اجتهاد و اصول فقه

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه اجتهاد بدون روش‌شناسی به سامان نخواهد رسید، اظهار کرد: کسی که بخواهد در تفسیر، کلام، معارف و فقه قلم بزند نیازمند روش‌شناسی و منهج است وگرنه بیراهه رفته وسعی نامشکور از او صادر خواهد شد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در …

حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی گفت: موسوعه ۲۰ جلدی آثار مؤسسه حوزه همراه با تقریرات ایشان از جمله یک جلد اجازات و یک جلد هم شرح حال در ۲۲ جلد تولید و منتشر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی؛ معاون پژوهش حوزه‌‌های علمیه درباره تعویق چندباره زمان همایش صدسالگی حوزه، به «ایکنا» گفت: همایش صدسالگی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بخش نخست مناظره استاد علیدوست و دکتر سروش را گوش کردم. پیش از آنکه به نقد این دیالوگ بپردازم باید اذعان کنم در شرایطی که گفتگو میان حوزویان و دانشگاهیان به آروزیی دیرینه تبدیل شده و اساسا دیگر نه دانشگاهیان وارد حوزه می‌شوند و نه حوزویان روانه دانشگاه‌ها، انجام این مناظره را رخدادی میمون می‌دانم تا راهی …

«راهکارهای تقویت دروس آزاد حوزه علمیه» موضوع بیست‌وششمین اجلاسیه نشست دوره‌ای اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم بود که با حضور جمع کثیری از علما و اساتید در مسجد امام حسن عسکری (ع) شهر قم برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در اجلاسیه نشست دوره‌ای اساتید، حضرت آیت‌الله جوادی آملی و اساتید ابوالقاسم علیدوست، محمدرضا نائینی، سید محمدصادق …

شبکه اجتهاد: استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در این گفتار به تبیین سه قسم از اجتهاد چون: اجتهاد تبیینی، اجتهاد تطبیقی و اجتهاد تنظیمی می‌پردازد که برگرفته از درس خارج این عضو جامعه مدرسین می‌باشد. ۱- اجتهاد تبیینی: این قسم از اجتهاد متکفل بیان احکام‌الله واقعیه است و اگر تزاحمی بین احکام واقعیه و ظاهریه رخ دهد، …

شبکه اجتهاد: فلسفه شریعت علمی است که باید تأسیس شود، زیرا عمیق‌ترین و بزرگ‌ترین تأثیرات را به همراه دارد. این علم آثار خود را بر فقه، اصول و فلسفه فقه و اصول می‌گذارد و نگرش‌های عمیقی در ارتباط با شریعت به وجود می‌آورد. همچنین، معنای حکمت را در هر دلالت تجسم می‌بخشد و فهمی جامع ارائه می‌دهد که تفکر جامعه …

تولیت آستان قدس رضوی با بیان اینکه مهاجرت از حوزه خراسان باید معکوس شود، به اهمیت مسئلۀ فقه و اصول پرداخت و این دو دانش را اساس کار حوزوی معرفی نمود. ایشان خاطر نشان کرد که طلاب حوزه‌های علمیه در هر رشته‌ای از رشته‌های علوم اسلامی که بخواهند تخصص پیدا کنند باید با فرایند استنباط و اجتهاد آشنا بوده و …

مجلد دوم کتاب دروس فقهی (کتاب الخمس) از مجموعه تقریرات خارج آیت‌الله سیدحسن مرتضوی به همت حجت‌الاسلام سید محسن مرتضوی در ۷۶۷ صفحه توسط انتشارات بوستان کتاب به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، این اثر برگرفته از مجموعه دروس‌ خارج فقه آیت‌الله سیدحسن مرتضوی می‌باشد که به صورت موضوعی و گزینشی از مجموعه تقریرات ایشان در بیش …

اولین نشست از سلسله نشست‌های علمی ترویجی سنت‌های کارآمد با ارائه دکتر محمود حکمت‌نیا عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در موسسه علمی پژوهشی کلامنا با حضور جمعی از نخبگان واساتید این حوزه برگزار گردید. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد حکمت‌نیا با اشاره به اینکه سنت‌های اصیل حوزوی به مثابه میراث فرهنگی که حافظه جمعی حوزه‌های علمیه است …

شبکه اجتهاد: نواندیشی دینی یا اصلاح‌گری دینی، اصطلاحی است که در تاریخ معاصر و جدی شدن رویارویی دین و مدرنیسم رواج یافته است. هرچند نواندیشان دینی از طیف‌های فکری مختلفی بوده‌‌اند و متناسب با زمینه‌های تاریخی حیات خود و نیز ویژگی‌های شخصیتی‌شان، اهداف و اغراض یکسانی نداشته‌اند، اما نسبت به آنها در بخش عمده بدنه جامعه دینداران سنتی به ویژه …

