اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: انقلاب اسلامی ایران حرکت همه جانبه‌ی مردمی بود، تمام اقشار و جریانات سیاسی، حتی جریانات سیاسی چپ گرا (کمونیستی) حضور داشتند و این فراگیری عظیمی بود. هنر حضرت امام(ره) بود که چنان فضا را مدیریت کرد که به طور طبیعی همگان سردمداری، پیشوایی و زعامت را نسبت به انقلاب پذیرفته بودند که امام(ره) به‌طور صحیح، درست و مؤثر این اقشار متنوع اجتماعی را حتی مواردی که زمینه‌های اختلافی داشتند، پوشش می‌دادند و چتر انقلاب را پراکنده کرده بودند. جریان دکتر شریعتی قبل از انقلاب جریانی بود که به خاطر نوع رویکرد دکتر شریعتی و بعضی از مطالبی که …

ابتکار مربوط به روش تعلیم و تعلم است. سابقاً طلاب، مراجعه به کتاب می‌کردند ولی امروز، می‌توانند از مقالاتی که در سرتاسر دنیا هست، استفاده کنند و درسشان را قوت ببخشند. همچنین می‌توانند از وسایل و ابزار جدید برای تعلیم و تعلم استفاده کنند؛ مثل‌اینکه از ویدئو پروژکتور استفاده کنند. درس‌ها را منظم کنند و از پاور پوینت استفاده کنند. حتی می‌توانند از این اسباب مجازی و سامانه‌ها استفاده کنند، کما اینکه در دنیا از این روش‌ها به‌صورت آنلاین استفاده می‌شود تا کسی که نمی‌تواند در کلاس شرکت کند و با قم، فرسنگ‌ها فاصله دارد، بتواند از درس‌ها بهره‌مند شود …

اولین شماره سالنامه «پژوهش‌های رجالی» با استفاده از سرمایه مباحث رجالی آیت‌الله سید موسی شبیری زنجانی و دیگر اساتید و دانش‌پژوهان رجال می‌کوشد گام‌هایی را باهدف رفع مهجوریت از این علم و تکمیل تلاش پیشینیان بردارد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اولین شماره سالنامه «پژوهش‌های رجالی» (بهار ۱۳۹۷) به صاحب‌امتیازی و مدیرمسئولی سیدعلی شبیری، سردبیری ابوالقاسم مقیمی حاجی، از سوی مدرسه فقهی امام محمدباقر(ع) با شش مقاله علمی، به قلم اساتید و صاحب‌نظران در ۱۷۰ صفحه، به‌همراه خلاصه مقالات به زبانی عربی چاپ و منتشر شد. هیئت تحریریه این نشریه را اساتید: محمد قائینی، محمد عندلیب، سیدمحمد شبیری، ابوالقاسم مقیمی حاجی، …

اینکه ادعا شده است، زائد بودن گاه به معنای متورم شدن یک مساله ولو مفید است با ورودهای غلط و حاشیه سازی‌های کاذب، حرف حقی است و بنده نیز در فصل اول از کتاب زوائد اصول به آن پرداخته و مثال‌هایی زده‌ام. اما اینکه ادعا کنید برخورد امام با زوائد از این قسم است و ایشان مثلاً با عنایت به محیط صدور آیه و روایت از قیل و قال‌های زائد می‌کاهد و مقصودشان از زوائد این طور چیزهاست و نه حذف یک مسأله اصولی، موجبات شگفتی بنده شد! به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام علی فرحانی مدرس خارج فقه نظام‌های اسلامی …

فقه ما صرفا دانش هنجاری است. اما چگونه با وضع موجود و آن مبانی به وضع مطلوب می‌توان رسید؟ چه دانشی باید تولید کرد که راهکار دهد و نهادسازی کند؟ در پاسخ باید گفت، نیاز اساسی ما دانش «نیمه‌بنیادین» یا «دانش توسعه‌ای» است تا راهکار دهد و نهادسازی کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در گفتگویی با مباحثات به بررسی فعالیت‌ها و عملکرد این دفتر در چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته است. در ادامه گزارش این گفتگو را‌ می‌خوانید. در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب، همه …

