اجتهاد و اصول فقه

شمس به مثابه فقیهی اصولی که به گفته خودش به جمله معروف «مَن لا أصول له لا فقه له» از آیت‌الله میلانی باور داشت، در مقدمه‌ای که برای «مشکاه الأصول» نگاشته است، مرکب بودن انسان از جسم و روح را مقدمه توجه به اخلاق و اعتقادات در کنار احکام در نظر می‌گیرد و با جستجویی مختصر در آیات و روایات …

اجتهاد و افتا در تاریخ فقه شیعه همواره به‌صورت فردی انجام می‌گرفته است. حجت‌الاسلام سیدجواد ورعی در پژوهش خود «حجیت و اعتبار اجتهاد و افتای گروهی» و «جواز تقلید از شورای فقهی» را مورد بحث قرار می‌دهد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نود و هشتمین شماره فصلنامه علمی- پژوهشی «کاوشی نو در فقه» (تابستان ۱۳۹۸) به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی …

در حوزه علمیه مشهد، تقریرات درس خارج خیلی کم به نگارش در می‌آید و طی قرن‌هایی که از وجود حوزه علمیه می‌گذرد، فقط در سال‌های اخیر یک یا دو جلد تقریرات آیت‌الله میلانی منتشر شده است. اما این عالم اصرار داشت تقریرات درس خود به نگارش در بیاید که این کار به سرانجام رسید. می‌توان گفت روحیه تألیف در حوزه …

مرحوم سید محمد باقر صدر می‌گوید هرگز نمی­توان یک حکم عقلی محض یافت که در روایات و آیات به آن ارشادی نشده باشد. بر این اساس اختلاف بین اخباری و اصولی خیلی اساسی نخواهد بود. اخباریان می‌گویند کتاب منبع مستقلی نیست و اصولیین نیز در عمل وقتی به کتاب نگاه می‌کنند می‌گویند کتاب باید با حدیث ضمیمه بشود، اگر ظهوری …

به خاطر فتوا و نظر فقهی خود نمی‌توانست با برخی خواسته‌ها موافقت کند، مورد بی‌مهری و اهانت قرار گرفت؛ اما صبر کرد. با این که تعدادی از فضلا او را اعلم می‌دانستند، در رساله خود نوشته بود: هر کس خواست رجوع کند. در نوشته‎های خود نسبت به روایاتی که نمی‌توانست بپذیرد، به جای اینکه بگوید روایت مردود است، احتراماً می‌نوشت: …

رجایی‌باغسیایی که خود از طراحان طرح اصلاح قانون عملیات بانکی بدون ربا است، با بیان اینکه شورای فقهی بانک مرکزی، هر دو هفته یکبار در روزهای چهارشنبه به مدت دو ساعت جلسه می‌گذارد اما سؤال این است که آیا می‌توان با این دو ساعت به مسائل سیستم بانکی به این بزرگی رسیدگی کرد؟ یادآور شد: اکنون شورای فقهی به جای …

مدیرمسئول مجله دانش‌ها و آموزه‌های قرآن و حدیث با تأکید بر اینکه به جای شرح یا تلخیص بیانیه گام دوم بهتر است همین مسیر در سایر گرایش‌ها ادامه یابد، اظهار کرد: در چهل سال نخست نظام اسلامی تا حدودی از فرصت‌ها برای ارتقای دانش حدیث بهره بردیم، ولی اکنون می‌توانیم با امکانات و منابع انسانی تربیت‌شده با مدل دوم پیشرفت …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چند روز پیش بود که متوجّه شدم سلسله نشست‌هایی با عنوان «فقه مقاصدی» در مدرسه تخصصی فقه امام کاظم(ع) در حال برگزاری است و هر هفته یکی از پژوهشگران حوزوی در این زمینه به ارائه یافته‌های خود می‌پردازد. این اقدام گرچه دیر انجام گرفته اما در عین حال از آن جهت که بالأخره میان برنامه ریزان دروس …

مراجع تقلید فعلی و مراجع گذشته همه بر اساس حجت شرعیه عمل می‌کردند و ملتزم به اخلاقیات بودند و تفاوتی از این حیث نیست. اگر کسی مسئله‌ای داشته باشد او در حقیقت مرجعیتش زیر سؤال است نه اینکه بگوییم مرجع هست و متخلق نیست. اختصاصی شبکه اجتهاد: مرحوم آیت‌الله سید احمد خوانساری، علاوه بر فقاهت، به معنویتی کم نظیر در …

نفس نپذیرفتن مرجعیت در روزگار ما، در شرایطی که برای مؤمنین و متدینین در اثر کثرت رساله‌های عملیه و تعدد به لحاظ تاریخی مشکلاتی را به وجود آورده است و تاکنون  سابقه نداشته تا به این اندازه ما تعدد مراجع داشته باشیم و این به انسجام مؤمنین و به وحدت رفتاری که می‌تواند یک جامعه متدین داشته باشد صدمه زده …

