اجتهاد و اصول فقه

اختصاصی شبکه اجتهاد: هنوز مدت زیادی از تنش میان «حیدر حب الله» و آیت‌الله محسنی به واسطه چاپ کتاب «المعتبر من بحار الانوار» نگذشته بود که او به دعوت مدرسه بهاره تخصصی حدیث دفتر تبلیغات به مشهد آمد. نزدیکان وی خبر داده بودند که موضوع سخن وی، موضوع چالشی و جنجال‌برانگیز «اجتهاد النبی» است. البته در بنرهای دفتر تبلیغات عنوان عام تری مکتوب شده بود که شاید دلیل آن، همان جنجالی بودن تیتر «اجتهاد النبی» بود. این عنوان که از عالَم اهل تسنن سربرآورده است و مخالفت با عصمت رسول را با خود به همراه دارد و توجیه اجتهادات به …

اگر بینه را حجت شرعی تعبدی به ملاک ظن نوعی دانستیم، قاضی موظّف است همه‌جا مطابق آن حکم کند ولو اینکه در برخی موارد به جهت وجود قرائن مخالف، نسبت به صحت مفاد بینه مردد شود؛ اما اگر بینه را به‌عنوان طریق حصول وثوق فرض کنیم، قاضی زمانی باید به بینه حکم کند که نسبت به صحت مؤدای آن اطمینان شخصی یابد؛ ازاین‌رو چه‌بسا نتواند به بینه اکتفا کند، بلکه ناچار شود از مراکز ثبتی استعلام کرده و شواهد دیگر را بررسی نماید تا با کمک آن‌ها، به اطمینان نائل آید. اختصاصی شبکه اجتهاد: در هر حکومتی همواره قضاوت در …

کتاب «تکوین نهاد مرجعیت تقلید شیعه» نوشته محسن صبوریان توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، به‌تازگی چاپ و منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «تکوین نهاد مرجعیت تقلید شیعه» متکفل بررسی تحولات روحانیت شیعی در دوران متأخر، با تأکید بر تحولات اجتماعی این نهاد است. این کتاب، روند تحولات نهاد روحانیت در سایه تحولات نهاد مرجعیت و ذیل تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، از آغاز قاجار تا پایان دوره پهلوی اول در ۱۳۲۰ خورشیدی را، بررسی می‌کند. در این دوره، تحولات نهاد روحانیت در سایه روند تمرکز فزاینده در نهاد دولت سنجیده شده که این روند، شکلی ناگزیر …

رئیس شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با بیان این که امام صادق (ع) بزرگ پرچمدار تقریب و وحدت جامعه اسلامی است عنوان کرد: در زمان امام صادق (ع) شبهات زیادی در جامعه مطرح بود و انشعابات مذهبی و فرقه‌های گوناگونی ایجاد شده بود؛ لذا ایشان در شرایط حساس تاریخی باید گوهر دین را از گزند شبهات حفظ می‌کردند و در عین حال باید مانع ایجاد تفرقه در جامعه اسلامی می‌شدند لذا امام صادق(ع) تربیت شاگردان و پاسخگویی علمی به شبهات را به عنوان راه‌کاری برای حفظ گوهر دین و همچنین جلوگیری از ظهور تفرقه برگزیدند. به گزارش شبکه …

این نوشتار در پی آن است که الگوی پیشنهادی برای روابط گوناگون مسلمانان در این نامه را بکاود و ضمن استخراج و معرفی آن، کارآمدی آن را برای الگو قرار گرفتن از سوی همه مسلمانان در جهان معاصر بنمایاند. شبکه اجتهاد: در نگاهی کلی می‌‌‌‌‌‌توان آموزه‌‌‌‌‌‌های دینی را به دو دسته آموزه‌‌‌‌‌‌های مرتبط با ساحت اندیشه و آموزه‌‌‌‌‌‌های مرتبط با ساحت رفتار تقسیم کرد. آموزه‌‌‌‌‌‌های دسته نخست آموزه‌‌‌‌‌‌هایی هستند که در بردارنده گزاره‌‌‌‌‌‌هایی در باره عالم هستی و مراتب آن مانند عالم ماده و عالم مجردات و ویژگیهای این جهان و آن جهان و در یک کلام مجموعه هست و …

شبکه اجتهاد: شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر در ویدئویی که به نمایش گذاشته می‌شود حدیثی تاثیرگذار از امام جعفر صادق (ع) را ذکر می‌کند.