بعد از انقلاب وقتی اقتضائات حکومت به میدان آمد، یک مقدار افکار و اندیشه‌های مرحوم امام با بعضی از افکار دیگر در تقابل قرار گرفت تا جایی که شاگردهای بسیار شاخص ایشان از منظر فقهی در تقابل با مرحوم امام برآمدند؛ مثل بحث شطرنج و نامه‌نگاری آیت‌الله قدیری و ابراز تأسف امام از شیوه ایشان در استنباط و برداشت از اخبار و احکام الهی. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست تخصصی «انقلاب اسلامی و نقش آن در فراوانی مسائل نوپیدای فقهی» از سلسله نشست‌های چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی، با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین سیدمحسن حسینی فقیه، استاد درس خارج فقه و …

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه ما براساس اعتقاد شیعه معتقد به انفتاح باب اجتهاد هستیم، تصریح کرد: امروز باید براساس فقه معاصر جامعه اداره شود به همین دلیل مراجع و نخبگان حوزه با جدیت وارد این عرصه شده‌اند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد فرخ‌فال، رئیس سابق حوزه علمیه استان قم در گفت‌وگو با ایکنا ضمن تبریک دهه فجر با گفت: ملت ایران در دوره طاغوت با کسانی مواجه بودند که هیچ تعهد اخلاقی و دینی نداشتند و اختناق و خفقان آن دوره راه پیشرفت ملت ایران را سد کرده بود. وی افزود: بر خلاف …

آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه از شورای ایدئولوژی اسلامی پاکستان بازدید کرد و با حضور شیخ دکتر قبله ایاز رئیس این شورا و سایر اعضای آن در نشستی حضور یافت و از راهبردیی برای پاسخ‌گویی فقه به نیازهای قانونی و حقوقی سخن گفت. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه جمعه گذشته از شورای ایدئولوژی اسلامی پاکستان (معادل شورای نگهبان در جمهوری اسلامی ایران) بازدید کرد و در نشستی با حضور شیخ دکتر قبله ایاز رئیس این شورا و سایر اعضای آن شرکت کرد. آیت‌الله اعرافی در این نشست در مورد ارتباط فقه و قانون و نحوه …

بعضی‌ می‌گویند فقه تمدن ساز است. کجای فقه تمدن ساز است. نباید هر حرفی را همین طوری زد و توقعات را از حوزه افزایش داد. تمدن ارکانی دارد. اینها از مطالبات کاذب است. به عنوان اجزاء تمدنی‌ می‌شود نگاه کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمد جواد فاضل لنکرانی در نشستی با موضوع «نقش و جایگاه فقه در حکومت اسلامی» که چهارشنبه گذشته با حضور اساتید و طلاب مدرسه عالی خاتم الاوصیاء(ع) برگزار شد، ضمن گرامی داشت دهه فجر گفت: امیدواریم این انقلاب را خدا بیش از گذشته حفظ کند. معتقدیم حوزه همان طور که علت محدثه انقلاب، علت مبقیه است …

جلسه دفاع سطح ۴ با عنوان «اعتباری بودن قضایای فقهی و اصولی» با ارائه حجت‌الاسلام حسین فرزانه در محل مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، در این جلسه حجت‌الاسلام حسین فرزانه در دفاع از رساله خود با بیان اینکه از جمله موضوعاتِ شایستۀ طرح در دانش نوپای فلسفۀ اصول فقه، «چیستی شناسی قضایای فقهی و اصولی» است، ابراز کرد: مقصود از آن، تحقیق در مورد «اعتباری یا حقیقی بودن» اینگونه قضایاست. وی با اشاره اینکه پرسشِ محوری آن است که یک گزارۀ فقهی یا اصولی، از چه چیز حکایت‌ می‌کند؟ و آیا حاکی از یک …

