همه مطالب

مدل نهایی فقه حکومتی فرهنگستان، استخراج شده از روابط بین تفقه، کار علمی و کار در مدل‌های عینی اجرا برای مدیران است. در این سه لایه، رابطۀ اصلی برای حجیت ـ جایگاه اجتهاد و استنباط ـ است، رابطۀ فرعی برای کار علمی و رابطۀ سوم مدل‌های عینی اجرا است. در این روش محقق به نظریه‌ای می‌رسد که برخوردار از خصوصیت اسلامیت، مشروعیت و حجیت است و کارآمدی دارد و ناظر به اجرا و عینیت بودن را نیز دارد. دیدگاه فرهنگستان به‌هیچ‌وجه معادلات علمی را کنار نمی‌گذارد. به‌هیچ‌وجه تجربیات و مدل‌های عینی اجرا و محاسبات کمی را برای پیاده کردن دیدگاه‌های …

چاپ دوم کتاب «مبانی اصولی شیخ اعظم انصاری» با تصحیح و اضافات که مشتمل بر ۱۵ فصل و ۲۵۹ عنوان و با مطالعه خط به خط همه کتب شیخ انصاری تدوین شده است، توسط انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) به زیور طبع آراسته شد. اختصاصی شبکه اجتهاد: در طول تاریخ تشیع، فقها و اصولیان زیادی ظهور و بروز کردند که یا دارای ابتکار و خلاقیت بوده و موجبات پیشرفت این دو علم را فراهم آوردند یا به ترویج و تثبیت آن کمک کردند. به‌تدریج ادوار مختلفی در این پیشرفت‌ها شکل گرفت. شیخ اعظم انصاری یکی از کسانی است که …

شبکه اجتهاد: واقعش این است که با ورود جمعی از اعزه، این‌جانب قصد گذاشتن این یادداشت را نداشتم؛ اما برخی مطالب به قدری بر حقیر فشار آورد و به جانم افتاد که تصمیم گرفتم به برخی نکات اشاره کنم: ۱. دین خدا در طول تاریخ در سایه تلاش‌های عالمان بزرگ حفظ گردیده است و البته در کنار هدایت عالمان آنجا که نیازی به ذوق، شعر و مرثیه‌سرایی بود شاعرانی و مداحانی به ضرورت و ندرت و با کنترل عالمان غیور به مرثیه‌سرایی و شعرخوانی می‌پرداختند. لکن هرگز اجازه نداشتند از خطوط قرمز در حضور عالمان تخطی کنند (داستان تذکر شدید میرزای …

کتاب «تحلیل فقهی و حقوقی وقف» در جلسه‌‌ای که در سالن همایشات موسسه فرهنگی قدس و باهمت دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد، رونمایی گردید. به گزارش شبکه اجتهاد، در مراسم آئین رونمایی از کتاب «تحلیل فقهی و حقوقی وقف»، حجج‌اسلام سیدحسن وحدتی شبیری و محمدباقر گرایلی به عنوان اساتید منتقد کتاب در جلسه حضور یافته و به بیان نکات و دیدگاه‌های خود نسبت به کتاب پرداختند. استاد سیدمصطفی محقق داماد نیز به عنوان نویسنده و به صورت برخط در این جلسه حاضر و پس از شنیدن سخنان منتقدین، نظرات خود را ابراز داشت. برطرف کننده نیازهای فقهی وقف درابتدای …

دفاع پایان نامه سطح سه حوزه علمیه خراسان با عنوان «نقد و تحلیل فقهی غربالگری جنین در طب نوین» با داوری حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسن ضیائی و دکتر سید رضا طباطبائی برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام رمضان جان نثار در این نشست گفت: امروزه با پیشرفت فن آوری مثل سونوگرافی و آزمایش خون ونمونه برداری از پرز‌های جفتی (cvs) و آمنیوسنتز ادعا‌ می‌‌شود که قبل از دمیدن روح در جنین ناهنجاری‌های آن مانند: عقب ماندگی ذهنی(منگلیسم) و نقایص لوله عصبی وسایر ناهنجاری‌ها، قابل تشخیص‌ می‌‌باشند. وی ادامه داد: بر این اساس اقدام به سقط و جلوگیری از تولد …