ما مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات داریم ولی صرفاً این پاسخ‌ها جامعه را دینی‌تر نخواهد کرد و به نیازها جواب نمی‌دهد؛ اگر رساله عملیه به ۳ جلد هم افزوده شود یا کتب اخلاقی مفصل‌تر را درس بدهیم، باز جامعه اخلاقی‌تر نخواهد شد. لزوماً از فربه‌شدن کتب فقهی، جامعه عامل‌تر و آگاه‌تر به احکام ایجاد نخواهد شد یا لزوماً با تصحیح …

شبکه اجتهاد: تفقه در دین ریشه اصلی فقاهت در فضای دینی است که چند عنصر معنایی در آن هست؛ اول فقه که با فهم فرق دارد یعنی فقه به فهمی گفته می‌شود که بر اثر تامل به دست می‌آید و انسان با اندیشه به فهمی فراتر از فهم سطحی می‌رسد. تفقه در جایی است که می‌توانیم لباس فقه را بر …

شبکه اجتهاد: نسبت فقه و اخلاق از مباحث پیچیده و غامضی است که ضرورت آن روزبه‌روز با چالش‌ها و مسائل اجتماعی روشن‌تر می‌شود و اخلاق را به مسئله اصلی تبدیل می‌کند. طبق روایت معروف که هدف دین شمرده شده است، سختی مسئله را دوچندان می‌کند که برای بررسی آن باید سه عنوان کلی فلسفه دین، فلسفه شریعت و فلسفه فقه …

یکی از سوالاتی که ذهن کسی که با روایات اهل‌بیت (علیهم‌السلام) مواجه است را به خود مشغول می‌کند این است که فضای عمومی صدور روایت تا چه اندازه می‌تواند درفهم فعلی ما نسبت به روایت اثر بگذارد. آیا باید فارغ از فضای عمومی صدور حدیث و صرفا با توجه به قواعد متنی فهم متن حدیث، مراد نهایی متکلم را جستجو …

مهم‌ترین دیدگاه علامه طباطبایی در زمینه روایات، نظریه‌ای است که ایشان در باره نقش روایات در تفسیر ارائه کرده و بر اساس آن معتقد است که قرآن در تفسیر خود به استثنای آیات الاحکام، آیات القصص و آیات المعاد، بی‌نیاز از روایات است و روایات تنها روش بهره جستن از قرآن و چگونگی استناد به آیات برای تفسیر سایر آیات …

شبکه اجتهاد: در مسیر فعال‌سازی مقاصد شریعت، نیازی جدى به برون‌رفت از چارچوب‌های سنتی و گام‌نهادن در فضایی تخصصی‌تر، که با پیچیدگی‌های عصر حاضر هم‌خوانی داشته باشد، حس می‌شود. این دگرگونی نیازمند تمرکزی ویژه بر وارد ساختن مقاصد شریعت در فقه اجتماع است. فقه اجتماع فقهی تخصصی است که به احکام شرعی مربوط به زیربناهای اجتماعی، از جمله کنشگری اجتماعی، …

استاد میرباقری مأموریت جدید روحانیت را تبیین تئوری حکمرانی اسلامی و نیروسازی برای آن عنوان کرد و ابراز داشت: امام با فقاهت خودش انقلاب کرد و با کمک تعدادی از فقها نظام‌سازی کرد؛ ولی مدل حکمرانی اسلامی را باید حوزه به عهده می‌گرفت که این کار انجام نشد، حوزه نقش خودش را در زمینه حکمرانی اسلامی ایفا نمی‌کند. به گزارش …

آیت‌الله جوادی آملی در سخنانی خاطرنشان کرد: بحث انفال باید به‌صورت جدی در حوزه‌ها مورد بررسی قرار گیرد. این مسئله، یکی از مهم‌ترین مسائل اسلامی است که باید روشن شود، حوزه‌ها باید به این مسئله بپردازند و تحقیقات میدانی انجام دهند تا بتوانند پاسخ روشنی ارائه دهند، انفال متعلق به امام زمان (عج) است و باید مشخص شود که چه …

شبکه اجتهاد: هرچند در کتب روائی و رجال، تألیف کتب و رسائل متعددی به ائمه (ع) نسبت داده شده است، مثل کتاب «السنن والقضایا والأحکام» که در رجال نجاشی به امیرالمؤمنین (ع) نسبت داده شده، یا «رساله اهوازیه» امام صادق (ع)، یا رساله‌ای که بنابر گزارش کلینی، امام صادق (‌ع) آن را برای اصحابشان نگاشتند. و ده‌ها نمونه دیگر که …

آیت‌الله نوری همدانی با تأکید بر اینکه دروس حوزه باید آزاد باشد، مخالفت خود را با برخی تغییرات متون درسی حوزه اعلام و اظهار کرد: من با تغییر متون حوزه به این شکل بطور جدی مخالفم، علمای بزرگ ما همین مسیر را طی کردند البته بعضی از مباحث نیاز به تلخیص دارد ولی اینکه بخشی از کتاب حذف شود و …