حضرت امام تعریف جامعی از علم فقه ارائه‌ می‌کند که فقه برای همه موارد انسان دارای برنامه است و جامعیت دارد. جمهوری اسلامی باید در این راه و جاده و مسیر حرکت کند؛ در این مسیر در بعضی موارد سرعت ما خوب و در برخی موارد کند بوده و در برخی موارد نیز رکون و سکون داشته‌ایم. ما باید در عین التزام به فقه جواهری و سنتی بن بست‌های فقهی را بشکنیم و هیچ راه توقفی برای خود قائل نباشیم؛ البته در چارچوب اصول و خط و مشی فقه و تعالیم فقه غنی و متعالی امامیه. به گزارش شبکه اجتهاد، …

با دقت در توصیف شبکه علم تمدنی، ضرورت بنا نهادن نهاد علم تمدنی اجتناب ناپذیر‌ می‌باشد. نهادی که در آن در عین حفظ هویت حوزه، دانشگاه و مراکز پژوهشی اجرایی و کاربردی، همه آنها با یک داد و ستد قاعده مند با یکدیگر در راستای اقامه تمدن نوین اسلامی حرکت کنند. شبکه اجتهاد: یازدهم بهمن‌ماه ۹۷ دیداری بین برخی از پژوهشگران عرصه تمدنی با مقام معظم رهبری، صورت پذیرفت، در این جلسه حجت‌الاسلام دکتر مصطفی جمالی عضو هیات علمی فرهنگستان علوم اسلامی به عنوان یکی از ارائه دهندگان، مطالبی ایراد کرد که متن آن در ذیل ارائه‌ می‌گردد: باسلام و …

شبکه اجتهاد: به نظر می‌رسد همه اوج حیات معنوی و سیاسی حضرت زهرا در دو کلمه از حضرت کاظم (ع) صادر شده است و آن این است؛ علی بن جعفر از بردارش موسی بن جعفر (ع) نقل می‌کند که امام فرمود: «ان فاطمه علیهاالسلام صدیقه شهیده – همانا حضرت فاطمه صدیقه‌‌‌ای بود که به مقام شهادت رسید».[کافی۳۸۱/۱] نام ‌‌‌”الصدیقه‌‌‌” صدّیق مبلغه در صدق است که ناظر به همه کمالات الهیه و معنویه است. و کسی که به چنین مرتبه برسد از آفات و آلودگی‌هائی نظیر گناه مصون خواهد بود و در شخصیت او زشتی و حلاف و و حتا اشتباه …

در میان فضائل حضرت زهرا(س) خطبه فدک بسیار مهم است. در این خطبه مسائل زیادی مطرح شده است. فصیح ترین و بلیغ ترین عبارات ایشان بکار برده و این خطبه بسیار پربرکت است. اگر شرح‌های متعددی در مورد این نوشته شود، بسیار بجا است. در طول تاریخ این خطبه بود که اسلام را حفظ کرد. در بخشی از خطبه فلسفه احکام است. ما احکام را تابع مصالح و مفسده می‌دانیم و این فرق بین دو مذهب شیعه و اهل سنت است. غالب اهل تسنن اعتقادی به مصالح و مفسده نمی‌دادند و محال است، خدا بدون مصالح و مفاسد احکامی را …

‌‌‌آیت‌الله جوادی آملی گفت: شایسته است خطبه نورانی فدک در حوزه‌ها و دانشگاه‌ها واحد درسی قرار بگیرد تا روی آن کار و تحقیق صورت بگیرد و نخبگان در این زمینه آرا و نظرات خود را ارائه کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در جلسه درس اخلاق خود در بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء با تسلیت ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بیان داشت: وجود مبارک حضرت زهرا(س) بعد از غصب فدک وقتی وارد مسجد شدند این خطبه نورانی را ارائه کردند؛ این خطبه یک بخش علمی عمیق دارد که آن چند سطر اوّل است؛ …

