آیت‌الله شبیری زنجانی با با بیان این مطلب که «مجتهد به معنای واقعی آن کم است» تاکید کرد: حوزه به معنای واقعی باید حوزه مجتهد پرور باشد نه اهل شعار. آنچه قدیم بود این بود که طلبه به درس اهمیت ویژه می‌داد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سیدموسی شبیری زنجانی در دیدار مسئولان و استادان دانشگاه علوم قضایی تهران، همه افراد دستگاه قضایی را در برابر اشتباهات غیرشرعی قضات مسئول دانسته و خاطرنشان کرد: حتی اگر قاضی مجتهد باشد و در مسیر غیر حق حکم کند، همه افرادی که در سیستم به صدور و اجرای این حکم کمک می‌کنند مسئول‌اند. …
نشست علمی مشترک با موضوع بررسی تطبیقی طواف نساء و وداع با همکاری مرکز پژوهش دانشگاه علوم اسلامی رضوی و پژوهشکده حج و زیارت در محل سالن اجتماعات دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی مشترک با موضوع «بررسی تطبیقی طواف نساء و وداع»، با همکاری مرکز پژوهش دانشگاه علوم اسلامی رضوی و پژوهشکده حج و زیارت هفتم اردیبهشت ماه در محل سالن اجتماعات دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد. حجتالاسلام سیدحامد هاشمی عضو هیئت علمی دانشگاه رضوی در این نشست به ارائه نظریه خود پرداخت و به جایگاه طواف وداع و طواف نساء در …
خدا انسان را برای رسیدن به کمالات والا آفریده است. راه رسیدن به آن کمالات، حرکت صحیح انسانها در مسیر حق و تکلیف است. حق تعیین سرنوشت، یکی از حقوق طبیعی انسانهاست که خدای متعال به آنها عطا کرده است. استیفای صحیح این حق در پوشش حق تعیین حاکم، یکی از مراحل مهم رشد و تکامل انسانها در جامعه بشری است. دین اسلام به عنوان بهترین راهنما برای سعادتمندی فردی و اجتماعی بشر است. مردم، هم در عصر حضور پیشوای معصوم(ع) و هم در عصر غیبت نقش مؤثری در تشکیل حکومت دارند.
حق تعیین سرنوشت در عصر حضور پیشوای معصوم(ع) به مردم این حق را می‌دهد که آنها امر حکومت و تدبیر امور اجتماعی خویش را به‌دست شخص غیر معصوم نسپارند، بلکه از روی آگاهی و با اختیار، پیشوایان معصوم را انتخاب کرده و آنان را اسوه زندگی خود قرار داده و از آنها به‌طور کامل پیروی کنند.
مردم بر اساس حق تعیین سرنوشت خویش در عصر غیبت، با شرکت مستقیم یا غیر مستقیم[i] در انتخابات تعیین رهبری، در صدد استیفای حق خویش برآمده و از میان کسانی که دارای شرایط عمومی رهبری در عصر غیبت هستند را انتخاب می‌کنند.
این نوع مردمسالاری در جهان، بهترین نوع مردمسالاری است که امروزه در ادبیات سیاسی به آن مردمسالاری دینی گفته می‌شود. تنها نمونه عملی این نوع حکومت مردم‌سالار در جهان معاصر، با عنوان جمهوری اسلامی ایران به‌طور بالنده به حیات خود ادامه می‌دهد.
