اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: علامه سید محمدحسین طباطبایی (۱۳۶۰-۱۲۸۱ شمسی) در مقام تفسیر قرآن و نیز بهره‌گیری از مبادی عامه‌ دستگاه فلسفی حکمت متعالیه، اندیشه‌های خود در باب قواعد کلان زندگی اجتماعی و کنش‌گری سیاسی و حقوقی را نیز بیان کرده است. طباطبایی ضرورت حکومت در جوامع بشری را با التفات به اصل اجتماعی بودن نوع انسان و وظیفه بنای جامعه اسلامی …

شبکه اجتهاد: پس از وفات پیامبر اسلام در اوایل سال یازدهم هجری و با تاثیرگذاری افراد ذی‌نفوذ در جامعه اسلامی، امّت اسلامی دچار افتراق شد و نحله‌های مختلف با دیدگاه‌های متفاوت کلامی، عقیدتی و فقهی پدیدار گشت و به مرور زمان و با پدید آمدن گروه‌های فکری جدید و یا تقویت نحله‌های پیشین این افتراق توسعه یافت و حد و …

بهترین راه این است که فقها را در نسل آینده به سمت تخصص سوق بدهیم، آن هم تخصص‌های مورد نظر حکومت اسلامی، خواه نخواه خواهیم دید که مثال‌ها، کاملا ملموس وکاربردی و مورد ابتلا واقع می‌شود. خوشبختانه این کار دارد می‌شود. فقهایی در بعد اقتصاد فعالند، در قانون گذاری فعالند، در امور فرهنگی فعالند، مسئله یابی می‌کنند و بعد با …

شبکه اجتهاد: آنچه پیش‌روی شماست بخشی از مباحثه علمی حجت‌الاسلام دکتر امین عابدی‌نژاد،‌ استاد حوزه و عضو هیأت علمی جامعه المصطفی (ص) و حجت‌الاسلام دکتر زهیر بلندقامت‌پور،‌ دکترای فلسفه و استاد حوزه و دانشگاه است که متن کامل آن در شماره نوزدهم مجله عصر اندیشه منتشر شده است. – معنای حکومت اسلامی و جمهوری اسلامی صرفاً این نیست که انسان …

میرزا محمدمهدی غروی اصفهانی از برجسته‌ترین شخصیت‌ها و چهره‌های تاثیرگذار در جوامع علمی شیعه است. این عالم مجاهد توانست در فضای فقهی، اعتقادی و اخلاقی حوزه تحولی عمیق به وجود آورد، چنانچه او را به عنوان بنیان‌گذار مدرسه معارفی مشهد مقدس می‌شناسند. شبکه اجتهاد: میرزا مهدی اصفهانی از جمله شخصیت‌های تاثیرگذار در دهه‌های اخیر در حوزه‌های علمیه شیعه به شمار …

شبکه اجتهاد: پروژه فکری مرحوم استاد دکتر فیرحی که در مجموع آثار وی بازتاب یافته است را به اختصار می‌توان گونه‌ای نواندیشی دینی دانست که نظریه پردازی در باره دولت و ارائه تفسیری دموکراتیک از دین با بهره بردن از امکانات فقه در کانون آن قرار دارد. او در این پروژه کوششی بسیار ارزشمند و شایسته تقدیر در نقادی سنت …

شبکه اجتهاد: نوشتن در سوگ استاد ارزشمند و خوش‌اخلاقی چون داود فیرحی کار بسیار مشکلی است. او هنوز پا به سن پیری نگذاشته بود که از میان رفت. جامعه طوفان‌زده ما به توان علمی و تسلط کم‌نظیر او به فقه سیاسی و اندیشه سیاسی محتاج بود. در گفتگویی که با او درباره یکی از آثارش داشتیم و سال ۹۳ در …

تلاش‌ها و گام‌های بلند و تأثیرات استاد داود فیرحی در عرصه فقه و فلسفه سیاسی و به‌طور خاص بررسی تحولات و تطورات قانون و قانون‌گرایی در ایران معاصر قابل‌توجه است؛ او با تکیه بر اندوخته‌های حوزوی دانشگاهی خویش و توان تحلیلی بالای خود، سعی در بازکردن افقی نو در سپهر اندیشه سیاسی داشت و بر این اساس کوشید با نگاهی …

شبکه اجتهاد: درگذشت دکتر داود فیرحی فرصت بازخوانی اندیشه او را یادآور می‌شود. او با نقد روشنفکرانی چون دکتر سروش و مجتهد شبستری و مصطفی ملکیان که اخلاق را در برابر فقه قرار می‌دهند معتقد بود که فقه می‌تواند عرف را وارد اداره زندگی کند و بنیادی برای حقوق مدرن باشد. فقه توان نقد سنت و دفاع از تجدد را …