حجت‌‌الاسلام احمد عابدی گفت: وهابیت برای اینکه دین خود را قوام ببخشند حاضرند احادیث را مخدوش کنند تا وهابیت سرپا بماند. یکی از این موارد بحث حدیث «فاطمه بضعه منی» است. شبکه اجتهاد: وهابیان برای اثبات حقانیت خود در طول تاریخ دست به جعل احادیثی زده‌‌اند که به راحتی با بررسی فقهی و عقلی و حدیثی قابل نقد و رد است. یکی از این احادیث ماجرای خواستگاری امیرالمومنین از دختر ابوجهل است که به این واسطه می‌خواهند امیرالمومنین را عامل اذیت فاطمه(س) معرفی کنند تا دیگران را تطهیر کنند. در این مجال مهر در گفتگو با حجت‌‌الاسلام والمسلمین احمد عابدی …

مؤلف کتاب «پل تا جزیره» در نشست نقد این کتاب اظهار کرد: حوزه مهم است و فقط برای دیروز و امروز ما نیست، بلکه برای فردای خود هم به آن نیاز داریم. حوزه یک تکه از پازلِ خویشتنِ فرهنگی ماست. حوزه نهاد رسمی دین تلقی می‌شود و هر اتفاقی در آن بیفتد، خویشتنِ فرهنگی دیندار و غیردیندار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. پس به این معنا واجد ارزش است. شبکه اجتهاد: جامعه‌شناسی روحانیت یکی از گرایش‌های نوپا در مطالعات دانشگاهی کشورمان است که سبک زندگی روحانیون، نظام آموزشی و مناسبات آنان با گروه‌های دیگر جامعه را مورد واکاوی جامعه‌شناختی قرار …

استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه فضیلت، کمالات، انسانیت کالای مردانه نیستند بلکه انسانی هستند، گفت: کسی در انسان بودن زن تردید نکرده باشد، ولی برخی فقها در سطح انسان بودن زن حرف‌هایی زدند. در اینکه مرد محور آفرینش بوده و زن برای خدمت به او آفریده شده یا زن موجودی تبعی است، حرف‌هایی زده شده و متاسفانه رگه‌هایی از این مطالب در اینکه چرا زنان نمی‌توانند قاضی شده یا مسئولیت‌های اجتماعی را بپذیرند، گاهی در تحلیل وجود انسانی آنها خلاصه می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدضیاء مرتضوی در مراسم عزاداری و سوگواری شهادت حضرت زهرا(س) در …

عضو گروه رجال پژوهی حوزه علمیه خراسان به تبیین انگاره‌های گوناگون در کارآمدی دانش رجال پرداخت و گفت: دو دیدگاه کلی عموما در حوزه علم رجال مطرح‌ می‌شود که یکی از این دیدگاه‌ها برای مخالفان و دیگری موافقان علم رجال‌ می‌باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام دکتر سیدعلی دلبری، دکترای علوم قرآنی و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی در نشست علمی رجال پژوهی در حاشیه نمایشگاه دستاورد‌های تحولی حوزه علمیه خراسان با موضوع انگاره‌های گوناگون در کارآمدی دانش رجال با بیان این که سخن در دیدگاه‌های مختلف پیرامون نیازمندی به علم رجال است، گفت: دو دیدگاه کلی عموما در حوزه …

سخن درباره سطح برداشت از زندگی و سیره زهرای مرضیه (س) است. آورده‌های آن چه امروزه در مجالس مربوط به حضرت زهرا (س) می‌گذرد چقدر است؟ آیا اینها همه آن چیزی است که می‌توان از سیره این صاحب سرّ مستودع الهی برداشت کرد؟ آیا با این سطح از مطالب می‎توان با اسم حضرت زهرا (س) نقش تمدنی برای همه جهانیان داشت؟ آیا این سطح مطالب پیامی برای همه بشر امروز دارد؟ یا می‎تواند گره از مشکلات همه مسلمانان باز کند؟ یا پاسخگوی همه نیازهای فکری شیعیان با تنوع مذهبی زیدی و اسماعیلی و بُهره‌ای در برابر غیرشیعیان باشد؟ یا سامان‌دهنده …