باید مسائل مربوط به حرمین شریفین روزى به طور کامل حل شود و آن در صورتى خواهد بود که گروهى از زبده‌ترین آگاهان نسبت به مسائل حج از سوى سازمان همکارى اسلامى براى نظارت بر امر حرمین شریفین انتخاب شوند که عربستان سعودى نیز مىتواند عضوى از آن باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی صبح امروز در ابتدای درس خارج فقه خود در مسجد اعظم قم به قرائت بیانیه‌ای با موضوع حج پرداخت که به شرح ذیل می‌باشد: بسم الله الرحمن الرحیم کارشکنى‌هاى سعودى‌ها در امر حج بر هیچ کس پنهان نیست، سعى ما بر این است …
محقق داماد: اگر اجتهاد نباشد ختم نبوت معنی ندارد و باید منتظر پیامبر دیگری بود و این مشکلی است که اهل‌سنت در اجتهاد دارند. اگر اجتهاد نباشد باید بگوییم که دوران دین هم تمام شده است. نهاد اجتهاد در کنار نهاد خاتمیت نبوت می‌نشیند که هر کدام از این‌ها را دست بزنید آن یکی به لرزش می‌افتد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «اجتهاد، هست‌ها و بایدها»با محوریت «چیستی و گستره‌ی اجتهاد و با سخنرانی حجتالاسلام والمسلمین دکتر سید مصطفی محقق داماد، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی، حجتالاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی …
مهدی مسائلی در جدیدترین اثر خود با عنوان «عار یا شعار، قمه‌زنی در ترازوی عقل و شرع» به موضوعاتی مانند ماهیت و چگونگی قمه‌زنی و بررسی سیر تاریخی قمه‌زنی، عوامل پیدایش و گسترش آن پرداخته است. به گزارش شبکه اجتهاد، «عار یا شعار، قمه‌زنی در ترازوی عقل و شرع» تألیفی جدید از حجتالاسلام مهدی مسائلی در رابطه با قمه‌زنی است. البته پیش از این کتابی با عنوان «قمه زنی سنت یا بدعت» نیز از این نویسنده منتشر شده بود، ولی با این حال در اثر جدید مطالب جامعیت بیشتری یافته و بر علمیت مباحث افزوده شده است. چنانچه در فصل …
از سوی شریعت هیچ دلیلِ معتبری بر منعِ بانوان از تصدیِ پُست‌های اجرایی، مدیریتی و ولایی اقامه نشده است، حتی از برخی موارد می‌توان استفاده کرد که بانوان از همان ابتدایِ عصرِ اسلام در امور سیاسی و اجرایی و نظامی مشارکت فعال داشته‌اند. پس اگر بانویی، دیگر شرایطِ تصدی‌گری امور اجرا، مدیریت و ولایت را داشته باشد، می‌تواند به این امر مبادرت ورزد. شبکه اجتهاد: تفاوت‌های میان زن و مرد از لحاظ‌های مختلف، یکی از بحث‌های جدی و داغ است که از دیرباز به مناسبت‌های گوناگون ذهن مردم را مشغول کرده است که به صورت شوخی و جدی، در مناسبت‌هایی …
نشست علمی «فقه اجتماعی» با سخنرانی حجتالاسلام والمسلمین سید محمدمهدی میرباقری رئیس فرهنگستان علوم اسلامی، در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار می‌شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، پنجاه و سومین نشست علمی معاونت پژوهش مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) با موضوع «فقه اجتماعی» برگزار می‌گردد. بنابراین گزارش، حجتالاسلام والمسلمین سید محمدمهدی میرباقری رئیس فرهنگستان علوم اسلامی و استاد حوزه علمیه درباره فقه اجتماعی به ارائه نظرات خود در جمع اساتید می‌پردازد. همچنین دبیری این نشست به عهده حجتالاسلام والمسلمین محمدصادق ربانی می‌باشد. یادآوری می‌شود، این نشست با حضور فضلاء و طلاب حوزه علمیه قم، فردا چهاشنبه ۸ اردیبهشت‌ماه ۹۵، ساعت ۱۸:۳۰، در …
به همت بخش تحقیقات آستان مقدس حضرت عباس، اولین شماره از مجموعه «کنوز الآل» با عنوان فقه سیاسی امام علی علیه‌السلام منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد از تنا، به تازگی مرکز تحقیقات العمید وابسته به آستان مقدس حضرت عباس علیه‌السلام اولین مجلد از مجموعه کنوز الآل را منتشر کرد. این مجموعه کتاب‌های دینی ویژه سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام نوشته می‌شود و اکنون اولین حلقه از این مجموعه به اندیشه امام علی علیه‌السلام و استقراء اندیشه‌ها و احکام این امام معصوم در زمینه سیاست اختصاص یافته و با عنوان «الفقه السیاسی عند الامام علی علیه‌السلام» به قلم دکتر ناصر الحلو منتشر …
نشست علمی تخصصی با عنوان «جهت معامله و آثار فقهی و حقوقی آن و طرح آن در شرایط متعاقدین» در مدرسه خاتم‌الاوصیاء قم برگزار خواهد شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی تخصصی «معامله و آثار فقهی و حقوقی آن و طرح آن در شرایط متعاقدین» به همت مدرسه علمیه خاتم الاوصیاء (عج)، با حضور فضلا و طلاب حوزه علیمه قم برگزار می‌گردد. بنابراین گزارش، قرار است در این نشست علمی دکتر محمود حکمت‌نیا، معاون علمی پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم به سخنرانی بپردازد. پیش نشست این جلسه علمی، ۱۹ فروردین‌ماه در مدرسه عالی خاتم الاوصیاء با سخنرانی …
اصل منع ایراد ضرر به غیر در حقوق آنگلو-آمریکایی در میان اصول رقیبی همچون پدرسالاری و اخلاق‌گرایی قانونی، بارها به چالش کشیده شده و توانسته است همچنان و علیرغم انتقادات وارد، به‌عنوان یک اصل موجه در مداخله دولت به توجیه چرایی تحدید آزادی‌های فردی در قالب یک نظام کیفری حداقلی ادامه حیات دهد. اخیراً برخی حقوقدانان مسلمان مدعی شده‌اند که قاعده لاضرر در فقه اسلامی، ظرفیت توسعه به منظور طرح یک اصل اولی برای مداخله کیفری دولت بر مبنای این قاعده را دارد. تحلیل اصل ضرر و قاعده لاضرر و فروکاستن آن دو به ارکان تشکیل‌دهنده و مدعاهای اصلی نشان می‌دهد که قاعده لاضرر به دلیل تفاوت مبنایی با اصل ضرر، توان مشروعیت‌بخشی به مداخله کیفری را ندارد.
