دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

شبکه اجتهاد:‌ مدیر پژوهشکده فقه و اصول پژوهشگاه معارج، روند تدوین و آماده سازی کتاب ارزشمند تحریر الأصول، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی از محاضرات درس حضرت امام خمینی(ره) را تشریح کرد. ۱ـ ویژگی تدریس امام خمینی(ره) آیت‌الله جوادی آملی در سال ۱۳۳۴ شمسی تقریباً ۲۲ سالش بود که از حوزۀ تهران به حوزۀ قم مشرف شد و در درس‌های خارج …

شبکه اجتهاد: در فقه اهل سنت از همان سده دوم قمری در کوفه و مدینه و به ویژه شام ادبیاتی فقهی در عرصه مسائل مربوط به حکومت و وظائف سیاسی و فقهی حاکم شکل گرفت که خیلی زود ادبیات آن تحت عنوان کتاب السیر شناخته شد. از محمد نفس زکیه روایاتی تحت عنوان کتاب السیر در منابع زیدی باقی مانده. …

اختصاصی شبکه اجتهاد: درگذشت آیت‌الله هاشمی شاهرودی، تأسف شدیدی را در میان روحانیون و حوزه‌های علمیه به دنبال داشت. او علاوه بر شخصیت سیاسی، جایگاه علمی در حوزه علمیه قم و نجف داشت که هیچ کس را یارای تشکیک در آن نبود. در این رابطه با حجت‌الاسلام والمسلمین سید صمصامالدین قوامی، استاد خارج فقه حوزه علمیه قم گفتگو کردیم. رئیس …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله هاشمی شاهرودی، اگرچه در محافل سیاسی، به ریاست قوه قضائیه و مجمع تشخیص مصلحت نظام مشهور بود، اما در مجامع علمی، او را به عنوان شاگرد برجسته شهید صدر و به تعبیری، «وارث» علمی او می‌شناختند. خود آیت‌الله نیز از این عنوان اباء نداشت و هم اساس درس خارج اصول فقه خود را بر طبق مباحث …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدمحمود ‌هاشمی شاهرودی، رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو مجلس خبرگان رهبری پس از عمری مجاهدت در عرصه‌ی علمی و سیاسی، شامگاه دوشنبه ۱۳۹۷/۱۰/۳ دار فانی را وداع گفت. رهبر انقلاب اسلامی در پی ارتحال ایشان پیام تسلیتی صادر کردند که در بخشی از آن آمده است: «ایشان استادی بزرگ در حوزه‌ی علمیه‌ی قم و …

هنوز هم ابعاد این فقه حکومتی را نمی‌دانیم و سعی نکردیم آنها را بیرون بکشیم. فقهی که نظام‌سازی کند و نظام‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، اداری، فرهنگی و… را در جامعه بسازد خیلی فرق می‌کند با این مسائل خرده و فروع فقهی که در هر مساله‌ای مطرح می‌شود… شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدمحمود ‌‌هاشمی ‌شاهرودی(ره) در نجف متولد شد و دروس حوزوی …

شبکه اجتهاد: سخنران محترم در وصف دروس عالی حوزه گفته است: «فقه بی‌ربط با زندگی، زندگی بی‌ربط با فقه، درس خارج‌هایی که به جای تئوریزه حکومت و تمدن دینی، عملا فقه سکولار می‌سازند، فقه فردی، عبادی، طهارت و نجاست. اما درباره اقتصاد، سیاست، بانک و روابط بین‌الملل حرفی ندارند” و سپس با ادعای اینکه حوزه امروز حرفی برای گفتن ندارد(!) …

مرحوم آیت‌الله هاشمی شاهرودی در حوزه علوم اسلامی، خصوصاً علم فقه، وارث سه نگاه علمی فقهی پژوهشی در حوزه علمیه نجف بوده است. وی وارث اندیشه‌ها و نوآوری‌های شهید صدر و اتقان و عرفیت فقهی مرحوم خویی و وجه بنیادین فقهی سیاسی حکومتی حضرت امام را داشتند. اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدمحمود هاشمی شاهرودی را اگرچه بسیاری به ریاست قوه …