شبکه اجتهاد: اختلافات از هر سنخ و اقسامش، در بین هر قوم و ملتی، وجود دارد. اتفاقات تاریخی در صدر اسلام، مخصوصا پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)، از جمله وقایع مورد نزاعی است که در بین اهل سنت و تشیع، به روایت‌های مختلفی، بیان می‌شود. ماجرای غصب خلافت و هجوم به بیت حضرت زهرا(س)، از موارد اختلافی است که باعث شده تا برخی از شیعیان، آن را وسیله‌‌ای قرار بدهند، برای ایجاد تفرقه بین مذاهب. اینکه در تاریخ چه اتفاقی رخ داده است و اهل سنت در منابعشان چه می‌گویند و به چه تاویل می‌کنند، هدفی نیست که نگارنده در …

شبکه اجتهاد: درباره ورود کم سابقه مرجعیت به قائله اخیر پاکستان حرف و حدیث زیاد است اما آنچه این حقیر را متامل می‌نماید سازوکار معیوبی است که شیعه در ساختار امت – مرجعیت در حال حاضر با آن روبروست. ماجرا از یکشنبه هفته گذشته و با اعلام خبر حمله مزدوران داعش به کارگران معدن در نزدیکی‌های شهر کویته مرکز ایالت بلوچستان پاکستان که از قضا از قوم و نژاد هزاره بودند آغاز شد. حملات داعش را اگر به چند دسته تخریبی، ارعابی و جهادی تقسیم بندی کنیم این حمله از دسته حملات ارعابی قلمداد میشد که در آن فاکتور ایجاد …

با توجه به اصل ۴ قانون اساسی که تصریح دارد به اینکه کلیه قوانین و مقررات باید موافق با موازین فقهی و شرعی باشد و تصریح شده که این اصل در تمام اصول قانون اساسی و همین طور بر کلیه قوانین حاکم است؛ بنابراین منبع اتخاذ قوانین و مستند اصلی قوانین، باید فقه و موازین شرعی باشد. اختصاصی شبکه اجتهاد: به زعم برخی، یکی از رقبای فقه در زمان حاضر، دانش حقوق است، دانشی که ابتدا قرار بوده متخذ از فقه باشد اما در زمان حاضر، به عنوان رقیبی برای فقه مطرح شده است. در مورد ارتباط بین فقه و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: از میان معروف‌ترین کتاب‌های رجالی شیعی، کتاب «اختیار معرفه الرجال»، معروف به «رجال کشی» است. رجال کشی را شیخ طوسی از کتاب اصلی کشی اقتباس و تلخیص کرده است. در منابع، کتاب اصلی کشی که در دست شیخ طوسی قرار داشته – امروز در دسترس نیست – به اسم «معرفه الناقلین عن الائمه الصادقین» یا «معرفه الرجال» یا «اختیار معرفه الرجال» بوده است؛ در این که محمد بن عمر کشی از علمای برجسته شیعی بوده شکی نیست و در متون شیعی و سنی، از او به‌عنوان صاحب علم و دانش نام برده شده است؛ با اعتراف به …

شبکه اجتهاد: طی دو دهه اخیر معمولاً در رسانه‌ها برخی اظهار نظرهای آیت‌الله مصباح در مورد مسائل سیاسی روز برجسته شده و در مقابل آن عده‌‌ای به دفاع برخاسته وعده‌‌ای آن را نقد کرده‌‌‌اند به‌گونه‌ای که به‌تدریج نوعی دو قطبی و جبهه‌گیری سخت در مورد ایشان شکل گرفته است؛ اما در محیط‌های علمی اعم از حوزه یا دانشگاه فراتر از این بحث‌های رسانه‌‌ای نوعی مواجهه جدی در قبال مطالعات و پژوهش‌ها و دیدگاه‌های علمی ایشان از سال‌ها قبل تاکنون جاری بوده است و حتی آنان که دیدگاه‌های علمی متفاوت یا مخالف با ایشان داشته‌‌‌اند آثار ایشان در حوزه‌های گوناگون اندیشه …

