همه مطالب

دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر ضرورت تحول در فقه گفت: فقه نظام باید از حالت انفعالی و فردمحور خارج شده و در عرصه حکمرانی و اداره جامعه اسلامی حضور فعال و راهبردی پیدا کند. به گزارش شبکه اجتهاد، مؤسسه پژوهشی فقه نظام در راستای تبیین پیام راهبردی رهبر معظم انقلاب به حوزه های علمیه با عنوان «حوزه‌ پیشرو …

اثر حاضر، به میزان آشنایی طلاب به موضوع ولایت فقیه پرداخته و برای پاسخ به این دغدغه، پس از طبقه‌بندی موضوع ولایت فقیه در پنج شاخص (برابر رویهٔ جاری فقها)، میزان آشنایی طلاب با ابعاد مختلف موضوع ولایت فقیه را با روش پیمایش و ابزار پرسش‌نامه و تکنیک‌های آماری مورد بررسی قرار داده است. اهمیت موضوع این اثر در ضرورت …

شبکه اجتهاد: در روزگاری که گفت‌وگوهای فکری گاه به میدان داوری‌های شتاب‌زده و برچسب‌زنی بدل می‌شود، دفاع از آزادی اندیشه خود مهم‌ترین وظیفه‌ی اندیشه است. آن‌چه در مناظره‌ی اخیر درباره‌ی نزدیکی دولت به جامعه و مسئله‌ی قانون حجاب گفته شد، نه تلاشی برای تضعیف دین، بلکه دعوتی بود به بازاندیشی در نسبت میان «حکم الهی»، «قانون سیاسی» و «عقلانیت اجتماعی». …

شبکه اجتهاد: اختتامیۀ کنگرۀ بین المللی «میرزای نائینی، استوانۀ فقاهت، معنویت و سیاست»، سوم آبان ۱۴۰۴ به میزبانی حوزۀ علمیۀ خراسان برگزار شد. این کنگره با مشارکت حوزۀ علمیۀ قم و حوزۀ علمیۀ نجف برگزار شده است و در دیداری که اعضاء شورای علمی این کنگره به مقام معظم رهبری داشته‌اند، ایشان در کنار اشاره به موضوعات مختلف، بر اهمیت …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در سلسله نشست‌هایی با عنوان «روش‌های نوین در پژوهش‌های رجالی» با ارائه دکتر احمد پاکتچی، تحولات و رویکردهای نو در علم رجال شیعه مورد بررسی قرار گرفت. این نشست‌ها با هدف بازخوانی انتقادی سنت رجالی و معرفی شیوه‌های علمی نوین در تحلیل داده‌های تاریخی و رجالی برگزار شد. در ادامه، گزارشی تحلیلی از مهم‌ترین محورهای طرح‌شده در …

 شبکه اجتهاد: در قلمرو پهناور فقه پویا، آنجا که اصالت نص با بداعت عصر پیوند می‌خورد، مفاهیمی سر بر می‌آورند که نه به تفسیرِ واقعیت بسنده می‌کنند، که در سودای ساختنِ آن‌اند. این نوشتار، نه بازخوانیِ مفهوم «تکییف فقهی» در چهره‌ی مأنوس آن، بلکه کوششی است برای گشودنِ آن به افقی فراخ‌تر و میدانی بارورتر. در این پژوهش، در کنار …

شبکه اجتهاد: یکی از پرسش‌های اساسی در نظام اجتهاد اسلامی این است که آیا فقه نیاز به بازنگری در روش‌های استنباط دارد یا همچنان می‌توان با همان اصول سنتی، مسائل نوپدید را حل کرد؟ در طول تاریخ فقه، دو دیدگاه اصلی در این زمینه وجود داشته است: دیدگاهی که اجتهاد را فرآیندی بسته و ایستا می‌داند و دیدگاهی که آن …

حجت‌الاسلام متقیان تبریزی با تبیین و نقد مبنای شهید صدر در تحلیل «قاعده اطلاق» و نسبت آن با «موضوع»، «متعلق» و «محمول»، اظهار کرد: روش شهید صدر در این مسئله نه بر استظهار، بلکه بر تحلیل مفهومی استوار است؛ با این حال، ادله او در تبیین تفاوت‌های اطلاقی میان این سه ناحیه، ناتمام بوده و نیازمند برهان بر امکان یا …