برخی مثل امام رحمه الله بر آن‌اند که معلوم نیست که تقلید در زمان غیبت مثل همان تقلید در زمان معصوم باشد، و رجوع جاهل به عالم در عصر حضور، با وجود اختلافات فتوایی زیاد نبوده است. بله در عصر حضور چون اختلاف کم بوده سیره عقلا نیز بر آن بوده که به عالِم مراجعه کنند و عدم ردع شارع …

هفت نفری قرار گذاشتیم برویم خدمت مرحوم صدرا بادکوبه‌ای منظومه بخوانیم، چند روز یا چند هفته‌ای رفتیم و در حوزه معروف شد که فلانی و چند نفر دیگر از جمله مرحوم شهید آقاشیخ مرتضی بروجردی؛ فلسفه می‌گویند، به گوش مرحوم آقامیرزای اصطهباناتی رسید و ایشان هم شدیداً با فلسفه مخالف بود و تحریم کرد. با این که درس محدودی در …

چاپ دوم کتاب «پژوهشی پیرامون علم رجال» اثر آیت‌الله میرزا ابوالحسن مشکینی اردبیلی با ترجمه و تحقیق سید مجتبی عزیزی و میثم مطیعی روانه بازار نشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «وجیزهٌ فی علم الرجال» اثر میرزا ابوالحسن مشکینی اردبیلی از علمای برجسته نجف در قرن گذشته، با افزودن حدود ۳۰۰ پاورقی محققانه با عنوان «پژوهشی پیرامون علم رجال» …

استاد موسسه حکمت و پژوهشگر حدیث از سوءاستفاده رژیم اشغالگر قدس از مطالعات حدیثی مستشرقان خبر داد و گفت: بیشترین آثار مستشرقان درباره حدیث شیعه در انگلیس و اسرائیل منتشر می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از پژوهشکده مجمع الفکر الاسلامی، حجت‌الاسلام مرتضی مداحی در نشست «مستشرقان و حدیث شیعه» که چندی قبل در پژوهشکده مجمع الفکر الاسلامی برگزار …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالى، فقیه، مدرس، مؤلف و از شاگردان حضرات آیات خویی، حکیم و حلی و بادکوبه‌ای، که در دوران انقلاب اسلامى همواره از مدافعین نهضت امام خمینى(ره) بود و از مشاورین در تدوین قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران به‌شمار مى‌رفت. او سال‌ها در حوزه علمیه مشهد به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت و …

آیت‌الله خویی(ره) گفت: من هرچه را که اعلام ثلاثه فرموده‌اند گرفته و گفتنی‌هایی از آنها استخراج کردم و نیز تحقیقات مفید خودم را هم ضمیمه کردم و در دوره قبل اصول برایتان گفتم. به نظر من برای استنباط، بیش از این نیاز نیست؛ بروید تا می‌توانید در فقه کار کنید. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سید محسن حسینی فقیه …

شبکه اجتهاد: نامه ذیل حاوی درخواست کمک آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالی از حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی برای چاپ شرح عروه که تقریرات ایشان از درس آیت‌الله خویی است.

 ‌اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالی از فقهای بزرگوار و مدرسان برجستۀ معاصر است که بیش از نیم‌قرن در حوزه‌های علمیه نجف، تهران و مشهد به تدریس فقه و اصول پرداخته است. ایشان ابتدا در نجف به تدریس سطوح اولیه و عالیه پرداخت و پس از اقامت در تهران نیز سال‌ها به تدریس خارج فقه و هم‌زمان انجام …

ساعتی قبل آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالی، استاد بزرگ حوزه علمیه خراسان و از خصصین و شاگردان برجسته آیت‌الله خویی در سن ۹۴ سالگی در مشهد دار فانی را وادع گفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله سید محمدمهدی موسوی خلخالى، فقیه، مدرس، مؤلف و از شاگردان حضرات آیات خویی، حکیم و حلی، که در دوران انقلاب اسلامى همواره از مدافعین …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بدون تردید پس از مکتب حله، رویارویی امامیه به احادیث – دست‌کم در بخش اعتبارسنجی- به‌طورکلی دگرگون شد. محدثان حله تمامِ بارِ اعتبار یک حدیث را به دوش راویان و رجال موجود در سند گذاشتند. این رویکرد، تقسیم احادیث با چهار دسته – صحیح، حسن، موثق و ضعیف- را نتیجه داد. حال‌آنکه طبق گفته صاحب منتقی الجمان، …