شبکه اجتهاد: عصر امام صادق علیهم السلام را از جهاتی می‌توان عصر تعلیم و تربیت شاگردان فاضل و ساماندهی تشکیلات مرجعیت شیعه و فقاهت فقهاء نامید. دوران امامت حضرت باقر و امام صادق علیهما السلام مصادف با شکسته شدن فضای تحریم چندین ساله نقل و ضبط احادیث، سقوط سلسله بنی‌امیه و آغاز حکومت عباسیان شد و تا حدودی فضای باز علمی و سیاسی در جامعه حاکم گردید. این دو امام همام از این فرصت تاریخی، بهره مناسب بردند و در پی نیم قرن (۱۴۸ ـ ۹۴ه‍‌) تلاش و اهتمام کم‌نظیر، عالمان، فقیهان و دانشمندان بسیاری در مکتب اهل‌بیت (ع) پرورش …

شبکه اجتهاد: بیست و پنجم شوال یادآور سوگمندیِ سترگِ جامعه دیرپای شیعی در نیمه قرن دوم هجری است که به تازگی در عهد پنجمین و ششمین امامش با عمق معارف دینی و مذهبی‌اش آشنا شده بود. پیش از آن، آنچه در دید و فرادید بود بیشتر، شور انقلابی بود و عواطف پاک انسانی؛ تفضیل این صحابی بر آن صحابی بود یا صرفا به قدرت رساندن شایستگان. کسانی هم البته در کار چهره پردازیِ ماورائی از اولیای برگزیده خدا بودند. راه ناهمواری که صادقین علیهماالسلام پیمودند، به مراتب، سخت تر از تاسیس یک جامعه یا دولت یا حتی یک دین و …

در بازگشت از عتبات، توقفی اجباری در هویزه به الزام حاکم آن دیار داشته و بعدازآن توفیقی اجباری در شوشتر به الزام مردمان آن برای تبلیغ دین داشت. بعد از رجوع به اصفهان و ادامه کرسی درس، نامه‌های فراوانی از اهالی شوشتر و هویزه دریافت کرد که وی را به شهر خود فرامی‌خواندند. درنهایت در سال ۱۰۷۹ قمری، به دعوت حاکم خوزستان، فتحعلی خان رهسپار شوشتر گردید. اختصاصی شبکه اجتهاد: به مناسبت سالروز درگذشت، مرحوم سید نعمت‌الله جزایری، گذری اجمالی بر زندگی وی کردیم. تلاش بر آن بود تا نکات و بزنگاه‌های زندگی فقیه جزایری مطرح گردد تا از آشنایی …

ارتباط با حاکمان بعد از تفوق علمی بوده است؛ همه مناصب، آنچه را که از ارتباط با حکام بوده یا پذیرش احکام و پذیرش منصب از حاکمان را قبول کرده است. در اصفهان در کنار علامه مجلسی، علامه مجلسی را به‌عنوان مرجع مردم اصفهان پذیرفته و خودش را نه مطرح ‌کرده و نه عهده‌دار مسئولیتی، تنها عهده‌دار تدریس بوده است. ولی بعد از آن‌که وارد خوزستان شد، این خلأ را احساس کرده و به خاطر پوشش خلأ، مناصب را به‌عهده می‌گیرد. به تمام معنا می‌توانیم بگوییم، سید از مصادیق «ان الذین آمنوا ثم استقاموا فلا خوفٌ علیهم و لا هم …