شبکه اجتهاد: رحلت جانسوز آقای دکتر داود فیرحی جامعه علمی را در بهتی تلخ نشاند. او را می‌توان در زمره اندیشه‌ورزانی نیک‌سرشت دانست که به گفته آیه شریفه ۱۶ سوره مبارکه مائده «یَهْدِی بِهِ اللَّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلَامِ وَیُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِهِ وَیَهْدِیهِمْ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ» از آن جا که در جستجوی خشنودی خدا بود، خداوند …

شبکه اجتهاد: داود فیرحی، عالم و استادی نواندیش بود که کوشید فقه پویا را معنا بخشد. تمرکز اصلی او در همه این سال‌ها، بر اندیشه سیاسی بود و در این میان، رابطه فقه و سیاست یا به بیان دیگر، دین و دولت، نقطه پرگار این سویه فکری بود. همین هم، مهم‌ترین میراث اوست. امروز، جهانِ علم سیاست و نواندیشی دینی، …

شبکه اجتهاد: دانش فقه و اصول مانند دیگر دانش‌های دینی و بشری در طول حیات خویش از حیث شکلی همانند تبویب‌ها و ساختارهای جدید و محتوایی همانند اصلاح و تغییر برخی مبانی، افزایش و تفاوت در جایگاه و میزان توجه به منابع؛ مسائل نوپیدا و جغرافیای آن‌ها و …تطورات تاریخی فراوان و تحولات بسیاری را تجربه کرده است. یکی از …

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر داود فیرحی، نویسنده، پژوهشگر اندیشه سیاسی اسلام و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران که هفته گذشته به دلیل ابتلا به کرونا در بخش آی‌سی‌یو بستری شده بود، امروز (بیست و یکم آبان) در سن ۵۶ سالگی دارفانی را وداع گفت. به گزارش شبکه اجتهاد، در هنگامه شنیدن اخبار بد و فقدان‌های نا‌بهنگام و غریبانه خبر درگذشت حجت‌الاسلام …

استاد علیرضا اعرافی معتقد است هنوز ما حق شهید صدر را ادا نکرده‌ایم و خیلی از محورهایی که ایشان برنامه‌ریزی کرده بود، هنوز شناخته نشده است. باید گفت که شخصیت ایشان در حوادث و وقایع پشت‌ابرها و غبارها رفت و از این عدم شناخت ایشان، حوزه ایران و عراق خسارت می‌بیند. اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله علیرضا اعرافی در دیدار اعضای …

سرپرست دبیری میز کار تخصصی توانمندسازی و توسعه علوم اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم از طراحی الگوی بومی پایش علم فقه در قطب‌های فکری و فرهنگی این دفتر خبر داد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدرضی آصف آگاه (اشکوری) در گفت‌وگویی اظهار داشت: یکی از کارهای مهمی که میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی انجام داده، پروژه …

شبکه اجتهاد: درباره تکفیر در میان فرق و مذاهب اسلامی حرف و سخن بسیار است. در اینکه در طول تاریخ عده‌‌ای از علماء و فقهاء و دانشمندان و یا مذاهب فکری و دینی وابسته به سنت‌‌‌های اسلامی از سوی مخالفاشان تکفیر شده‌‌‌‌اند البته جای تردید ندارد. در سایر ادیان هم انواعی از تکفیر همیشه وجود داشته است. در اسلام به …

شبکه اجتهاد: استاد محمدمهدی شب زنده‌دار، عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه قم استفاده از امکانات جدید چون هوش مصنوعی را مقدمه واجب تفقه در دین می‌داند.

آنچه در بحث فقه تمدنی بیان می‌شود ابداً ساختارشکنی ندارد بلکه فقاهت موجود را ضروری و حیاتی می‌داند و برای رسیدن به استنباط در مقیاس تمدنی بسته‌های تکمیلی تعریف می­کند؛ و این هم بدین معنا نیست که فقاهت کنونی ناقص است بلکه به‌­واسطه مطرح شدن مساله مستحدثی با عنوان «چگونگی تمدن­‌سازی» که مقیاس آن و فروعاتش صِرفا در مقیاس تکلیفی …

مرحوم ‌‌آیت‌الله خوئی که مدرسه‌‏اش، مدرسه حاکمی است، در اویل عمر علمی خود، قاعده عدل و انصاف را می‌‏پذیرد ولی در اواخر، آن را انکار می‏‌کند! ایشان هر چه به اواخر عمر خود نزدیک شده، به جریان حدیث‌گرایی نزدیک شده است، در اواخر عمر خود با صراحت قاعده عدل و انصاف را رد می‏‌کند. یا وقتی از «قاعده ضمان» بحث …

اختصاصی شبکه اجتهاد: جزئی‌نگری یا بخشی‌نگری یکی از آفت‌ها یا آسیب‌های مطالعات دین‌پژوهی قلمداد می‌شود که هم ساحت‌ و صورت‌های گوناگونی به خود می‌گیرد و هم ابتلاء و استفاده (خودآگاه و ناخودآگاه) از آن بسیار رونق دارد. گاه، جزئی‌نگری (در مقابل کلّی‌نگری) می‌تواند به معنای عدم توجه و یا حذف و یا پررنگ کردن بخشی از یک کلّ و مجموعه‌ …