در گفت‌وگویی تازه با سید حمید روحانی، از آیت‌الله سید مصطفی خمینی، فرزند ارشد امام خمینی(ره)، چهره‌ای مستقل، فقیهی ژرف‌اندیش و مبارزی با اراده ترسیم شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، هویت آیت‌الله سید مصطفی خمینی، تنها «فرزند امام» نبود؛ او شخصیتی چندبعدی با اندیشه‌های مستقل فقهی و سیاسی داشت که نقش مؤثری در سال‌های مبارزه و تبعید ایفا کرد. …

حجت‌الاسلام والمسلمین مسیح بروجردی در نشستی علمی به مناسبت سالگرد شهادت آیت‌الله سید مصطفی خمینی، مراتب سواد، توانایی در فهم، نقد و استدلال، و آزاداندیشی ایشان را تشریح کرد و با اشاره به ارائه مدعاهای نو و استدلال‌های تازه توسط حاج آقا مصطفی، جایگاه ایشان را در پیشبرد علوم دینی و تقویت پژوهش‌های مستقل علمی مورد تأکید قرار داد و …

شبکه اجتهاد: یکی از عالمان و فقیهان الهی و ربانی که در دوران معاصر در کنار برخورداری از مراتب علمی و فقهی ممتاز، دارای مراتب عالی در تربیت و تهذیب نفس بوده و در زمینه زهد و پرهیزکاری از خواص عالمان معاصر به شمار می‌رود، مرحوم آیت‌الله میرزا علی آقا فلسفی (قدس سره) است. باید اذعان کرد که از بزرگ‌ترین …

کتاب «گستره شریعت؛ دفتر دوم شریعت حداکثری در آزمون واقعیت» که حاصل تلاش علمی حیدر حب‌الله و ترجمه سعید نورا و مصطفی مهدوی ارجمند است، به واکاوی عمیق و نقادانه کارآمدی راهکارهای فقهی در مواجهه با چالش‌های نوپدید و بن‌بست‌های ناشی از متغیرهای جهان معاصر می‌پردازد. این اثر با رویکردی علمی و تحلیلی، تلاش می‌کند تا محدودیت‌های رویکرد حداکثری در …

شبکه اجتهاد: بحران محیط‌زیست دیگر مسئله‌ای حاشیه‌ای یا صرفاً فنی نیست، بلکه به «چالشی وجودی» بدل شده است که حیات فردی و اجتماعی بشر را در گستره‌ای جهانی تحت تأثیر قرار می‌دهد. حجت‌الاسلام والمسلمین مسعود راعی، استاد تمام حقوق بین‌الملل دانشگاه اصفهان در نشست «محیط‌زیست و امور بین‌الملل» مدرسه عالی فقاهت با تأکید بر همین نکته، بر این باور بود …

در حالی‌که در سال‌های اخیر نظریه «مقاصد شریعت» به یکی از مباحث پرچالش در فقه تطبیقی تبدیل شده است، استاد مصطفی اسکندری در این گفت‌وگو با رویکردی تاریخی و تحلیلی، ریشه‌های شکل‌گیری این نظریه را از دل سنت فقهی اهل سنت تا ورود آن به میراث فقهی شیعه بازخوانی می‌کند. او با اشاره به تأثیرپذیری شهید اول از شهاب‌الدین قرافی، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: ورود جهان و جهانیان با هر دین و مسلکی به عصر مدرنیته از سده شانزدهم میلادی[۱] علاوه بر ایجاد تحولات گسترده در جنبه‌های مختلف زندگی بشر، بستر فعالیت زنان در عرصه‌های گوناگون (چه مثبت و چه منفی) را نیز فراهم کرد. این تحولات به‌گونه‌ای پیش رفت که هم زنان خواستار عهده‌دار شدن نقش‌های نوین در جامعه شدند …