شبکه اجتهاد: فقه آیت‌الله شاهرودی در سه سطح قابل مشاهده و ارزیابی است، نخست. فقه مدرسه‌ای و در مدرسه: بخشی از تکاپوی فقهی آیت‌الله شاهرودی در فضای مدرسه از رهگذر تدریس، تدوین، و مباحثات و مداخلات قابل مطالعه وپیگیری است، در زمره فقه مکتوب و مدرسه‌ای او، حوزه فقه مسائل مستحدثه قرار دارد. فقه او در این حوزه، حایز سه …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله‌‌ هاشمی شاهرودی نیز همانند همه ابنای بشر و مسئولان نظام جمهوری اسلامی به پایان حیات ظاهری رسید و مبتنی بر فرهنگ عامه ایرانیان همه او را گرامی می‌دارند و محترم می‌شمارند؛ اما می‌توان مدعی بود که ایشان در منش سیاسی- دینی و سبک تعاملات حاکمیتی و مدیریتی از خصایص و ویژگی‌هایی منحصربه‌فرد برخوردار بود؟ برای فهم این …

استاد علیدوست می‌گوید: اکنون در فرآیند قانون‌گذاری کشور، طرحمان به مجلس می‌رود، مجلس اظهار نظر می‌کند. در این فرآیند بعضی نمایندگان می‌گویند ما چون فیلتر شورای نگهبان را داریم، لزومی ندارد که حتی واضحات دینی را در نظر بگیریم. مجلس می‌گوید من خیالم راحت است چون اگر مصوبه خلاف شرع باشد، شورای نگهبان رد‌می‌کند. شورای نگهبان هم می‌گوید من براساس احکام …

شبکه اجتهاد: مرحوم آیت‌الله سید محمود‌‌هاشمی شاهرودی (۱۳۹۷-۱۳۲۷) که از سال ۱۳۷۸ ده سال رییس قوه قضائیه جمهوری اسلامی بود، زمانی که به ریاست قوه برگزیده شد اعتراض‌های بی‌سابقه‌ای به رویّه‌ قضایی دوره ده ساله آیت‌الله یزدی وارد کرد و گفت که یک «ویرانه» تحویل گرفته است. این سخن او موجی از امید در کشور ایجاد کرد، هرچند منجر به …

مدرس فقه سیاسی می‌گوید: ما در فقه متناسب با موضوع و مساله روز صحبت می‌کنیم. مساله امروز ما اداره جامعه است. یا ما باید بگوییم می‌توانیم جامعه را اداره کنیم، یا بگوییم دین ما جامعیت ندارد و این یعنی سکولاریسم!. شبکه اجتهاد: ماه گذشته در رسانه‌ها و در مجامع حوزوی و دانشگاهی گفت‌وگو درباره «فقه نظامات» پررنگ بود. البته این …

شبکه اجتهاد: دو سال پس از آنکه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رئیس پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام در دی ماه ۱۳۹۵ از دنیا رفته بود، جانشین او آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی نیز ماه دی در سن ۷۰ سالگی از دنیا رفت. تا پیش از ۲۳ مرداد ۱۳۷۸ که به عنوان چهارمین رییس دستگاه  قضائی جمهوری اسلامی منصوب شد، همه او …