نباید دانش‌های اسلامی را به تعداد فرقه‌های مذهبی در شیعه و سنی متعدد کنیم، زیرا نه با واقعیت تاریخی دانش‌ها سازگاری دارد و نه انعکاس و نتایج و پیامدهای آن درست است. اگر شیعه بگوید من فقه دارم و اهل تسنن هم بگویند ما فقه داریم و هر کدام هم درصدد استیلا بر فقه دیگری باشند، امت بلافقه تولید خواهد شد که خطرناک است؛ لذا علما به جای اینکه در کنفرانس‌ها و همایش‌ها بنشینند و بر کلیات تأکید ورزند باید بر فقه واحدی تمرکز کنند. دقیقاً همان کاری که شهید صدر در تدوین اقتصادنا کرد و از فقه اهل تسنن …

شبکه اجتهاد: احکام اجتماعیِ فقه تفاوتهایی با احکام فردیِ فقه دارد از اینرو اقامه حکومتی بر اساسِ آموزه‌های دینی و فقهی دقّت‌هایی مضاعف می‌خواهد. نگارنده با نفیِ اندیشه سکولار و نیز با نفیِ اندیشه تعطیلیِ احکام اجتماعی در دوران غیبت، تلاش دارد تا راهی سوم ارائه دهد و آن لزوم ابتنایِ احکام اجتماعی بر یقینیات است به عبارتی دیگر با توجه به خطیر بودنِ مسائل اجتماعی، ادله ظنی، اعم از مطلق ظنون یا ظنون خاصه که در فقه فردی مورد استناد واقع ‌می‌شود، در فقه اجتماعی از حجیّت لازم برخوردار نیست. در سطور زیر ابتدا برخی از تمایزهای فقهِ اجتماعی …

شبکه اجتهاد: آقای دکتر سروش در سخنرانی «دین و قدرت» تصویری از پیامبر اکرم (ص) به دست داده که او را به عنوان «یک عارف مسلح» و کسی که «یک جنبش دینی مسلحانه» ترتیب داده، قلم برده است. این تصویر بی‌تردید نه با تصویری که آیات قرآن از پیامبر ترسیم می‌کند سازگار است؛ نه با آنچه از سیره پیامبر و روایات صحیح و اصیل ادبیات سیره می‌شناسیم؛ و نه با آنچه از وضعیت اجتماعی و رفتاری شبه جزیره در آستانه ظهور اسلام و اوضاع عرب. در جلساتی به تفصیل در این موضوعات سخن خواهم گفت اما در اینجا چند نکته …

آیات مکارم شیرازی، علوی گرگانی، نوری همدانی و بشیر نجفی ضمن محکومیت شدید کشتار هدفمند پیروان اهل بیت(ع) در پاکستان از دولتمردان و مقامات ایالتی و ملی این کشور خواستند ضمن برخورد لازم به اینگونه جنایات پایان دهند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در پیامی کشتار شیعیان پاکستان به دست گروهک تروریستی داعش را محکوم کرد. متن پیام معظم له به این شرح است: بسم الله الرحمن الرحیم إنا لله و إنا إلیه راجعون ادامه جنایات گروه‌های تکفیری در کشور پاکستان و کشتار هدفمند پیروان اهل بیت(ع) در این سرزمین اسلامی، باعث تألم و تأثر شدید اینجانب …

آیت‌الله مصباح یزدی تشکیل حکومت را ضروری می‌دانست؛ اما سوالی که اینجا ایجاد ‌می‌شود این است که منشأ مشروعیت حکومت چیست؟ طبیعی و مبرهن است که اگر مردم این حکومت را بخواهند، حکومت، مقبولیت خواهد داشت. اما آیا منشأ مشروعیت، مقبولیت است؟  شبکه اجتهاد: آیت‌الله مصباح مشروعیت در حوزه فلسفه سیاسی را اینگونه معنا ‌می‌کند که بدانیم چه کسی حق دارد بر مسند حکومت بنشیند و اداره‌ی امور جامعه را در دست بگیرد. بعبارت دیگر ملاک اینکه فرد یا گروهی در امور اجتماعی حق امر و نهی کردن داشته باشند و مردم ملزم به اطاعت باشند، چیست؟ در واقع منظور …