درباره مرحوم شهید صدر آنچه مورد توجه و تأمل است این که آیا می‌توانیم نظرات افراد مختلف را صورت‌بندی کنیم و آنچه شهید صدر مکتب می‌نامند را تولید کنیم؟ آیا ثبوتا ممکن است که با توجه به تفاوت و بلکه تهافت مبانی و مناهج مدارس و مذاهب از مجموعه آرایی که در بستر آنها تولید شده است برآیندی صحیح پیدا کنیم؟ کسانی که از این نظر دفاع می‌کنند آیا می‌توانند از نظرات فقهی با گرایش اشعری و فقیهی با گرایش معتزلی به برآیند واحدی برسند؟ به گزارش خبرنگار اجتهاد، همزمان با ایام سالگرد شهادت آیت‌الله سید محمدباقر صدر، همایش «علامه …
دومین پیش نشست همایش ملی اندیشه فقهی امام خمینی (ره) با عنوان «حق و حکم در اندیشه فقهی امام خمینی(ره)» با حضور اساتید، دانشجویان و فضلای حوزه علمیه قم برگزار می‌گردد. به گزارش شبکه اجتهاد، دومین پیش نشست همایش ملی اندیشه فقهی امام خمینی (ره) با عنوان «حق و حکم در اندیشه فقهی امام خمینی(ره)» از سوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم در پردیسان برگزار خواهد شد. بر اساس این گزارش، حجتالاسلام والمسلمین سید مهدی احمدی استاد حوزه و دانشگاه، سخنران این پیش نشست می‌باشد. دومین پیش نشست با همکاری مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، انجمن علمی فقه …
آیت‌الله آملی لاریجانی با اشاره به اینکه مقابله با هنجارشکنی‌ها قانون مشخص و مدون دارد گفت: تمام کسانی که در اثر غفلت یا اشتباه مرتکب هنجارشکنی می‌شوند باید بدانند که رعایت حقوق دیگران الزامی است و حتی اگر اعتقاد شخصی به قانونی ندارند باید آن را رعایت کنند؛ بدحجابی و بی‌حجابی جرم است. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از اداره کل روابط عمومی قوه قضاییه، آیت‌الله صادق آملی لاریجانی در جلسه امروز مسئولان عالی قضایی با اشاره به لزوم رعایت هنجارهای اخلاقی و دینی گفت: این هنجارها حتی اگر شکل قانونی نیز به خود نگرفته باشند واجب الرعایه هستند …
اجاره عقدی است معوض که باید مانند سایر عقود معوض در هنگام انعقاد عقد، عوض و معوض آن مشخص باشد. طبق قواعد عمومی قراردادها در صورتی که مورد تعهد طرفین مشخص نباشد، عقد باطل خواهد بود. با این وجود، در ماده‌ی ۳ قانون روابط موجر و مستأجر سال ۱۳۵۶ و ۱۳۶۲، عدم تعیین اجاره‌بها در عقد اجاره‌ای که به صورت شفاهی منعقد می‌شود منجر به بطلان عقد نخواهد شد و در صورت اختلاف طرفین، دادگاه میزان اجاره‌بها را مشخص می‌کند. حکم مذکور برخلاف قواعد عمومی قراردادها بوده و تعیین میزان اجاره‌بها توسط دادگاه باعث می‌شود تا اراده‌ی طرفین در عقد اجاره نادیده گرفته شود. در این مقاله، ابتدا به بررسی وضعیت عدم تعیین اجاره بها در فقه و سپس به بررسی موضوع درقوانین موضوعه ایران پرداخته می‌شود.