نخستین شماره دوفصلنامه «فقه دولت اسلامی» از سوی موسسه تحقیقات و مطالعات اسلامی فتوح اندیشه در آینده نزدیک منتشر می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام محمدرضا پیری، معاون پژوهش مؤسسه فتوح اندیشه از انتشار نزدیک دوفصلنامه فقه دولت اسلامی با مدیر مسئولی حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر احمد رهدار خبر داد و گفت: این مجله، نخستین مجله در حوزه فقه دولت اسلامی در ایران است که نسبت به مجلات هم‌سوی خود دارای مزیت‌های نسبی است. وی در ادامه افزو: دو مجله «دولت‌پژوهی» و «مطالعات حقوقی دولت اسلامی» به موضوع دولت اسلامی اختصاص یافته است؛ مجله «دولت پژوهی» در پاسخ به پیشرفت‌های …

برخی از نحله‌ها وجود دارند که رویکرد حداکثری به حقوق بشر دارند؛ یعنی رویکرد حقوق بشری بر فقه آن‌ها حاکم است. این جریان فکری رویکردی حداکثری به عرف دارد. به این معنا که رویکرد فقهی آن‌ها به سمت عرفی شدن و سکولار شدن پیش می‌رود. رویکرد این جریان نسبت به مقوله فقه، خطرناک است. چون این جریان با رویکرد حداکثری نسبت به حقوق بشر جهانی و بنای عقلا، مقوله فقه را از ذات خود تهی می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سید سجاد ایزدهی رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفتگویی به بررسی جریان‌های …

ضعف حوزه‌‌‌های علمیه، ضعف نظام اسلامی را رقم‌‌ می‌زند که از خواسته‌‌‌های دشمن است که هم حوزه و هم نظام را اگر‌‌ نمی‌توانند از نظر فیزیکی تضعیف کنند از نظر برخوردی کاری کنند که به آن بهای کافی داده نشود؛ امروز در تلاش هستند که امثال این شخصیت‌‌‌ها مثل شهید مطهری بدون ترور فیزیکی از صحنه‌‌‌های علمی و اجتماعی نظام بیرون بروند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد واعظ موسوی رییس انجمن علمی ارتباطات و تبلیغ حوزه علمیه قم، استاد سطح عالی و درس خارج فقه، خارج اصول و تفسیر در حوزه علمیه قم است. وی در دوره …

شبکه اجتهاد: روش اجتهاد «روایت محور و فقاهت مدار» روشی است که ما طی هفت سال گذشته آن را مبنای کار فقهی خود قرار داده و تدریس خارج فقه را با بازخوانی روایات وسائل الشیعه بر مبنای آن دنبال کرده‌ایم. از جمله برکات این روش توجه به مسائل مستحدثه است. یکی از نمونه‌‌‌های آن حقوق زندانیان است. گرچه زندان پدیده جدیدی نیست و سالیان متمادی قدمت دارد، اما مباحثی همچون حقوق مادی و معنوی زندانیان و چگونگی تعامل حکومت اسلامی با آنان را‌‌ می‌توان از جمله مسائل مستحدثه در این زمینه دانست. رعایت حرمت زندانی، احسان و نیکی نسبت به …

شبکه اجتهاد: چندی قبل آیت‌الله محمد جواد فاضل لنکرانی در پایان دروس خارج فقه خود اظهاراتی بیان داشت که برخی واکنش‌‌‌های حوزوی را به دنبال داشت. رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) گفت: کسی شیخ انصاری را تخطئه کند به طریق اولی امام خمینی (ره) را تخطئه خواهد کرد. حجت‌الاسلام اکبرنژاد مدیر موسسه فقاهت و تمدن سازی در واکنش به این اظهارات گفت: شما که اصرار بر مکاسب دارید دست کم چرا این حقیقت را نمی‌پذیرید که مکاسب -علی فرض مطلوبیته- کتاب تخصصی است و اهل خودش را می‌خواهد و نباید برنامه الزامی همه طلبه‌ها باشد؟ در ادامه حجت‌الاسلام اهری …