شبکه اجتهاد: جناب مولوی گرگیج در خطبه‌های اخیرشان، دربارۀ نسبت شهادت حضرت فاطمه (س) با وحدت اظهاراتی داشته‌اند که خلاصه‌اش این است: ۱- قابل باور نیست که شیر خدا و فاتح خیبر، از حریم خود دفاع نکرده و در عوض، بارها به خلفا کمک هم کرده باشند. ۲- با وجود دشمنان و چالش‌های مشترک، طرح شهادت حضرت فاطمه (س) موجب تفرقۀ امت اسلامی است و به کار بردن شهادت، توهین به اهل‌سنت است. ۳- وقتی علمای اهل‌سنت می‌بینند که افراد کم‌اطلاع، اهل‌سنت را دشمن اهل‌بیت (ع) می‌دانند، علیرغم میلشان مجبورند به این‌جور مسائل بپردازند. از بررسی صدر و ذیل کلام …

ارائه دهنده کرسی نظریه‌پردازی «محوریه النص القرآنی فی البحث الفقهی» با بیان اینکه به قوانینی مشخص و روشن در علم اصول نیاز است، گفت: نمی‌خواهیم چیزی از اصول حذف کنیم بلکه قصد است مرجعیت قرآن در حد موعظه و نصیحت نشود و به عنوان چند بند در علم اصول نسبت به مرجعیت قرآن اضافه شود بنابراین باید در نظر گرفت چگونه از این ظرفیت و منبعیت استفاده کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین خالد غفوری الحسنی در کرسی نظریه‌پردازی «محوریه النص القرآنی فی البحث الفقهی» که در سالن جلسات مجتمع آموزش عالی بنت الهدی برگزار شد، با بیان اینکه …

کارشناس فقه و احکام دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با بیان اینکه حفظ هوای پاک وظیفه همگانی بوده و آلوده کردن آن از نظر شرعی حرام و موجب ضمان است، گفت: در اسلام، ضرر مشروعیت ندارد و هر گونه ضرر و اضرار در اسلام نفی شده که یکی از مصادیق آن، آلوده کردن محیط‌زیست است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام امیر صالحی در گفت‌وگویی، اظهار داشت: یکی از مسائل دغدغه‌های عصر حاضر مسئله محیط زیست و به ویژه آلودگی هوا در شهرهای صنعتی است که شهروندان آن در برخی روزهای سال از نعمت هوای پاک محروم هستند. وی افزود: اسلام به …

اختصاصی شبکه اجتهاد: کرسی علمی-ترویجی «معیار مستحدثه بودن مسئله فقهی» با ارائه حجت‌الاسلام سیدرضا شیرازی، مدرس حوزه علمیه مشهد و عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم اسلامی بنیاد پژوهش‌های اسلامی و نقادی حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قائینی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و حجت‌الاسلام دکتر سید علی دلبری، دانشیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی و دبیر علمی حجت‌الاسلام دکتر محمدتقی کریمی، با حضور پژوهشگران پژوهشکده علوم اسلامی در تالار شیخ طوسی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد. حجت‌الاسلام کریمی، دبیر علمی: بحث مسائل مستحدثه و مسائل جدید در فقه یکی از موضوعات بسیار مهم و تعیین کننده در عصر حاضر …