نظریه اجتهاد بر این نکته تأکید دارد که فهم دین اسلام از منابع دینی، یعنی قرآن و سنت و عقل، به صورت روشمند ممکن است و می‌توان به فهم صحیح و سقیم آنها دست یافت. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه پژوهشگر فلسفه دین و رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه، طی یادداشتی پیرامون «منطق فهم اسلام» آورد: پس حقانیت نبوت و امامت و اثبات بعثت حضرت ختمی مرتبت(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و اثبات ولایت و امامت ائمه اثناعشر(علیهم‌السلام) و حقانیت قرآن و سنت پیامبر و اهل‌بیت به عنوان مهم‌ترین منابع اسلام، این پرسش مطرح می‌شود که آیا می‌توان منابع …
مفسر قرآن کریم و صاحب تفسیر ارزشمند تسنیم: کار بانک‌های ربوی که منجر به ورشکستگی و پایین آمدن تولید می‌شود، حرام است و با کلاه شرعی هم حرام حلال نمی‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در ادامه درس تفسیر خود در مسجد اعظم گفت: معصوم با غیرمعصوم در احکام مشترک هستند، مگر درباره پیامبر(ص) که خصایص و احکام متفاوتی دارد که علامه طباطبایی(ره) ۶۰ خصیصه در این زمینه برشمرده است. علم غیب اثر فقهی ندارد صاحب تفسیر تسنیم ادامه داد: بنابراین امام با ماموم در احکام مشترک هستند و علم غیب اثر فقهی ندارد. بنابراین برای حل …
یوسفی غروی: شیخ طوسی به بهانه برائت، کار را به جایی رساند که برخی اصحاب تراجم کتاب علما از اهل‌سنت، شیخ طوسی را شافعی شمرده‌اند و این نشانه آن است که ایشان رعایت جهات را می‌نمود و در این باب فراتر از شیخ مفید گام برداشته است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین هادی یوسفی غروی در نشست علمی «بررسی اندیشه‌های تقریبی علمای نجف»، با بیان این که فکر تقریب مختص پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیست، بلکه مسبوق به سابقه بوده است، گفت: نمونه‌های مختلفی از سعی در تقریب بین نجف و الازهر وجود دارد و حتی کتابی در …
درزمینه کیفیت ثبوت اول ماه پرسش‌های متعددی مطرح است:
۱٫ آیا اول ماه با حکم حاکم شرع ثابت می‌شود؟
۲٫ آیا با پیشگویی منجمان اول ماه ثابت می‌شود؟
۳٫ اگر تنها با رؤیت هلال اول ماه ثابت می‌شود، رؤیت در محلی که در آن قرار داریم یا شهرهای هم‌افق آن لازم است یا خیر؟
۴٫ اگر جواب مثبت است، راه شناخت منطقه هم‌افق چیست؟
۵٫ اگر جواب منفی است آیا رؤیت در هر منطقه‌ای از نقاط جهان کافی است یا در این زمینه شرط خاصی وجود دارد؟
۶٫ آیا معیار در رؤیت، دیدن با چشم معمولی است یا رؤیت با تجهیزات رصدی هم کافی است؟
طراحان «طرح عملیات بانکی بدون ربا و نحوه مدیریت بانک‌ها» در مجلس به دنبال تصویب هر چه زودتر این طرح در صحن علنی مجلس هستند و در همین رابطه بررسی و تصویب طرح به صورت اصل ۸۵ پیگیری می‌شود تا قبل از اتمام مجلس نهم به تصویب برسد. به گزارش شبکه اجتهاد، اوایل سال گذشته برخی نمایندگان مجلس در همکاری با کارشناسان بانکداری و بانکداری اسلامی طرح اصلاح قانون بانکداری بدون ربا را تدوین و آماده ارائه به صحن علنی مجلس کردند. اما دولت از طراحان این طرح درخواست کرد، ارائه طرح به صحن علنی را به تعویق بیاندازد زیرا …
جایگاه فقه الحدیث، ضرورت فقه الحدیث، فایده و کاربرد فقه الحدیث، سیر اجمالی و پیش نیازهای فهم، فهم مفردات، فهم ترکیبات، اسباب ورود حدیث، تشکیل خانواده حدیث و بهره‌گیری از دستاوردهای بشری از جمله عناوین بخش‌های این کتاب است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام محمدتقی سبحانی‌نیا با اشاره به چاپ جدید درسنامه فقه الحدیث به خبرنگار فارس گفت: این کتاب گام کوچکی در درک و فهم حدیث است. فهم حدیث و درک مقصود گویندگان پاک نهاد آن، در کنار درک و عمل به قرآن نیاز همیشگی زندگی دینی و رهجویی به مسیر سعادت بشر بوده است. مدیرعامل انتشارات دارالحدیث با …