دوفصلنامه‌علمی تخصصی «مصباح الفقاهه» به صاحب امتیازی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان فراخوان مقاله داد. به گزارش شبکه اجتهاد، در راستای گام‌های تحولی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان و با عنایت به تأکیدات مدیر این حوزه در خصوص لزوم تحوّل‌آفرینی در فعالیت‌های پژوهشی، نشریه «مصباح الفقاهه» در تاریخ ۹۸/۰۵/۲۸ موفق به دریافت پروانه انتشار به شماره ۸۵۶۵۱ از معاونت امور …

شبکه اجتهاد: آنچه که روشن است در حوزه درسی حضرت امام جعفر صادق(علیه السلام) علاوه بر اصحاب خاص و شیعیان از شخصیت‌های غیر شیعه زیادی با گرایش‌های مختلف دینی و مذهبی در رشته‌های گوناگون حضور داشتند و با آن حضرت و اصحابش ارتباط علمی و حدیثی بر قرار می‌کردند. در این میان علاوه بر پیشوایان مذاهب اربعه، جمعی از بزرگان …

حکم سابّ النبی «ص» به این معنا فرازمانی و همیشگی است که جلوی سبّ باید در همه زمان‌ها و به هر طریقی گرفته شود و الی یوم القیامه وجود دارد ولی روش و مصداق آن می‌تواند به حسب شرایط تفات کند. امام کاظم «ع» با شخصی به حضرت دشنام داد و اطرافیان می‌خواستند او را بکشند ولی حضرت جوری با …

شبکه اجتهاد: برای دستیابی به الگوی تقریب، باید پیشتر یک نظریه عام در تبیین وحدت اسلامی ارائه کرد و سپس در پرتو آن نظریه و متناسب با سطوح و گونه‌های وحدت، به طراحی الگوهای خاص از وحدت اسلامی اقدام ورزید. اما برای شناخت نظریه وحدت اسلامی، توجه به محورهای زیر ضروری است: ۱- اصول حاکم بر نظریه وحدت اسلامی ۱. …

شبکه اجتهاد: از بازگویی خاطرات مبارزه با ضد انقلاب‌ تا نقش تاثیرگذار ماموستا ملاقادر قادری در ایجاد وحدت میان مسلمانان در گفتگوی بدون تعارف با امام جمعه اهل سنت پاوه.

شبکه اجتهاد: از آنجایی که هر دین و آیینی از پیروان خود، التزام و پایبندی زبانی، قلبی و عملی می‌خواهد، ایمان جایگاهی بلند در همۀ ادیان و مذاهب دارد. بدین رو کفر، ارتداد، تکفیر و مفاهیم هم‌سو با آنها نیز اهمیت می‌یابد. اسلام نیز که در نظر پیروانش، آخرین دین الهی است، سرشار از مفاهیم مرتبط با «ایمان و کفر» …

مرکز تراث البصره وابسته به بخش امور معارف اسلامی و انسانی آستان قدس عباسی کتاب (الوجیزه الحقیه) تالیف مهذب الدین احمد بن عبدالرضا البصری را اخیرا منتشر کرده است. همچنین، مرکز مطالعات و تحقیقات شیخ طوسی وابسته به بخش امور فکری و فرهنگی آستان قدس عباسی به تازگی کتاب (رساله فى حجیه المظنه) تالیف فقیه و محقق، شیخ علی بن …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چند سال پیش استاد مصطفی محقق داماد در افتتاحیه نهمین دوره گفتگوی دینی مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با شورای جهانی کلیساها سخنان خود را در قالب مقاله‌ای ارائه کرد. این مقاله نقدهایی در پی داشت تا اینکه مدتی پیش یکی از اساتید حوزه علمیه قم جوابیه‌ای به سخنان ایشان مکتوب نمود. …

شبکه اجتهاد: در برنامه‌‌ای با عنوان «أطروحه التکفیر فی کلمات اعلام السنه والشیعه» آقای حیدری با نقل چند متن شیعی اظهار‌‌ می‌دارند که مشهور در میان علمای شیعه این بوده که تنها به اسلام ظاهری اهل سنتند باور دارند و به کفر باطنی آنان که از آن به کفر اخروی و یا کفر کلامی هم یاد‌‌ می‌کند قائلند. در اینجا …

معاون پژوهشی پژوهشگاه شهید صدر گفت: شهید صدر نظریه‌پرداز و نوآور در همه عرصه‌های علوم اسلامی بود و اندیشه منسجم و هماهنگ و بدون تناقض در آثار مختلف داشت؛ لذا از بسیاری جهات الگو برای نسل جوان است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین امید مؤذنی، معاون پژوهشی پژوهشگاه شهید صدر، شامگاه چهارشنبه، هفتم آبان‌ماه، در نشست «آثار شهید صدر …