شبکه اجتهاد: در رابطه با محتوای کتب درسی اصول فقه باید گفت آموزش آن به دانش‌پژوهان فقه به دو صورت ممکن است: روش اوّل، آموزش قواعد کشف حکم شرعی به شیوه اجتهادی است، بدین صورت که درستی یا نادرستی این قواعد دانش اصول فقه، مورد بررسی قرار گرفته و به بحث گذاشته شود. در این روش، دانش پژوه، با شیوه اجتهادی کشف قواعد استنباط حکم شرعی آشنا شده و خود پس از پایان دوره تحصیل، به توانایی استنباط احکام شرعی بر اساس این قواعد دست می‌یابد. بنابراین این شیوه، برای دانش پژوهانی مناسب است که استعداد و شرایط لازم برای …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، گفت: گاهی خبر واحد از مسائل حیاتی و مهم دینی است؛ سیدمرتضی در این زمینه معتقد است خبر واحد در این مسائل، معتبر نیست، زیرا عقلا در مسائل مهمه به خبر واحد اعتنا نمی‌کنند، مگر آنکه اطمینان نسبی ایجاد و محفوف به قرائن قطعی باشد. ببه گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدضیاء مرتضوی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در نشست علمی «سید مرتضی(ره) و عدم حجیت خبر واحد در مسائل عام البلوی» از سلسله نشست‌های همایش سیدمرتضی، گفت: سید مرتضی، خبر متواتر و خبر محفوف به قرائن قطعی مانند …

کتاب «حوزه علمیه تراز» به قلم حجت‌الاسلام دکتر سیدسجاد ایزدهی، توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به‌تازگی روانه بازار نشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حوزه علمیه تراز در فضای تحقق حاکمیت اسلامی، می‌بایست با درک شرایط موجود، همراهی خویش با انقلاب را مدنظر قرار داده و با حفظ روحیه انقلابی، ضمن بدور بودن از تفکر سکولار، تبیین مبانی حداکثری نظام سیاسی در قالب تبیین رویکرد حکومتی به فقه و نظام‌سازی در عرصه‌های مختلف زندگی را مورد عنایت قرار دهد. بلکه ضمن بازنگری در علوم رایج حوزوی با نگاه به نیازهای حکومتی و در راستای تحکیم حاکمیت حداکثری دین در …

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد‌حسن ربانی ‌بیرجندی، مدیر گروه فقه ‌و ‌مبانی اجتهاد مرکز تخصصی آخوند خراسانی و استاد سطوح عالی حوزه ‌علمیه‌ مشهد در نخستین جلسه از دوره تخصصی منهج‌شناسی فقهای امامیه به «منهج‌شناسی شیخ مفید» پرداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ربانی بیرجندی در ابتدای جلسه در بیان زندگانی ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان العکبری البغدادی، معروف به شیخ مفید، وی را از اکابر دانشمندان امامیه دانست و افزود: ابن معلم به سبب نبوغ و رشد علمی‌ای که در خردسالی نشان داد خیلی زود در محضر دانشمندان بغداد حضور پیدا کرد و درخشید. شیخ مفید به عنوان عالم طراز …

شبکه اجتهاد: به نظر می‌رسد که ما در جهان اسلام چه در حوزه شیعه و چه در حوزه اهل سنت با سه الگو فقهی مواجه‌ایم که هر کدام از آن‌ها منجر به مدل‌های مختلفی از کنش‌های اجتماعی و سیاسی گردیده‌اند. الگوی اول الگوی فقه مقاومت، الگوی دوم الگوی فقه تکفیر و الگوی سوم الگوی فقه سکولار. هر کدام از این‌ها تئوری پردازان خودش را دارد، مدارس خودش را دارد. همچنین جایگاه‌های رشد این تفکر در جهان اسلام در جا‌های مختلف وجود دارد چراکه در عصر جدید دیگر مرز جغرافیایی وجود ندارد به این معنا که این تفکر متعلق به سرزمین …

شهید صدر در علم اصول، حدود ۱۷ یا ۱۸ مبنای اساسی و نزدیک به ۱۰۰ نظریه متفاوت دارد. باز با این حال برنامه مطالعاتی ایشان چنین بود که آیت‌الله سید کاظم حائری می‌فرمود: آقای صدر در سنینی که ما شاگرد ایشان بودیم، (سنین چهل سالگی و بالاتر) به اندازه سه طلبه معمولی کار می‌کرد و زحمت می‌کشید، با اینکه خودش نابغه بود. به ایشان گفتم: شما روزی چند ساعت کار می‌کنید، گفتند: تقریباً روزی چهارده تا شانزده ساعت. گفتم شما با این سنتان از ما که فرزند شما محسوب می‌شویم، خیلی بیشتر کار می‌کنید، ایشان فرمودند که من الآن دیگر …