‌حجت‌الاسلام پیروزمند گفت: ما می‌توانیم از طریق تصرف در عواملی، میزان وابستگی خود را به مدرنیته به حداقل برسانیم و یک ساخت درونی متفاوتی بر اساس فرهنگ اسلامی و بومی ایجاد کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، یکی از مسائلی که انقلاب اسلامی در طول چهل سال با آن مواجهه‌ای فعال و سخت داشته موضوع نسبت با مدرنیته است. اگرچه ما در عصری هستیم که شاهد سیطره مدرنیته بر همه ابعاد زندگی ماست، اما انقلاب اسلامی توانسته است از سویی با تصرف در برخی مظاهر مدرنیته، طرح جدیدی بیافریند و از سوی دیگر با برخی جایگزینی‌ها و نوگرایی‌ها، برخی از این …

مشکلی که امروز در دستگاه‌های استنباطی داریم، این است که محیط شناسی خطاب را انجام نمی‌دهیم. اکنون علم اصول به عنوان واسط، دستگاه، نظام ساز و منطق زبان شناسی دین مطرح است. یک عده مشکلشان با علم اصول این است که علم اصول، متورم است. پس باید علم اصول را تهذیب کنیم. برای اینکه تورم علم اصول را حل کنند، چه کار می‌کنند؟ از علم اصول کم می‌کنند. می‌گویند این باب اضافی است، یا این مساله اضافی است، یکی یکی مسائلی و ابوابی را پاک می‌کنند. معلوم نیست که اگر علم اصول متورم است، راه علاجش حذف بعضی مباحث باشد. …

شبکه اجتهاد: راشل کنتز فیدر، پژوهشگر بنیاد پژوهشی موشه دایان (وابسته به دانشگاه تل‌آویو) [yon.ir/rachelb] در طرح‌نامه دکترای خود که آن را در مجله مطالعات خاورمیانه بریتانیا منتشر کرده است، می‌نویسد: «تألیف این کتاب از سال۱۹۴۶ آغاز شده است؛ سالی که صدر از کاظمین به نجف مهاجرت کرد تا تربیت دینی‌اش را آغاز کند. او علی‌رغم سن کم، بلوغ فکری‌اش را ثابت کرده بود؛ زیرا پیشتر در اوان نوجوانی در مباحث فلسفی و حقوقی تسلط پیدا کرده بود… گفتاری تاریخ‌نگارانه و محققانه درباره اختلاف نظر بر سر فدک، بخش اصلی این کتاب است؛ زیرا تا کنون تحقیقی نقادانه و جدی …

رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح اندیشه با بیان اینکه فرزند زمانه نیستیم و در تاریخ فقه غرق‌شده‌ایم، گفت: فقه ما مادامی‌که الزامات اجتماعی خودش را توسط فقیه پیگیری نکند از اداره جامعه می‌ماند و بی‌اثر خواهد بود و خروجی حوزه‌ای که به فکر الزامات اجتماعی نباشد هرچند عمیق اما غیرمفید واقع می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام ‌والمسلمین دکتر احمد رهدار، در آئین اختتامیه جشنواره علامه حلی استان سمنان، در سالن اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان، با بیان اینکه اگر ما با شرایطی نظیر حمله صلیبی‌ها به عالم اسلام و آتش زدن کتابخانه شیخ طوسی در قرن پنجم …

معاون تهذیب حوزه گفت: دروس خارج حوزه نیازمند ساماندهی است، زیرا تعداد ۳۰۰ درس خارج، هم فرصت و هم تهدید است. در حال حاضر آرام، آرام برای دروس خارج، شاخص تعریف شده است که هر کسی وارد تدریس خارج نشود؛ کارگروهی در این زمینه ایجاد شده که صوت دروس خارج اساتید را ارزیابی می‌کند و اگر ثابت شود که توانائی آن را دارند اجازه تدریس داده می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد حجت‌الاسلام والمسلمین حمید ملکی، معاون تهذیب حوزه علمیه، در گفت‌وگویی؛ در پاسخ به این سؤال که چه مقدار پژوهش در حوزه به سمت کاربردی شدن پیش رفته است، گفت: …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله حاج میرزاعلی آقای فلسفی(ره) از فقهای بسیار برجسته و با تقوای شیعه در عصر حاضر بود. این عالم ربانی، سال‌های زیادی به تحصیل و تدریس در حوزه‌های علمیه و شیعه پرداخت. بیش از ۳۰ سال آخر عمر خود را در حوزه علمیه مشهد به تدریس خارج فقه و اصول سپری نمود و شاگردان و فضلای بسیاری را تربیت نمود که در زمان حیات و پس از فوت ایشان از مدرسین سطوح عالیه و خارج حوزه علمیه مشهد می‌باشند. تولد: آیت‌الله فلسفی در تاریخ ۸ دی ۱۲۹۹ هـ. ش در شهر تهران در بیت علم و فقاهت …

