعیت‌ها داشتند اما در مرور زمان به‌ویژه در دوره‌های اخیر از این جامعیت کاسته و کاسته شد. …

علامه حاج شیخ حسن حسن‌زاده آملی، از علما و اساتید مبرز حوزۀ علمیۀ قم ساعتی قبل در بیمارستان امام رضا علیه‌السلام آمل، پس از عمری مجاهدت‌های علمی در سن ۹۳ سالگی دارفانی را وداع گفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، علامه حسن‌زاده امروز صبح در بیمارستان به علت عارضه ریوی بستری شد و متاسفانه ساعاتی پیش در ایام اربعین حسینی، دارفانی …

شبکه اجتهاد: «الوسیط فی اصول الفقه»، تالیف آیت‌الله جعفر سبحانی ، به زبان عربی است که به صورت مختصر، به بحث در مورد کلیه مباحث علم اصول فقه پرداخته است و ادله عقلی و لفظی را تبیین نموده است. این کتاب، در دو جلد تنظیم شده که جزء اول، مشتمل بر مقدمه مؤلف، مقدمه کتاب (شامل نه امر) و پنج …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در میان کتب فقهی امامیه، در باب سلطنتِ انسان بر اموال خودش، به مقوله «الناس مسلطون علی اموالهم» زیاد استناد می‌شود و بدون بررسی، آن را به پیامبر (ص) نسبت می‌دهند. این حدیث به‌لحاظ سندی ضعیف شمرده می‌شود و همگان نیز به آن اقرار دارند؛ اما برخی معتقدند که عمل اصحاب و فقهای شیعه، ضعف سندی آن …

مؤلف با بررسی موردی مدارس فعال نجف اشرف (مدرسه فکری آیت‌الله خویی، مدرسه فکری آیت‌الله سیستانی، مدرسه فکری شهید صدر، جریان مقتدی صدر، جریان شیخ محمد یعقوبی و…) سیر تطورات تاریخی، اصول و مبانی حاکم بر آن‌ها را زیر ذره‌بین پژوهش قرار داده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اثر جدید دکتر عبدالوهاب فراتی، عضو هیئت علمی و دانشیار گروه سیاست …

شبکه اجتهاد: در مورد مصلحت در فقه سیاسی یا به تعبیری نقش مصلحت در حکومت اسلامی لااقل چهار سؤال اساسی وجود دارد: سؤال اول: حکم مصلحت در افعال حاکم چیست؟ یا به تعبیر دیگر از نظر فقهی چه نسبتی بین مصلحت و فعل حاکم وجود دارد؟ سؤال دوم: ماهیت مصلحت چیست؟ آیا مصلحت همان متعلق احکام است؟ یا فراتر از …

«انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه» اولین تألیف امام خمینی در اصول فقه‌ می‌‌باشد که بخشی از اولین دوره تدریس خارج اصول ایشان است و توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، پس از رحلت ایشان در دو جلد منتشر گردید. شبکه اجتهاد: امام ‌خمینی(ره) آثار پرتعداد و پرتنوعی در ساحت دو دانش در هم تنیده و به هم …

شبکه اجتهاد: برای آن که کاستی‌های متون آموزشی حوزه آشکار گردد، لازم است بایستگی‌های متون آموزشی را مرور کنیم. به نظر می‌رسد هر متن آموزشی مطلوب باید واجد سه ویژگی باشد که عبارتند از: ۱. برخوردار بودن از محتوای مناسب؛ ۲. منطبق بودن با سطح علمی مخاطب؛ ۳. برخورداری از شیوه فرا آموزی. اینک مناسب است درباره هریک از عوامل …

چهارمین شماره دو فصلنامه علمی – تخصصی مصباح الفقاهه به صاحب‌امتیازی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، چهارمین شماره دو فصلنامه علمی – تخصصی مصباح‌الفقاهه، دربردارندۀ مقالات علمی در حوزه مباحث فقه و اصول و با رویکرد انعکاس جدیدترین دستاوردهای علمی و نظریات فقهی و اصولی است که زمینه‌ای را برای تبادل اندیشه و همکاری …

شبکه اجتهاد: در کتاب‌هایی که درباره تاریخ فقه شیعه نوشته شده (که البته با اشکالات متعدّدی چه از لحاظ ساختار، چه محتوا و چه نگاه تاریخی مواجه است) از دوره صد ساله پس از شیخ طوسی تا عهد مرحوم ابن ادریس حلی، به دوره رکود فقه شیعه و یا دوره مقلّدین شیخ طوسی یاد می‌شود(۱). این مطلب، در بسیاری از …

مدیر حوزه‌های علمیه گفت: در دو سال گذشته با همراهی اساتید شناخته شده دروس خارج، درس‌هایی را در موضوعات فقه پول، فقه پزشکی، فقه بورس و فقه رمزارزها برگزار کردیم که به همت دفتر فقه معاصر تقریرات این دروس به صورت کتبی فاخر به زودی انتشار خواهند یافت. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد علیرضا اعرافی مدیرحوزه‌های علمیه در گفت و …

استاد حوزه و دانشگاه در تبیین نسبت معنویت و فقاهت گفت: اگر نسبت بین معنویت و فقاهت از منظر نصوص دینی و نه صرفاً کتب فقهی و رساله‌های عملیه سنجیده شود، معنویت عین فقاهت و فقاهت عین معنویت اسلامی خواهد بود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و استاد حوزه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: استاد سید محمدمهدی میرباقری روز جمعه چهارم تیرماه ۱۴۰۰ با حضور در منزل استاد سید احمد مددی با ایشان دیدار و گفتگو کرد. این جلسه با تکریم و تجلیل اساتید از یکدیگر آغاز شد و به‌سرعت بحث علمی شروع گردید و عمدتاً به بیان شیوا و عالمانه استاد مددی در حوزه‌های مختلف تاریخ، حدیث شناسی و روش …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکم. مبانی انقلاب اسلامی مانند هر حرکت سیاسی-اجتماعی دیگر باید در سه ساحت تعریف شده و از سایر انقلاب‌ها متمایز گردد: الف: وضعیت موجود جامعه، اجزای آن و نهادهای اجتماعی؛ ارزش‌ها، اندیشه‌ها، فرهنگ‌ها، نظام سیاسی و نظام اجتماعی حاکم بر جامعه‌ی امروز چیست؟ ب: وضعیت مطلوب و آرمانی جامعه؛ چه تصویر واقعی و عینی از جامعه‌ی آرمانی …