شبکه اجتهاد: گستره و پیچیدگی روزافزون تاثیرات بر فقه به گونه‌ای است که کمتر بتوان به صورت جزمی قوه اجتهاد در سراسر فقه را امر بسیط و واحدی تلقی کرد که با تمرین استنباط در چند باب خاص فقهی به دست می‌آید. از سوی دیگر حفظ انضباط فقهی در سایه این تحولات وسیع نیازمند چارچوب بندی مجدد و دقیقتر و …

شبکه اجتهاد: جریان و تحقق دین در جامعه در یک صورت بندی کلی‌ می‌بایست در سه مرتبه «مکتب‌ها، علوم، الگوها» تحقق یابد؛ «مکتب»، ‏محصول تفقه دینی است به نحوی که کلیه معارف کتاب و سنت در یک موضوع خاص استنباط شود و در یک نظام مستند به دین، ‏جمع آوری گردند. مکتب، جامع معارف و احکام «توصیفی، ارزشی و تکلیفی» …

هشتمین مجلد از کتاب «مدارک فقه اهل السنه علی نهج وسائل الشیعه» حاصل پژوهش گروه فقه و حقوق پژوهشکده علوم و معارف حدیث که در بردارنده مباحث کتاب «الزکاه» وکتاب «الخمس والانفال» است، بهار ۱۴۰۳ منتشر شده و در دسترس عموم پژوهشگران قرار گرفته است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مطالعات حدیث فقهی از جوانب جدی حدیث پژوهی مسلمین است. این …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه شیعه تاکنون یک نقطه عطف عظیم ولی مغفول را پشت سر گذاشته است. زمانی فقه شیعه به‌صورت روایات مکتوب و بعضا شفاهی بود که در عصر تدوین حدیث بصورت کتب روایی اولیه درآمد؛ لکن هنوز فقهی تدوین نشده بود. گفته می‌شود آن نقطه‌ی عطف مهم توسط ابوالصلاح حلبی (متوفی ۴۴۷) در کتاب الکافی فی الفقه، مطرح …

استاد خارج حوزه علمیه قم ضمن تاکید بر لزوم تنقیح بیشتر مفهوم «حجیت» و تحلیل دقیق‌تر ماهیت آن در مواجهه با نظام‌های اجتماعی پیچیده امروز، به بحث درباره مفهوم “تلائم” پرداخت و پیشنهاد کرد علاوه بر احکام خمسه همچون واجب، حرام و مستحب و نیز احکام وضعیه، تلائم یا عدم تلائم نظامات مختلف جامعه  با کتاب و سنت هم مورد …

اعلام تعطیلی درس خارج فقه و اصول حجت‌الاسلام والمسلمین آقا مجتبی خامنه‌ای در فضای حقیقی و مجازی مورد توجّه قرار گرفت و با واکنش‌های گسترده‌ای همراه بود و تحلیل‌های متفاوتی را به دنبال داشت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد سید مجتبی خامنه‌ای در روز اول درسی سال تحصیلی جدید در بستر اسکای‌روم از تعطیل شدن کلاس‌های درسش خبر داد که …

شبکه اجتهاد: امروز یکم مهرماه ۱۴۰۳ روز نخست درس فقه و اصول جناب استاد آقا سیدمجتبی بود. ایشان بعد از ذکر مقدمات و نکات اخلاقی و توصیه‌های طلبگی، رسما اعلان کردند که درس‌شان تعطیل است. دلیل تعطیلی را هم مسئله‌ای بین خود و خداوند متعال و ائمه اطهار علیهم‌السلام بیان کردند و از قبل نسبت به هر نوع شائبه سیاسی …

استاد خارج فقه حوزه علمیه با انتقاد به برخی نگاه‌ها در هوش مصنوعی، اظهار کرد: در زمانه هوش مصنوعی بعضی می‌گویند در بعضی از مراتب هوش مصنوعی ممکن است جامعه‌ را از مرجعیت و فقاهت بی‌نیاز بکند؛ پاسخ این است که داده‌پردازی اطلاعات در هوش مصنوعی نمی‌تواند جای یک مجتهد زنده و یک فقیه منذر و یک فقیه حی متحرک …

شبکه اجتهاد: تبویب کنونی فقه، ترتیب دقیق و کارآمدی است، و استمرار همین شیوه چه در دروس خارج حوزه و چه درتألیف، بسیار لازم و مفید است. اگر چه ادامهٔ این روش منافات با اتخاذ شیوه‌های دیگر در کنار همان روش سنتی ندارد. چنانکه به عنوان نمونه فقیه بزرگوار یحیی بن سعید حلی کتاب «نزهه الناظر فی الجمع بین الأشباه …

شبکه اجتهاد: سال تحصیلی حوزه‌های علمیه به لطف الهی از هفته پیش رسما آغاز شد و این در حالی است که تاحدودی فضای سرد بر حوزه‌ها سایه افکنده است که حداقل ناشی از دو عامل ذیل است: یک؛ از دوران پر آسیب کرونا و پاشیدگی نظام متعارف درس و بحث و انتقال آن به فضای مجازی، از حضور فیزیکی طلاب …