اختصاصی شبکه اجتهاد: با توجه به تحولات نوین در عرصه فناوری و ظهور هوش مصنوعی، فقه شیعه در مواجهه با این پدیده چالش‌های جدیدی پیش رو دارد که نیازمند تطبیق اصول فقه با مسائل دنیای معاصر است. در حالی که برخی کاربردهای هوش مصنوعی مانند ربات‌های مذهبی و اپلیکیشن‌های دینی می‌توانند به عنوان ابزارهایی در خدمت ترویج معارف اهل بیت(ع) …

آیین اختتامیه کنگره بین‌المللی «میرزای نائینی؛ استوانه فقاهت، معنویت و سیاست» در مشهد مقدس با حضور علما و اندیشمندان برجسته حوزه‌های علمیه برگزار شد؛ محفلی که در آن اندیشه سیاسی و اصولی نائینی از زوایای گوناگون بازخوانی شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیین اختتامیه کنگره بین‌المللی میرزای نائینی(ره) با شعار «میرزای نائینی؛ استوانه فقاهت، معنویت و سیاست» با حضور علما، …

شبکه اجتهاد: سخنان رهبر انقلاب در دیدار با دست‌اندرکاران کنگره بین‌المللی میرزای نائینی، بیشتر حول اندیشه سیاسی او و به‌ویژه کتابش «تنبیه‌الأمه و تنزیه المله» متمرکز بود. این در حالی‌ست که میرزای نائینی صرفا در حوزه علمیه و با نظرات اصولی‌اش شناخته می‌شود؛ نه اندیشه سیاسی‌ای که به تعبیر رهبر انقلاب «نقطه شخصیت استثنائی» او بوده و هیچ کدام از …

شورای اجرایی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در نشست ۲۲۲ خود، با درخواستی بین‌المللی برای بزرگداشت پنجاهمین سالگرد انتشار کتاب «الأسس المنطقیه للاستقراء»، اثر ماندگار متفکر فقید جهان اسلام، آیت‌الله شهید سید محمدباقر الصدر، موافقت کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، این تصمیم تاریخی، که به پیشنهاد کشور عراق و با حمایت ۱۹ کشور از قاره‌های مختلف، از …

شبکه اجتهاد: استاد سید محمدمهدی میرباقری در مراسم افتتاحیه مدرسه تکامل فقاهت که با حضور جمعی از فضلا و طلاب در سالن همایش انجمن‌های علمی حوزه علمیه قم برگزار شد، به تحلیل ضرورت تحول در روش‌شناسی فقه اسلامی (تفقه) در مواجهه با چالش‌های پیچیده و سیستمی دنیای مدرن پرداخت. از منظر ایشان فقه غنی موجود با رویکردی عمدتاً «پاسخگو» در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: اخیراً حضرت آیت‌الله سبحانی نامه‌ای به رئیس قوه قضاییه[۱] مرقوم فرموده‌اند که در آن نکته‌ای دقیق و پیشنهادی راه‌گشا برای حل معضل مهریه در دادگاه‌ها مطرح شده است. این پیشنهاد، البته از سوی برخی از فضلا نیز مورد نقد و اشکال قرار گرفته است. در این نامه، معظم‌له پیشنهاد کرده‌اند که در تنظیم مهریه‌ها به‌جای قید «عندالمطالبه»، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: نوشتار حاضر، در پاسخ به دفاعیات جدید جناب حجه‌الاسلام والمسلمین سروش محلاتی از رویکرد فقهی خود در باب مهریه، به نقد روش‌شناختی دیدگاه ایشان می‌پردازد. سروش محلاتی در گفتگویی با اصرار بر بقای نظام ناکارآمد مهریه و نفی راه‌حل‌های اصلاحی (مانند تحدید سقف یا عند الاستطاعه)، حل بحران مهریه را به حل بحران فقر عمومی مشروط می‌سازد. …

تلاش های کنونی ما در علوم اسلامی قادر نیست واقعیت‌های پیچیده بیرونی و پدیده‌های اجتماعی امروز را با همه متغیرها، پیوندها و تحولاتشان به درستی به زبان فقه «ترجمه» کند. رویکرد فعلی به موضوع‌شناسی، امری «ذهنی» است که در بهترین حالت با یک رجوع حداقلی به متخصص همراه است، اما موضوع را آن‌گونه که هست درک نمی‌کند. به گزارش خبرنگار …