به نظر بنده این جملات ایشان که هم اکنون فایل صوتی آن هم موجود است، برای استناد دادن این مطلب به ایشان جای تردید دارد. به دو دلیل: یکی آنکه استناد ایشان به روایت «باهتوهم» به شکل بسیار ضعیف انجام شده و به جای آن که مثل بقیه موارد روایت را از لحاظ سند و دلالت مورد بررسی قرار داده …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حسن رحیم‌پور ازغدی، موجود غریبی است و به همین مناسبت هم موافقان و مخالفان فراوانی دارد. او سالها عضو شورای انقلاب فرهنگی است و از قضا، سالهاست که به وضعیت فرهنگ کشور و از جمله مصوبات همین شورا می‌تازد. استاد دروس علوم انسانی دانشگاه است اما بسیاری از دروس علوم انسانی همین دانشگاه‌ها را غیرانسانی می‌انگارد. بر …

شبکه اجتهاد: بار دیگر سالگرد شهادت شهید آیت‌الله دکتر مفتح و روز وحدت حوزه و دانشگاه فرا رسید. با فرارسیدن این روز و مناسبت، داغ‌هایی کهنه و دغدغه‌هایی دیرین از نو زنده می‌شوند: داغ دو تکه شدن پیکره واحد دانش و دانشوری در این سرزمین به دو قلمرو دینی و دنیایی، جدید و قدیم و آسمانی و زمینی و دغدغه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: سامانه آموزشی «درس گفتار» بر بستر فضای مجازی هفته گذشته با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، حجت‌الاسلام والمسلمین سید مصباح عاملی مدیر حوزه علمیه خراسان و حجت‌الاسلام والمسلمین سید هادی مرتضوی مدرس دروس خارج حوزه علمیه مشهد رونمایی شد. از این رو برای آشنایی بیشتر با نحوه …

شبکه اجتهاد: در فقه روابط بین الملل نگاه فقها به روابط بین‌الملل و نظام بین‌الملل از دیرباز در قالب تقسیم بندی دار الاسلام و دار الکفر مطرح بود و در این قالب، به تنظیم روابط مسلمین با غیر مسلمین پرداخته‌ می‌شد. تا زمانی که نظام خلافت اسلامی در سرزمین‌‌‌های اسلامی حاکم بود، چالشی پیش روی این نگاه فقه روابط بین …

عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی می‌گوید: اگر بگوییم دین چیزی به نام نظام ندارد،‌ آیا این به معنای خلوّ دین از یک موضوع ضروری جامعه است که اگر اینطور باشد، ما دین را امری جامع نخواهیم دانست. شبکه اجتهاد: هفته گذشته در رسانه‌ها و در مجامع حوزوی و دانشگاهی گفت‌وگو درباره «فقه نظامات» پررنگ بود. البته این موضوع جدیدی …

به نظر می‌‌‌رسد فقه موجود، به تنهایی پایگاه خوبی برای دست‌‌‌یابی به فقه نظام و بررسی و ارزیابی موضوع فقه نظام نیست. البته این درست است که در فقه نظام، از دل فقه موجود رشد‌ می‌یابد، اما به نظر‌ می‌رسد سه‌گانه باورهای کلامی، نیازهای عینی اجتماعی و روش‌‌‌های معتبر فقهی پایگاه شکل‌‌‌گیری فقه نظام می‌‌‌باشند. در واقع از پیوندی که …

شبکه اجتهاد: مسأله «وحدت حوزه و دانشگاه» با بهره‌گیری از نظریات امام خمینی(ره) و تلاش‌های شهید مفتح از سال ۱۳۵۹ و متعاقب «انقلاب فرهنگی» و تحت‌تأثیر آن در جامعه انقلابی مطرح شد. گویا هدف اصلی این وحدت در افقی مبهم و در پرتو طرحی کلی «گسترش و نزدیک کردن تعاملات علمی دانشگاهی و معارف اسلامی» بود. بدین ترتیب زمینه وحدت …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث و گفتگو بر سر امکان یا تحقق فقه نظام هم چنان ادامه دارد. در این جا به تمام سخنانی که اساتید و اندیشمندان در این چند هفته اخیر در این باره گفته اند، نمی‌پردازم و تنها بر خلط دو تعبیر و سوء تفاهم‌های زبانی تمرکز دارم. فقه و هر دانشی می‌تواند به موضوع مورد مطالعه خود …