مدیر حوزه علمیه خراسان گفت: حوزه علمیه قاعده نظام اسلامی است و باید به جایی برسد که هزاران نیاز علمی، فقهی، کلامی، فرهنگی، تربیتی، قانونگذاری و نیازهای دیگر عرصه‌ها را پاسخگو باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمصباح عاملی در آئین تجلیل از برگزیدگان رقابت علمی نخبگانی فقه و اصول حوزه علمیه خراسان که صبح سه‌شنبه، ۱۶ دی‌ماه در ساختمان شماره دو این حوزه برگزار شد، گفت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، با توجه به حاکمیت دینی، نیازهای فراوانی در جامعه در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، تمدنی و غیره ایجاد شده است که حوزه علمیه باید در این عرصه‌ها ورود …

حجت‌الاسلام نعیمیان با بیان اینکه حکم حکومتی در تعریف فقها از جنس فتوا نیست؛ بلکه حکمی انشائی است، اظهار کرد: حکم حکومتی برخلاف فتوای فقیه، حجیت عام دارد و نقض آن حرام است. نقض در اینجا به‌معنای عدم امتثال نیست؛ بلکه به‌معنای حکم دادن برخلاف حکم حکومتی است؛ پس در حکم حکومتی، هم امتثال واجب است و هم حکم دادن برخلاف آن جایز نیست؛ درحالی‌که در فتوا این‌گونه نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ذبیح‌الله نعیمیان، عضو هیأت علمی پژوهشگاه اندیشه سیاسی در هفتمین جلسه دوره «فقه رسانه، ارتباطات و فضای مجازی» که به‌صورت مشترک توسط مؤسسه فتوح اندیشه …

مدیر حوزه علمیه خراسان با اشاره به اهمیت فراوان قرارگاه فقاهت و مجتهدپروری حوزه علمیه خراسان، گفت: تا زمانی که فعالیت درسی، فقاهتی، اصولی، رجالی، قرآنی، عقلانی در حوزه‌های علمیه برقرار است، قرارگاه فقاهت و مجتهدپروری استمرار دارد و باید به‌طور جدی دنبال گردد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اولین جلسه هم‌اندیشی و معارفه اعضای قرارگاه فقاهت و مجتهد پروری حوزه علمیه خراسان، با حضور آیت‌الله حاج شیخ مهدی مروارید، عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان، حجت‌الاسلام والمسلمین سید مصباح عاملی مدیر حوزه علمیه خراسان و همچنین و شماری از اساتید درس خارج و معاونین و مسئولین مرکز مدیریت حوزه علمیه …

شگفتی از ایشان است که ده‌ها سال است بر اسلام رحمانی و محوریت محبت و حق و اخلاق در مناسبات دینی- اجتماعی وسیاسی گام نهاده، اتهام خشونت و قدرت طلبی و خشیت پروری به اسلام زند! به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌ هادی سروش مدرس و پژوهشگر حوزه علمیه در یادداشتی به سخنرانی اخیر عبدالکریم سروش درباره قدرت و دین پاسخ داده است: عبدالکریم سروش در سخنرانی اخیرشان با ارائه چند آیه‌ی تقطیع شده از قرآن کریم و پاره‌ای روایاتِ غیرمستند؛ اسلام و قرآن و پیامبر (ص) را به “قدرت و خشیت و خشونت” مرتبط نموده است. چند نکته اجمالی و …

شبکه اجتهاد: عطف به تجارب و اندوخته‌هایی که در پی بیش از ده سال شرکت در دروس خارج فقه و اصول در دو حوزه نورانی مشهد و قم و نیز در پی تدریس و مطالعات نسبتاً وسیع در این زمینه بدست آمد، تحول و بازاندیشی گسترده در علم اصول را از سه جهت ذیل ضروری می‌دانم: یک؛ ضرورت توسعه علم اصول به عنوان مقدمه استنباط دین و نه صِرف فقه بر اهل فضل پوشیده نیست که مراد از تفقه در آیه نفر فقه اکبر است که آگاهی و تضلع نسبت به سه نوع از گزاره‌های دینی؛ یعنی گزاره‌های اعتقادی، اخلاقی …