دارالإفتاء مصر قانونی را به پارلمان ارائه داده که طبق آن فقط افراد متخصص حق صدور فتوا داشته باشند و این افراد از میان علمای دارالافتاء، مجمع تحقیقات الازهر و هیئت علمای بزرگ الازهر انتخاب خواهند شد؛ این طرح با مخالف‌هایی روبرو شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، هرج و مرج فتواهای دینی از بحران‌های بزرگی است که جامعه دینی مصر با آن دست و پنجه نرم می‌کند و باعث ایجاد اضطراب و بی ثباتی در میان شهروندان و متدینین جامعه مصر شده و کار به جایی رسیده که هرکس می‌تواند فتوای مورد نظر خود را از مفتیان بگیرد و …
احمد مبلغی گروه‌های نوظهور تروریستی مانند داعش را حاصل بذرهای فاسدی دانست که بدخواهان امت اسلامی در زمین مناسبات مضطرب، مختل و فاقد شعور لازم نسبت به «اندیشه صیانت از جماعت مسلمین» افشانده و به آن رشد بخشیده‌اند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین احمد مبلغی رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی و رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس روز شنبه در جمع کارکنان مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: ما امروز نیازمند مراجعه به سیره حضرت امام علی (ع) در زمینه‌های گوناگونی هستیم که در گذشته نبوده است. وی ادامه داد: امروز پاسخ‌های شفاف، واضح، اقناع کننده، حیرت زدا، ابهام زدا و درمان …
برای اولین بار درس خارج «فقه اعتکاف» با تدریس آیت‌الله شیخ محسن اراکی دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با حضور علاقه‌مندان در قم برگزار می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محسن اراکی استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، امروز شنبه در دیدار اعضای شورای مرکزی و جشنواره اعتکاف، به بررسی اولیه مبانی فقهی اعتکاف، جایگاه اعتکاف در اسلام و رابطه اعتکاف با مسجد پرداخت. وی در پاسخ به درخواست اعضای شورای مرکزی اعتکاف مبنی بر برگزاری جلسات درس خارج فقه اعتکاف اظهار کرد: فقه الاعتکاف بحث مهمی است. وضعیت فعلی فقه الاعتکاف در حوزه بیشتر پاسخ …
نشست علمی مشترک «بررسی تطبیقی طواف نساء و وداع» با حضور طلاب و دانشجویان در دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد برگزار می‌گردد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی مشترک «بررسی تطبیقی طواف نساء و وداع» از سوی دانشگاه علوم اسلامی رضوی و پژوهشکده حج و زیارت، هفتم اردیبهشت‌ماه در مشهد برگزار می‌شود. بنابراین گزارش، حجتالاسلام سیدحامد حسین هاشمی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی و حجتالاسلام حمید کمالی اردکانی، عضو گروه فقه و حقوق پژوهشکده حج و زیارت در این نشست به ارائه نظرات خود می‌پردازند. همچنین، حجتالاسلام علی جلائیان اکبرنیا، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی دبیری …
«طلاق شفاهی» بحث و جدل فراوانی را بین علما و جامعه مصر به وجود آورده است، چرا که طبق باورها در این کشور زن و شوهر در صورت به زبان آوردن عبارت طلاق از سوی مرد، از یکدیگر جدا می‌شوند. به گزارش شبکه اجتهاد از العالم، این باور مشکلات بسیاری را در جامعه ایجاد می‌کند، چرا که در صورت عصبی شدن مرد و طلاق دادن او به صورت شفاهی، زن و شوهر دیگر بدون شاهد و یا حتی ثبت ماجرا از یکدیگر جدا می‌شوند. بسیاری از فقهای اهل سنت با رد طلاق شفاهی می‌گویند، این موضوع باید طبق قرآن و …