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید‌ می‌گوید: وحدت حوزه و دانشگاه به معنی ادغام شدن نیست بلکه به معنای تکمیل کنندگی و یاری رساندن به یکدیگر است که متاسفانه این اتحاد به صورت سیستماتیک آنطور که باید اتفاق نیفتاده و پس از گذشت سال‌‌‌ها هنوز خروجی کمی دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، با حجت‌الاسلام سید مهدی نریمانی زمان آبادی، عضو هیئت …

اختصاصی شبکه اجتهاد: عبدالعزیز ساشادینا، اسلام‌شناس و استاد مطالعات مذهبی دانشگاه ویرجینیا است. زمینه‌های تحقیق و تدریس او اسلام‌شناسی به‌ویژه شیعه، اخلاق زیستی، اسلام در دوران معاصر، دموکراسی و حقوق بشر در اسلام است. برخی از آثار او عبارت‌ است از: جاودانگی شهادت امام حسین(ع)؛ مبانی همزیستی اجتماعی در اسلام؛ (ترجمه محمدرضا هاشمی، نشر ادیان)؛ حقوق بشر و برخورد فرهنگ‌ها؛ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: استاد شیخ محمد واعظ زاده خراسانی (رحمه‌الله علیه) از شخصیت‌های علمی و اخلاقی کم‌نظیر حوزه علمیه شیعه در زمان معاصر بود. اگر بخواهم ابعاد مختلف علمی و اخلاقی و روحیات ایشان را برای کسانی‌ که از نزدیک با ایشان مجالست و معاشرت نداشته‌اند در چند جمله مختصر بیان کنم، باید این‌چنین بگویم: ایشان جامع علوم معقول و …

شبکه اجتهاد: جدایی حوزه و دانشگاه با تأسیس دارالفنون آغاز شد. طلاب به مدرسه مروی می‌رفتند و دانشجویان به دار الفنون. مشکل اصلی در تفاوت نگاه‌های معرفتی آنها به دانش و فن بود. اصلا ممکن نبود جای آنها را عوض کرد یا آنها را با هم به یک مدرسه برد. به علاوه، موضوعات مورد علاقه آنها هم متفاوت بود. البته …

در هر علمی اگر پژوهش پررونق نباشد، رشد و بالندگی و نشاط وجود نخواهد داشت و آموزش آن علم نیز دچار رکود و افسردگی خواهد شد. علوم حوزوی نیز از این امر مستثنی نیستند. بر این اساس از گذشته تا به امروز، رکن اصلی تحصیلات حوزوی، پژوهش بوده است و نظام آموزشی حوزه بر پایه پژوهشگر و مجتهد شدن طلاب …

مبحث تعارض اخلاقى یکى از پیچیده‏ ترین مسائل در پژوهش ‏هاى اخلاقى و پدیده تعارض اخلاقى یکى از دشوارترین وضعیت‏‌هاى زیست اخلاقى است. درباره موضوع یادشده، پژوهشکده اخلاق و معنویت کتابی به نام «تعارض اخلاقی و دانش اصول فقه»، تالیف حجت‌الاسلام دکتر حسن بوسلیکی منتشر کرده که در این مصاحبه بدان پرداخته شده است. شبکه اجتهاد: مبحث تعارض اخلاقى یکى …

شبکه اجتهاد: غالب شریعتمداران بر این باورند که بنای شریعت اسلامی و یا هر شریعت آسمانی بر مبنای کتاب و سنت و وحی الهی است؛ و دلیل و خاستگاه احکام شرعی جز این دو منبع منور نمی‌تواند باشد و یا باید به این دو مأخذ آسمانی برگردد. کسانی که اخباری می‌اندیشند، بر این ادعا بیشتر پای می‌فشارند و منبع و …