به مناسبت پنجاه و یکمین سالروز ارتحال آیت‌الله‌ سید محمد محقق داماد(ره) همایش «آموزگار فقاهت» با حضور مراجع، علما و بزرگان حوزه علمیه در پژوهشکده علامه طباطبایی قم برگزار می‌شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نکوداشت پنجاه و یکمین سالروز ارتحال آیت‌الله‌ سید محمد محقق داماد(ره)، با حضور اعاظم حوزه علمیه چون آیت‌الله جوادی آملی، بزرگان عرصه فقاهت و شاگردان مرحوم …

شبکه اجتهاد: آزمون اجتهاد از داوطلبان اولین انتخابات میان دوره‌ای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری با حضور داوطلبان از ساعت ۷:۳۰ صبح امروز در قم آغاز شده و تا ساعت ۱۶ ادامه دارد. در زمان مهلت ثبت‌نام از داوطلبان اولین انتخابات میاندوره‌ای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری که از تاریخ ۱۵ آذر ماه سالجاری به مدت یک هفته (تا ۲۱ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: ایران اسلامی، مهد پرورش علما و دانشمندان بزرگ مسلمان بوده است و به داشتن این ستارگان علم و فضیلت مباهات دارد. یکی از این بزرگان، ملا احمد نراقی است. وی از فقهایى است که ارزش کارش در ابتکار مباحث جدید در فقه چنانکه باید و شاید شناخته نشده است. کتاب‌های فارسى او چون معراج السعاده، خزائن و …

در آستانه برپایی کنگره بزرگداشت آیت‌الله‌ سید محمد محقق داماد(ره) به مناسبت پنجاه و یکمین سالروز وفات این استاد بزرگ حوزه قم، مؤسسه کتاب‌شناسی شیعه یادنامه‌ای درباره ایشان به نام «آموزگار فقاهت» در ۵۶۷ صفحه منتشر کرده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «آموزگار فقاهت؛ سرگذشت آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد» همزمان با برپایی کنگره بزرگداشت این فقیه مدقق از سوی …

در قاعده «الخراج بالضمان» اگر نص‌بسند باشیم باید بگوییم تمام منافع کالایی که دزدیده شده است برای دزد محفوظ است چرا که در زمانِ غصب،ضمان این کالا به عهده این دزد بوده و طبق این روایت باید منافع – الخراج – نیز برای او باشد اما امام صادق در مقابل این استدلال ابوحنیفه نگفت که این حدیث سند ندارد و …

ابتدا فکر می‌کردیم که نظر مرحوم شیخ بر انسداد است ولی ظاهرا مرحوم آشتیانی در حاشیه خود نقل می‌کند که مرحوم شیخ انصاری تصریح کرده که نظرش بر انفتاح است. هم چنین یک آقایی یک مطلبی را از یکی از مباحث اصولی شیخ انصاری نقل می‌کرد که درست بودنش متوقف بر قول به انفتاح بود و با انسداد درست در …

اساساً شهید صدر درباره نظام و الگو با این تعابیر و مفاهیم رایج صحبت نکردند و آنچه گفتند، مذهب است که با آنچه امروز از فقه نظام گفته می‌شود تفاوت‌های جدی دارد. این خلط پژوهشی و تقریر ناصواب سبب می‌شود پژوهشگران تازه وارد دچار تشویش ‌شوند و عملاً امکان دارد مسیر علمی آن‌ها کلاً تفاوت کند. کسی که در مسیر …

همزمان با سومین همایش ملی تفسیر و تفسیر نگاری در سده اخیر حوزه علمیه خراسان و نکوداشت آیت‌الله شیخ محمد واعظ زاده خراسانی، محقق و متفکر اسلامی معاصر، ویژه نامه «قرآن پژوه روشن بین» به سفارش شبکه بین‌المللی اجتهاد، منتشر شد که نسخه الکترونیکی آن در شبکه اجتهاد قابل مشاهده است و نسخه مکتوب آن به مهمانان حاضر در همایش اهدا گردید.

شبکه اجتهاد: دکتر صادق واعظ‌زاده، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس شورای عالی مرکز الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت در بزرگداشت دومین سالگرد رحلت آیت‌الله شیخ محمد واعظ‌زاده خراسانی (۱۳۹۷)، پیرامون امام رضا (ع)، حوزه علمیه خراسان و مفاخر آن در نگاه تمدنی سخنانی داشت که بدون دخل و تصرفی در ادامه می‌خوانید: تشکر می‌کنم از دفتر تبلیغات اسلامی …

محقق داماد حقوق اقلیت را درد امروز جهان عنوان کرد و گفت: این درد بی‌درمان امروز دنیاست که به حقوق اقلیت و اپوزوسیون توجه نمی‌شود. مدام صحبت از دموکراسی و احترام به حقوق اکثریت‌ می‌کنند، در حالی که دموکراسی احترام به حق اقلیت است، چون اکثریت، قدرت را دارد. در نهج‌البلاغه شکوفا شده است که حقوق اقلیت باید چطور رعایت …