به همت پژوهشگران و محققان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، ویژه‌نامه اینترنتی «حوزه و روحانیت» در پایگاه «حوزه‌نت»، با ارائه ۱۷ عنوان و بیش از ۱۸۰ مطلب منتشر شد. شبکه اجتهاد: حوزه علمیّه نهادی جهت تربیت عالمان دینی است و روحانیّت محصول نظام حوزه به ‌شمار می‌‌رود. لباس روحانیّت یک نماد است و تمام بهره‌هایی که از نمادها به دست می‌آید، از این لباس هم انتظار می‌رود. این نماد وابسته به یک ایده، رسالت و فرهنگ است که با آغاز و پیدایش تاریخ انسان شروع شده و سابقه‌ای دیرینه دارد. طلبه‌ای که لباس دین را بر تن می‌کند، به …

شبکه اجتهاد: در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی به سراغ یکی از شاگردان امام خمینی(ره) ‌در سال‌های دور رفتیم تا از خاطرات آن یار سفر کرده برای ما بگوید و ایشان با آغوش گرم و روی گشاده پذیرای ما بود. در دیدار با آیت‌الله گرامی سعی کردیم بیشتر شنوا باشیم و خاطرات ایشان از روزهای مبارزه و کلاس درس امام را بشنویم. آیت‌الله محمدعلی گرامی مهر ماه سال ۱۳۱۷ شمسی در قم به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه اى به نام مدرسه باقریه که در کنار مدرسه فیضیه واقع شده بود شروع کرد. تحصیلات حوزوی را …

عضو سابق جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ضمن برشمردن موانع، آفات و راه‌های همزیستی میان انسان‌ها، تأکید کرد: تکفیر و تعصب بیجا و همچنین یکسان‌نگری مخالفان عقیدتی مهم‌ترین موانع همزیستی است. به گزارش شبکه اجتهاد، محمد عندلیب همدانی، عضو سابق جامعه مدرسین حوزه، شنبه گذشته در نشست علمی «فقه و همزیستی» که در مؤسسه علمی پژوهشی فهیم در قم برگزار شد با اشاره به آیات شریفه ۱۳ سوره حجرات، ۲۰۸ سوره بقره و ۸ و ۹ سوره ممتحنه، اظهار کرد: در تمامی این آیات بر مسئله همزیستی با پیروان ادیان و فرق و حتی مشرکان و کفار غیرحربی تأکید شده …

شبکه اجتهاد: امروزه در حوزه‌های علمیه، اجتهاد در یکی از قلل رفیع ودست نایافتنی مرجعیت قرار دارد. اوحدی از علما هم شاید به سختی بتواند به این قله صعود نماید، البته بگذریم از کسانی که به سبب جهت گیری‌های سیاسیشان، آنان را آیت‌الله می‌نامند (به نظر می‌رسد این عنوان مشیر به مجتهد بودن آن شخص باشد) یا به راحتی در مراکزی نفوذ می‌کنند که شرط ورود به آن جا، اجتهاد می‌باشد. اما در موارد دیگر یعنی بین بزرگان وصاحب نظران حوزه، به سختی موصوفی به این صفت متصف می‌گردد و کسی به راحتی نمی‌تواند یا نمی‌خواهد یا نمی‌گذارند که به …