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی وجود سازمان ارتباطی میان حاکمیت و حوزه علمیه را برای استفاده از ظرفیت‌‌‌های یکدیگر ضروری دانست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت‌و‌گویی، با اشاره به رابطه متقابل حوزه علمیه و نظام اسلامی گفت: پس از آن که امام خمینی (ره) به درستی نظریه ولایت فقیه را بیان کردند، اجرایی شدن آن در جامعه نیازمند شؤونات مختلفی اعم از سیاسی، فرهنگی اقتصادی و هنری است که تا به امروز نیز به درستی بیان نشده اند. عضو شورای فقهی بانک مرکزی ادامه …

رئیس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی گفت: فردی که می‌خواهد فقه‌اش در خدمت نظام باشد باید بداند که تنها افتاء و استفتاء نیست. چون این فقه غیر نظام می‌شود بلکه فقیه موظف است نظام اقتصادی، اداری، تربیتی، هنری و… را ارائه دهد. فقه نظام با استنباط نظامات ایجاد می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد سیدصمصام الدین قوامی، رئیس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی، درباره فقه نظام بیان کرد: فقه نظام به معنای فقهی است که در خدمت نظام باشد. اکنون یک نظام جوان دینی و اسلامی مبتنی بر مبنای عصمت و طهارت (ع) و شرع مقدس به وجود آمده که در رأس …

یک نویسنده حوزوی اظهار کرد: ما نیازمند بحث‌های اصول تخصصی هستیم، بحث‌های سیاسی و حکومتی که اصول فقه خاص خود را می‌طلبد چون در این صورت می‌توان تبیین جدیدتر و دقیق‌تری داشت. ما اصول فقه لازم بر موضوعات تخصصی را نیازمندیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی ابوطالبی، استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در گفت‌وگو با مفتاح، با بیان این‎که تخصصی شدن فقه می‌تواند به اشکال مختلفی صورت گیرد، اظهار کرد: حتی نوع تقسیم‌بندی نیز جای کار دارد. وی افزود: تخصصی شدن فقه را نمی‌توان لزوماً به یک معنا تعبیر کرد. چون گاهی تقسیم فقه به …

حبیبی‌تبار از اساتید فقه جزائی کشور گفت: در حال حاضر ساختار فقهی ما ساختار فقه حکومتی نیست، یعنی خروجی آن برای اداره اجتماع، ادارات، سیاست، امنیت، اقتصاد و غیره نیست و خروجی این فقه این کارآمدی را ندارد و اگر قرار باشد حوزه کتاب فقهی خود را منطبق بر فقه فردی بنویسد و کاری به حکومت نداشته باشد این آسیب است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «نقد ساختار کنونی فقه» بررسی چندگانه ضعف‌ها و کاستی‌های ساختار کنونی فقه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین جواد حبیبی‌تبار از اساتید فقه جزائی کشور چندی قبل در دانشگاه علوم اسلامی رضوی با حضور جمعی …

شبکه اجتهاد: امتحانات شفاهی دروس خارج حوزه علمیه خراسان در مدرسه علمیه عالی نواب در حال برگزاری است و تا ۱۰ تیرماه ادامه دارد. حجت‌الاسلام والمسلمین سید مصباح عاملی مدیرحوزه علمیه خراسان و حجت‌الاسلام والمسلمین فرزانه دبیر شورای عالی این حوزه از امتحانات شفاهی دروس خارج بازدید کردند. این دوره امتحانات در قالب ۱۱ گروه با حضور ۳ استاد در دو نوبت صبح و عصر برگزار می‌شود و تعداد ۱۴۰۰ طلبه ثبت نام کرده‌اند.

رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به لزوم بازتعریف دوره سطح حوزه به عنوان دوره فقه عمومی گفت: تخصص گرایی بعد از این دوره‌‌ می‌تواند به اسلامی سازی علوم انسانی نیز کمک کند. شرط اسلامی‌سازی یا توجه به ابعاد اسلامی در رشته‌‌‌های علوم انسانی، توانمندسازی علوم اسلامی از جمله فقه است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر نجف لک‌زایی، رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت‌وگویی، با اشاره به یکی از مباحث با اهمیت در عرصه فقه با عنوان تخصص گرایی اظهار داشت: ضرورت تخصص‌گرایی الان خیلی روشن است برای تصور بهتر من مثال‌‌ می‌زنم رشته‌‌‌های …

کتاب «غایه البادی فی شرح المبادی» دربارۀ مبانی فقه اسلامی است و توسط دکتر غلامرضا جمشیدنژاد اول تصحیح و تحقیق شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، مؤلف کتاب محمد بن علی بن محمد جرجانی غروی حلّی (سدۀ ۷- ۸ هـ. ق) شاگرد مبرز علامۀ حلّی است. این کتاب را جرجانی در شرح کتاب «مبادی الوصول الی علم الاصول» استادش نوشته است. در این اثر جرجانی آرای استادش علامه حلّی را در جایی که لازم بوده در نهایت احترام نقد کرده است. این کتاب که در عالم تشیع اهمیت فوق العاده‌ای دارد در قرن هفتم هجری به نگارش درآمده و نسخۀ …

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی در مراسم رونمایی از سه اثر علمی در زمینه روش‌شناسی فقه در قم گفت: روش‌شناسی اجتهاد تنها مسیری است که با پیمودن آن، امکان پرداختن واقعی و کارآمد به رشته‌های تخصصی فقهی به‌وجود می‌آید. به گزارش شبکه اجتهاد، آئین رونمایی از سه اثر علمی در زمینه روش‌شناسی فقهی، شامل کتاب «درس خارج و گام‌های اجتهاد»، اثر حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، «درآمدی بر مکتب فقهی قم و نجف» به‌کوشش حسین یزدی و «روش‌شناسی فقهی، نخستین نشریه روشی در علوم حوزوی» با آثاری از اکبر ابوترابی، منصوری مهدوی و سعید حلالیان، بعد از ظهر روز یکشنبه ۲ تیرماه، …

معرفی جامع و دقیق همهٔ آثار، اعم از کتاب‌ها، مقاله‌ها، نامه‌ها، اجازه‌ها، تقریظ‌ها، تصحیح‌ها و تعلیقه‌ها، نیز نسخه‌ها، چاپ‌ها و ترجمه‌های آثار و سالشمار تفصیلی  زندگی علامه محمّدحسین کاشف الغطاء از ویژگی‌های این کتاب است و تاکنون کتابی با این شرح و تفصیل در سرگذشت این بزرگوار منتشر نشده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، یکی از طرح‌های گسترده مؤسسهٔ کتاب‌شناسی شیعه به ریاست حجت‌الاسلام استاد رضا مختاری، طرح «بزرگان شیعه» به فارسی و «أعلام الشیعه» به عربی، در بیش از یکصد جلد است. کتاب «احوال، افکار، آثار علامه شیخ محمّدحسین کاشف الغطاء» (م۱۳۷۳)، یکصدویکمین عنوان از سلسلهٔ «بزرگان شیعه» است …

شماره جدید فصلنامه «اجتهاد معاصر» با مقاله‌ای درباره شیوه رجالی آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای در بیروت منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، چهارمین شماره از سال پنجم فصلنامه «اجتهاد معاصر» در ۲۴۰ صفحه در بیروت منتشر شد. این فصلنامه در چهار بخش به شرح ذیل تنظیم شده است: پرونده: بخش پرونده این شماره از نشریه «اجتهاد معاصر» شامل چهار مقاله به شرح ذیل است: اجتهاد کنونی و اجتهاد متمدن، در پرتو نیاز به تخصص در فقه و توسعه فقه و اجتهاد، نوشته دکتر علیرضا اعرافی، رئیس هیئت امنای دانشگاه جامعه المصطفی تخصص فقهی، نگاهی به محدوده مفهوم و معرفی انگیزه‌های آن، …

آیت‌الله سید احمد خاتمی با تاکید بر اینکه «حوزه باید حامی ناصح و نظام باشد»، گفت: حوزه علمیه باید خوبی‌ها را ببینید و تجلیل کند و نسبت به نارسایی‌ها تذکر دهد. ما در شورای عالی حوزه به شدت مراقب این مطلب هستیم. اختصاصی شبکه اجتهاد: در طول تاریخ حیات حوزه‌های علمیه شیعی «استقلال» و عدم وابستگی به دولت‌ها، موضوعی حیاتی برای حوزویان بوده است. امتیاز استقلال حوزه‌های علمیه شیعه برگ درخشانی است که حوزه به خود می‌بالد. امروز این موضوع با نظرات مختلفی مواجه شده و بعضاً با هجمه و اتهاماتی روبرو شده است و به بهانه‌های مختلف به این …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بی‌وقفه بر اعتقادم به امکان و ضرورت تولید فقه حکومتی تأکید می‌کنم. این تکرار و تأکید برای این است که ذهنیت‌‌های قبلی و معمولاً منفی مانعی در فهم درست نوشته‌‌ها نباشد. سخن اصلی این نوشته در اصل فقه حکومتی یا حکومت و حاکمیت فقهی و فقاهتی و فقیه محور نیست. کسی که به رسالت‌‌های حداکثری اندیشه دینی در دنیا باور دارد به‌طور یقین به فقه سیاسی و فقه سیاست هم لاجرم معتقد است؛ اما سخن در منطق و مسیر درست حرکت به این سمت است. امروزه به روال دهه‌‌های سابق عده‌ای از ما مدام از فقه و …

رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) تاکید کرد: اینکه امروز افراد نادان جواهر، شیخ انصاری و آخوند را تخطئه می‌کنند، درست نیست، زیرا اگر کسی جواهر و شیخ و آخوند را تخطئه کرد، می‌تواند امام خمینی(ره) و دیگران را تخطئه نکند؟ به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی ۲۷ خرداد در پایان دروس خارج فقه بحث صلاه مسافر درجمع طلاب حوزه علمیه قم گفت: بیست و ششم خرداد مصادف با سالگرد ارتحال مرحوم والد ما حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ محمدفاضل لنکرانی رضوان الله تعالی علیه از نظر شمسی بود، از نظر قمری ایشان در روز شهادت حضرت زهرا …

اختصاصی شبکه اجتهاد: همانطور که در نوشتار قبلی به اختصار تفاوت میان تبعیت از مرجع تقلید با اولیاء الهی که این نحله عرفانی از آن سخن می گوید، روشن شد؛ احکام و موضوعات شرعیه از سوی مرجع تقلید بیان می گردد، لکن تعیین مصداق و تشخیص خارجی موضوعات احکام شرعیه به مکلف واگذار شده است. لذا برای وجاهت تبعیت مطلقه از اولیاء الهی، حتی در مصادیق، حصول قطع یا اطمینان به مؤدی اوامر اولیاء الهی برای خود مکلف، قابل طرح است. این پاسخ در فایل صوتی جدیدی که منتسبین به این نحله عرفانی منتشر کردند، تصریح شده است: «…. در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در مطالعات تاریخ حدیث، بحثی تحت عنوان «مکاتب و حوزه‌های حدیثی» مطرح شده است. برای مقدمه باید گفت حدیث، تولید شده امروز و دیروز نیست که بتوان به سادگی جوانب آن را رهگیری کرد. عمر حدیث به حدود ۱۴۰۰ سال می‌رسد و در این مدت از نقاط جغرافیایی مختلفی عبور کرده است؛ مناطقی با شرایط خاص خویش. ما باید این گذرگاه‌ها را بشناسیم. هدف از شناخت گذرگاه‌های حدیث ۱- شناخت نزدیکی یا دوری حوزه حدیثی مورد کاوش با عصر معصوم. برای نمونه، حوزه  حدیثی کوفه در ابتدای شکل‌گیری، با توجه مستقیم معصوم شکل گرفته است. این بعد …