جلسه دفاعیه پایان‌نامه سطح سه حوزه علمیه خراسان (مقطع کارشناسی ارشد) با عنوان «گزارش آراء اصولیان معاصر در مبادی علم اصول و اثبات صغرای دلیل شرعی بر اساس الحلقه الثالثه» در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دومین جلسه از دفاع پایان‌نامه گروه آموزشی فقه و مبانی اجتهاد با عنوان «گزارش آراء اصولیان معاصر در مبادی علم اصول و اثبات صغرای دلیل شرعی بر اساس الحلقه الثالثه» (به زبان عربی)، تدوین حجتالاسلام محمدمهدی خسروی از دانش‌پژوهان مرکز تخصصی آخوند خراسانی در رشته فقه مقارن، با حضور اساتید مشاور، راهنما و ناقد در جمع فضلای حوزه …
نشست علمی «اجتهاد، هست‌ها و بایدها» با محوریت «چیستی و گستره‌ی اجتهاد»، با سخنرانی سه تن از اساتید برجسته حوزه و دانشگاه بر گزار می‌گردد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، نشست علمی «اجتهاد، هست‌ها و بایدها» را با محوریت «چیستی و گستره‌ی اجتهاد» برگزار می‌کند. قرار است در این نشست علمی، حجتالاسلام والمسلمین دکتر سید مصطفی محقق داماد، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی، حجتالاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و استاد درس خارج فقه و اصول و نیز حجتالاسلام والمسلمین دکتر داوود فیرحی عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و …
قاعده «لاضرر» از قواعد کاربردی در فقه اسلامی است که در دیدگاه امام خمینی(ره) و شهید صدر(ره)، ابعاد متفاوتی برای آن طرح شده است. این مقاله پس از مرور اجمالی بر سند و دلالت روایاتی که مستند قاعده هستند، به تبیین ابعاد ذیل با توجه به دیدگاه امام خمینی و شهید صدر پرداخته، ایده‌های متمایز در نگرش دو فقیه را مطرح کرده است: ۱٫ سلطانی (حکومتی) بودن قاعده لاضرر؛ ۲٫ مفهوم‌شناسی، ملاک‌شناسی و مصداق‌یابی ضرر؛ ۳٫ استخراج احکام وضعی از قاعده لاضرر. نتایج به دست آمده از این قرار است: ۱٫ امام خمینی قاعده لاضرر را حکومتی دانسته و این قاعده در اختیار فقیه حاکم، مبنای احکام وضعی و اجتماعی قرار می‌گیرد. ۲٫ شهید صدر با بسط در معنای ضرر؛ به ویژه در توسعه آن به نقص در کرامت و اعتقاد به ضرورت شناخت محل اصلی ضرر با واکاوی مسائل، راه مهمی را برای حل مشکلات خانوادگی و مسائل عرصه خصوصی باز کرده و با تأکید بر اعتبار شناخت مصداق ضرر به وسیله عرف و قطعیت دلالت روایات بر قوانین وضعی، محدوده و کاربرد قاعده را افزایش دادند. این نوشتار نشان می دهد با بازخوانی دیدگاه های فقهاء درباره قواعد فقهی می توان ظرفیت قانونگذاری را بر مبنای فقه حکومتی افزایش داد.
برادران و خواهران متوفی با شرایطی می توانند موجب حجب نقصانی و نیز حجب از رد، نسبت به مادر متوفی گردند. مساله حاجبیت اخوه نسبت به مادر در فقه امامی مستند به آیه شریفه یازده سوره مبارکه نساء بوده و در حقوق موضوعه ایران نیز به موجب بند ب ماده ۸۹۲ قانون مدنی مقرر گردیده است. در این میان با توجه به عدم تصریح مستندات مزبور در مورد حاجبیت یا عدم حاجبیت حمل، این سوال از نظر فقهی و حقوقی مطرح و محل اختلاف است که آیا حمل نیز می تواند به عنوان برادر یا خواهر حاجب مادر گردد؟ این جستار با بررسی استدلالی موضوع به روش توصیفی تحلیلی در فقه امامیه و حقوق ایران، ضمن ارائه و نقد ادله ارائه شده برای هر دو احتمال حاجبیت و عدم حاجبیت حمل نسبت به مادر، به این نتیجه دست یافته است که نظریه عدم حاجبیت حمل نسبت به مادر به ویژه با توجه به تردید در صدق عنوان برادر یا خواهر (اخوه) بر حمل و تمسک به اصل عدم حجب در فقه امامی و نیز حقوق ایران اقوی به نظر می رسد.
شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