روش‌شناسی سنتی فقه، با تمام عظمت و دقتی که در حوزه مسائل خُرد دارد، برای پاسخگویی به چالش‌های کلان و تمدنی جهان معاصر، نیازمند تکامل و ارتقاء است. گذار پارادایمی از یک فقه «حکم‌پرداز» به یک فقه دومرحله‌ای «نظریه‌پرداز و حکم‌پرداز»، یک ضرورت راهبردی است. ابزار کلیدی این گذار، فعال‌سازی ظرفیت‌های مغفول‌مانده‌ای همچون «استنطاق از طریق دلالت التزامی غیربیّن» است. …

شبکه اجتهاد: چرا دیدارِ رهبر انقلاب با مسئولینِ حوزه و همایشِ بزرگداشتِ محققِ نائینی، بیشتر بر محورِ اندیشهٔ سیاسیِ او و کتاب «تنبیه‌الأمّه»ی ایشان گذشت؟ کم‌تر طلبهٔ درس‌خارجی است که در دروس اصول، نام و نظراتِ نائینی را نشنَود. حوزه در این بخش کوتاهی ندارد. اما آنچه از نائینی مطلقاً شنیده نمی‌شود، همان است که رهبری «نقطهٔ استثنائیِ شخصیتِ ایشان» …

شبکه اجتهاد: در رویارویی با استعمار نوین، دشمنان با ترویج این اندیشه که «فقه اسلامی در مواجهه با مسائل نوپدید از جمله حکمرانی امنیت ناکارآمد است»، به نفوذ در حکمت عملی جوامع اسلامی می‌پردازند. این نفوذ، با القای تضاد ذاتی بین فقه و مفاهیمی مانند حکمرانی امنیت – که خاستگاهی غربی و مبتنی بر فلسفه سیاسی لیبرال دموکراسی دارد – …

شبکه اجتهاد: مراسم افتتاحیه کنگره بزرگداشت میرزای نائینی با پیام تصویری رهبر معظم انقلاب و با حضور حضرت آیت‌الله جعفر سبحانی، علما، شخصیت‌های برجسته و اساتید حوزه‌های علمیه، مهمانان خارجی و داخلی در سالن همایش‌های مدرسه علمیه امام کاظم (علیه السلام) برگزار شد. بخوانید: گزارش «اجتهاد» از کنگره میرزای نائینی در قم  

با پیام تصویری رهبر معظم انقلاب و حضور آیت‌الله سبحانی و جمعی از برجسته‌ترین شخصیت‌ها و استادان حوزه‌های علمیه، مراسم افتتاحیه کنگره بین‌المللی بزرگداشت علامه میرزای نائینی در قم برگزار شد؛ فقیهی که با عقلانیت مجاهدانه و نظریه‌پردازی ژرف در پیوند دین و سیاست، افقی نو در اجتهاد و حکمرانی دینی بنیان نهاد و همچنان الهام‌بخش حوزه‌های علمیه معاصر باقی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: علامه میرزا محمدحسین نائینی(۱۲۵۵-۱۳۵۹)، از برجسته‌ترین فقهای‌شیعه در عصرمشروطه، نقش بی‌بدیلی در ایده‌پردازی «مردم‌سالاری دینی» ایفا کرد. او را می‌توان نخستین نظریه‌پرداز نظام‌مند فقه‌سیاسی شیعه در برابر استبداد و استعمار دانست، که با نگارش کتاب «تنبیه الامه و تنزیه المله»(۱۳۲۷ق)، پایه‌های یک حکومت مشروع، مشروط به شریعت و مبتنی بر مشارکت مردم را بنا نهاد. توصیفات رهبر …

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار، علامه نائینی را از استوانه‌های رفیع علمی و معنوی حوزه کهن نجف خواندند و در بیان ابعاد شخصیتی ایشان گفتند: از جنبه تخصصی، خصوصیت برجسته مرحوم نائینی، شاکله‌سازی در علم اصول بر مبنای نظم فکری و علمی و نوآوری‌های قوی و پر تعداد ایشان است. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار …