همه مطالب

اظهارات اخیر استاد سیدمصطفی محقق داماد درباره مسئله حجاب و جایگاه احکام شرعی در قانون‌گذاری، موجی از واکنش‌ها را در محافل دینی و علمی به همراه داشته است. وی با استناد به منابع تاریخی و فقهی، بر عدم اجبار قانونی حجاب در زمان پیامبر اسلام (ص) تأکید کرده و نسبت به پیامدهای الزام برخی احکام بدون مقبولیت اجتماعی هشدار داده است. این دیدگاه، نقدهای گسترده‌ای را از سوی شخصیت‌های حوزوی و پژوهشگران اسلامی برانگیخته است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد سیدمصطفی محقق داماد، اخیراً در سخنانی درباره مسئله حجاب، با استناد به منابع تاریخی و شرعی مطرح می‌کند که در …

شبکه اجتهاد: در مصاحبه‌ای که اخیراً منتشر شده است، جناب استاد سیدمصطفی محقق داماد، در تلاشی فقاهت‌گونه سعی در نقد آنچه حجاب اجباری خوانده می‌شود داشته‌اند. در ادامه نکاتی از اظهارات ایشان ارائه می‌شود که مورد تأمل قرار گرفته و امید است جناب محقق داماد نسبت به آن‌ها پاسخگو باشند و اصلاحات لازم را در بیانات خود اعمال نمایند. ۱. در یکی از مباحث مطرح‌شده، ایشان اشاره کرده‌اند که اجماع فقهی بر جواز فروش «ام ولد» است و ادعای خود را به صاحب جواهر اسناد می‌دهند. نقد و بررسی: مطابق نقل فقها، اجماع امامیه بر عدم جواز فروش و هبه …

شبکه اجتهاد: بحث مالکیت داده‌ها علی‌رغم اینکه ممکن است به نظر برسد که موضوع جدیدی است، در حقیقت بحثی قدیمی است که مصادیق جدیدی در دنیای مدرن پیدا کرده است. برای تبیین این موضوع، اطلاعات مربوط به افراد به دو قسم اطلاعات تکوینی، انتسابی و اطلاعات تولیدی و فعالیت‌محور تقسیم می‌شود. قسم اول: اطلاعات تکوینی و انتسابی این دسته از اطلاعات مربوط به اشخاص است که به‌صورت طبیعی و تکوینی به آن‌ها نسبت داده می‌شود، بدون اینکه شخص به‌طور مستقیم در تولید این اطلاعات دخالتی داشته باشد. به‌عنوان مثال، نام، عکس، شماره تلفن، خصوصیات سلامت، بیماری، گروه خونی و موارد …

رسانه نشان و ابزار حاکمیت است و ما نمی‌توانیم و جایز نیست که رسانه‌ای داشته‌باشیم که حاکمیت آن در اختیار دشمن باشد. در واقع این هویت‌فروشی، خود‌فروشی و پذیرش سلطه‌ی دشمن است. بدترین سبیل تسلط دشمن، سبیل رسانه است. ما به جهانی‌سازی مخالف نیستیم، با جهانی‌سازی آن مخالف هستیم. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محسن اراکی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌وگویی به موضوع «ابهامات فقهی فناوری‌های حوزه‌ی شناخت» پرداخت؛ که مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید. همان‌طور که مستحضر هستید جنگ‌های نوین سویه‌های جدیدی از تصویر جبهه‌های حق و باطل است و مهمترین ابزاری که در اختیار جبهه‌ی …

مدیر مؤسسه کتابشناسی شیعه به‌مناسبت یکصدمین بهار عمر شریف استوانه‌ فقاهت و وارستگی آیت‌الله سید موسی شبیری زنجانی، از چاپ پنجمین جلد مجموعه پرمخاطب «جرعه‌ای از دریا» و انتشار «تحریر ثانی جرعه‌ای از دریا» در سه جلد و نیز ارجنامه «جامع علم و عمل» به «اجتهاد» خبر داد که مقالات نخبگان حوزوی و دانشگاهی در پاسداشت یک قرن تلاش علمی این فقیه نامدار است و گامی بلند و مؤثر در ساماندهی دانش رجالی و تاریخی معاصر شیعه خواهد بود. اختصاصی شبکه اجتهاد: موسسه کتاب‌شناسی شیعه به‌منظور شناسایی و معرفی دقیق و علمی احوال، افکار، آثار و تألیفات علما و اندیشمندان …

آیت‌الله حسین نوری همدانی در دیدار با جمعی از فعالان فضای مجازی، با اشاره به تأثیر فضای مجازی بر افکار عمومی، خواستار تلاش جوانان متدین برای مقابله با شبهات شد و با انتقاد از ضعف نظارت اقتصادی و عملکرد برخی مسئولان، حل مشکلات مردم را نیازمند مدیریت جهادی و بهره‌گیری از نیروهای متخصص و متدین دانست. انتقاد از برنامه‌های صدا و سیما و ضرورت توجه به مقوله حجاب از دیگر محورهای سخنان ایشان بود. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله حسین نوری همدانی در دیدار عده‌ای از فعالان فضای مجازی، ضمن توصیه به استفاده از لحظه به لحظه ایام ماه مبارک …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام نبویان اخیرا درباره قانون حجاب اظهاراتی کرد که دچار مغالطاتی آشکار است و نمی‌توان دراین‌باره چشم‌پوشی کرد. چرا که جامه شرعی به منکر بیّن و حرام سیاسی پوشاندن است. ایشان تزاحمی قطعی میان اجرای قانون حجاب با حفظ نظام تلقی کرده و سپس فتوا به بطلان اجرای آن داده است. چند نکته دراین‌میان قابل تأمل است: ۱. سیاق حفظ نظام را باید درست فهم کرد. نظام در این اصطلاح میان فقها (مانند محقق خوئی در مبانی تکمله المنهاج، الدرالمنضود آیت‌الله گلپایگانی‌ و انوارالفقاهه آیت‌الله مکارم شیرازی) به نظام المجتمع و نظام مادی و معنوی جامعه اسلامی …

شبکه اجتهاد: اگر منظور از تفقه، تفقه در همهٔ مجموعه و تمام منظومهٔ دین باشد، جایگاه والای کتاب کریم در این بین بسیار واضح و آشکار و بی‌نیاز از بیان است، اما آنچه در این مختصر به آن پرداخته می‌شود، تأثیر مهم قرآن مجید در استنباط احکام فرعی فقهی است و به عبارت دیگر مقصود بررسی جایگاه قرآن در تفقه به معنای خاص کلمه و نیز در مقدمات آن است. به نظر می‌رسد ارتباط تفقه به معنای خاص با قرآن مجید از پنج منظر قابل بررسی است: ۱. قرآن به عنوان اصلی‌ترین مرجع در تفقه که جلوهٔ بارز آن در …

شبکه اجتهاد: فقه را چه می‌بینی؟ دانشی خاموش در سایه‌سار گذشته، در بند اوراق زرد و مجلدات کهن؟ یا جانی تپنده که در هر عصر نفسی تازه می‌کشد و در هر زمان، افقی نو می‌گشاید؟ اینک بر سر گردنه‌ای ایستاده است که پیش‌تر از آن نگذشته؛ چشم در چشمِ پدیده‌ای بی‌سابقه دوخته است: هوش مصنوعی، آیا این پدیده، حریفی است که فقه را از میدان به در خواهد کرد، یا یاری است که پرده از گنجینه‌های نادیده خواهد برداشت؟ هوش مصنوعی، صرفاً ابزاری خاموش نیست، بلکه سامانه‌ای است ژرف‌بین که داده‌ها را می‌کاود، الگوها را درمی‌یابد و در ژرفای متون، …

شبکه اجتهاد: ولایت فقیه مقوله‌ای است که بسیاری از نظریه‌پردازان بزرگ فقه شیعی در عصر حاضر بدان پرداخته‌اند. ولایت فقیه ابعاد و وجوه مختلفی دارد. از یک سو ولایت فقیه، مقوله‌ای فقهی است و از سوی دیگر، مقوله‌ای کلامی. حتی ابعادی عرفانی نیز می‌یابد. در این نوشتار، به دو وجه توأمان کلامی/ اعتقادی و فقهی ولایت فقیه از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی می‌پردازیم. الف. نسبت دو وجه کلامی و فقهی ولایت فقیه بزرگانی چون حضرت امام خمینی(ره) وقتی به مقوله سیاست، حکومت و ولایت می‌نگرند، وجوه چندگانه آن را ـ به‌ویژه دو وجه کلامی و فقهی آن را ـ به‌صورت …

شبکه اجتهاد: تفسیر قیّم هشتاد مجلدی تسنیم حاصل صبر و مجاهدت علمی چهل ساله شخصیت برجسته و نامداری است که به فرموده ولی‌ فقیه حوزه علمیه وام‌دار ایشان است (۴/ ۱۲/ ۱۴۰۳). آیت‌الله عبدالله جوادی آملی حقیقتاً جدا از مراتب عالیه ایشان در زهد و پارسایی، جامع در مرجعیت علمی است. ایشان مرجع در فلسفه، فقه و تفسیر قرآن کریم است و حوزه علمیه تشیع به وجود آیت‌الله جوادی آملی افتخار می‌کند و همواره از حضرت حق تداوم عمر با برکت ایشان را خواهان است تا اهل علم و فضل همچنان خوشه چین دانش قرآنی ایشان باشند. اما چقدر کج‌فهمی …

شبکه اجتهاد: هشتم ماه مبارک رمضان ۱۴۴۶ق، سالروز ولادت یکی از استوانه‌های فقاهت و پاکی و وارستگی است، فقیه والامقام و مرجع معظم،‌ حضرت مستطاب، آیت‌الله حاج سیدموسی شبیری زنجانی، که هشتم ماه رمضان ۱۳۴۶ق در قم متولد شده‌اند و امروز به سال قمری، یکصد سال از عمر شریف و پربرکت ایشان گذشت و نخستین روز از قرن دوم زندگی خود را پشت سر می‌گذارند. فقیهی والا و به‌واقع «محقق» که در عرصه فقاهت و علوم وابسته به آن، و برخاسته از مراتب والای ورع و جهاد با نفس، ده‌ها سال است نورافشانی کرده و هزاران نفر از جویندگان علم …

اختصاصی شبکه اجتهاد: ولایت مطلقه فقیه بدین معنا که فقیه بر تمام شؤون اجتماعی و حاکمیتی ولایت داشته و ولایتش مقید به حوزه‌ای خاص نیست، جایگاه محکم و با سابقه‌ای در فقه امامیه دارد. پیشینه و گذشته نظریه ولایت مطلقه فقیه در فقه شیعه، همواره یکی از مهمترین گلوگاه‌های مباحثات موافقین و مخالفین این نظریه بوده است. این امر نه فقط از این جهت که به هدف اثبات و رد دلیل اجماع بر ولایت مطلقه فقیه رخ داده باشد، بلکه اساساً فارغ از جایگاه دلیل اجماع در مسئله ولایت مطلقه فقیه و هر مسئله فقهی دیگر، اثبات پیشینه عمیق و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: دانش فقه، به جهت جایگاه و کارکردی که در حیات و جامعه انسانی دارد، اگر مهم‌ترین دانش در مجموعه دانش‌های اسلامی نباشد، در زمره مهم‌ترین آن‌ها قرار دارد. امروزه و در پرتو حکومت و نظام اسلامی، فقه به‌مثابه نرم‌افزار اداره جامعه و حکومت، اهمیت و محوریت ویژه‌ای یافته است. نظام اسلامی در ایران، نظامی با محوریت فقه و کارگزار فقیه عادل، لزوم و ضرورت پرداختن تفصیلی و تخصصی به فقه را مضاعف کرده است. بدیهی است حضور فقه در عرصه حکومت و اداره، الزاماتی دارد: اولین الزام در این ساحت، تغییر رویکرد در فقه از فردی نگری …

شبکه اجتهاد: پیش از آن‌که اخباریان، جایگاه دانش اصول فقه در اجتهاد را به چالش بکشانند، اغلب فقیهان، هرچند اصول فقه را به عنوان یکی از دانش‌های ضروری برای اجتهاد معرفی می‌کردند اما اهمیت آن را بالاتر  از همه دانش‌های دیگر قرار نمی‌دادند. در این دوره، بسیاری از فقیهان، عامل دیگری به نام “قوه رد فرع بر اصل” را بزرگ‌ترین شرط اجتهاد می‌دانستند (شیخ بهایی،  زبده الأصول، ص: ۴۱۴ ، سید مجاهد، مفاتیح الأصول، ص: ۵۷۸.) علوم بایسته در اجتهاد قبل از اخباریان وحید بهبهانی نیز مانند همین بزرگان، وقتی می‌خواست علوم مؤثر بر اجتهاد را بازگو کند، همین قوه …

شیخ مفید و شیخ صدوق، به برخی از روایات کافی عمل نکرده‌اند. محقق حاجی نوری معتقد است که عدم عمل این بزرگان به دلیل وجود روایات معارض بوده است و این‌که در متن روایات کافی تعارضی وجود داشته باشد، این امر لزوماً نافی اعتبار کلی کتاب نیست؛ اما برخی از بزرگان، از جمله آیت‌الله شبیری زنجانی، بر این باورند که در مواردی، بزرگان دینی به روایاتی عمل نکرده‌اند که بدون معارض بوده است؛ بنابراین چون برخی روایات را ضعیف می‌دانستند عمل نکردند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید درایتی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد در اعتکاف …

شبکه اجتهاد: دیدگاه علامه محمدتقی جعفری در تفسیر آیه «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ…» مقصود از قوام قیم به اصطلاح فقهى و حقوقى نیست، زیرا قیم کسى را می‌گویند که اختیار تصرف در مال و توجیه زندگى کسى دیگر را در اختیار داشته باشد، مانند قیم صغیر و قیم دیوانه و سفهاء و غیر ذلک. و مسلم است که مرد به‌هیچ وجه قیمومتى بر زن ندارد. زیرا زن در تمام شئون زندگى اقتصادى و اخلاقى و مذهبى و اجتماعى از آزادى و اختیار کامل برخوردار است، فقط در شئون اجتماعى این شرط وجود دارد که مزاحم حق مرد نباشد. یعنى وظایفى …

نشست تخصصی هوش مصنوعی و علوم اسلامی با تأکید بر ضرورت برنامه‌ریزی ملی و ورود فقیهان به مباحث اخلاقی-فقهی این فناوری برگزار شد. اساتید با اشاره به فرصت‌هایی مانند هوش مصنوعی حاکمیتی، گراف‌دانش و کاربردهای آموزشی-ترویجی، هشدار دادند غفلت از این فناوری، تهدیدات امنیتی و وابستگی دیجیتال به دنبال دارد. پیشبینی ظهور نسل کامپوزیت هوش مصنوعی، طرح مفاهیمی مانند آواتارهای پس از مرگ و استفاده از هوش مصنوعی به‌عنوان دستیار فقها، از محورهای کلیدی این نشست بود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، چهارمین و پنجمین هم‌اندیشیِ توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی با حضور متخصصان برجستۀ علوم اسلامی طی دو روز در …

استفتائات جدید مطابق با فتوای رهبر معظم انقلاب از جمله «بخشیدن مهریه در ازای حضانت دائم فرزند»، «استفاده از تسهیلات بانکی در غیر مورد قرار داد»، «اقدامات درمانی برای استفاده کننده از بیمه دیگری» و «واگذاری نوشتن پایان‌نامه و مقاله به دیگران» منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جدیدترین استفتائات مطابق با فتوای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شد. متن ذیل، ۲۰ سؤال و جواب در موضوع عبادات و معاملات است که توسط بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری پاسخ داده شده است. استفتائات بهمن‌ماه بخشیدن مهریه در ازای حضانت دائم فرزند سؤال۱: خانمی هنگام طلاق ذمه زوج را از مهریه …

استاد محسن اراکی خاطرنشان کرد: شاید مشکلات امروز اقتصادی از جمله تورم، کاهش ارزش پول ملی و مانند آن، به دلیل تن دادن مکرر ما به اضطرار است، در حالی که می‌توان حکم اولیه پول را یافت و در پی اجرایی ساختن آن بود. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محسن اراکی، که در جمع تعدادی از طلاب و پژوهشگران حوزه علمیه قم سخن می‌گفت، با اشاره به این که اصولا طلا و نقره در اسلام برای مبادلات در نظر گرفته شده و نه چیز دیگر اظهار کرد: باید گفت هر جامعه ثروت محدودی دارد و با تداوم وضعیت فعلی، طلاهای …

استاد‌هادی تهرانی معتقد است محققان و دانشگاه‌ها و انجمن‌ها و تشکل‌های اسلامی پراکنده کار کرده‌اند و همتی برای تصمیم‌سازی بر اساس نظریه نداشته‌اند، لذا به اهداف اقتصاد اسلامی نرسیده‌ایم. او که سال‌ها تجربه حضور در شورای مشورتی بانک مرکزی و کمیته فقهی سازمان بورس داشته تصریح می‌کند عملکرد کمیته‌ها خیلی خوب بوده؛ اما اقدامات انجام شده در حوزه شرعی‌سازی ابزارها، برای تسکین بوده؛ نه درمان! و متاسفانه با توجه به خلا نقش سسیستم بالادستی زحمات کمیته‌ها در حد مسکن باقی مانده است و نیز مدیریت درستی برای استفاده از تجربیات کارشناسان فقهی و اقتصادی و تنظیم ساختارهای اقتصادی بر اساس …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه تهران با بیان اینکه فقه المقاومه یکی از مسائلی است که پس از انقلاب اسلامی مطرح شده و ما در زمینه ادبیات آن، فقیر هستیم، گفت: ما در رفتار و سلوک با این مسئله، کمتر مواجه بودیم و لذا فقهای ما کمتر به آن پرداختند. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد علی‌اکبر رشاد، در دومین نشست از سلسله نشست‌های فقه مقاومت در مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع) با اشاره به بازتاب‌‌های انقلاب اسلامی اظهار کرد: ما نسل انقلاب اسلامی هستیم و می‌‌دانیم که این انقلاب، چقدر مسائل جدید به وجود آورد و …

شبکه اجتهاد: شناخت دقیق جایگاه فقه در زمان حاضر مستلزم بررسی روند تاریخی و مسیرهایی است که فقه طی آن‌ها شکل گرفته است. برای این که به درستی بدانیم در فقه چه جایگاهی داریم، ناچاریم که بفهمیم چگونه به جایی که در آنیم، رسیده‌ایم. این فهم و خودآگاهی از وضعیت فعلی فقه، و در گام بعدی آینده پژوهی فقه، از رهگذر مطالعه و بررسی تاریخ فقه میسر می‌گردد. اما چه نوع تاریخ فقهی؟ رویکرد بیوگرافیکی در تاریخ فقه یک سبک بسیط و تاحدودی رایج از مواجهه تاریخی با فقه این است که صرفا به ذکر تاریخ تولد و وفات فقها، کتاب‌های …

در پنجمین هم‌اندیشی توسعه علوم اسلامی، اساتید برجسته حوزه و دانشگاه، چالش‌های ناگفته هوش مصنوعی در قلب علوم اسلامی را واکاوی کردند. از مسئولیت مدنی رباتها تا بازتعریف مفاهیمی چون “اراده آزاد” و “مسئولیت‌پذیری” در فقه، از دغدغه‌های اخلاقی نقض حریم خصوصی تا پرسش‌های اعتقادی درباره خلق “انسان مصنوعی”، این نشست علمی صحنه رویارویی سنت و فناوری بود. آیا هوش مصنوعی می‌تواند همکار عالمان و فقهای دین شود؟ پاسخ‌ها از تغییر الگوهای آموزشی تا هشدار درباره “تقلب هوشمند” و ضرورت بازخوانی فلسفه احکام شرعی، افقی پیچیده را ترسیم می‌کند. گزارشی از شور دوم این رویداد که تأکید می‌کند: «این فناوری …

شماری از کشورهای عربی و اسلامی از جمله عربستان، مصر، امارات، قطر، کویت، لبنان، عمان، فلسطین، سوریه، یمن، اردن، بحرین، مالزی، تونس فیلیپین، برونئی، موریتانی، هرات افغانستان، کردستان و اهل‌سنت عراق اعلام کرده‌اند که فردا شنبه نخستین روز ماه مبارک رمضان است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دیوان عربستان در بیانیه‌ای گزارش داد دیوان عالی در عربستان پس از رویت هلال در رصدخانه تمیر و حوطه السودیر، فردا شنبه را اولین روز ماه مبارک رمضان اعلام کرد. اندونزی رسماً اعلام کرد که آغاز ماه رمضان ۱۴۴۶ هجری قمری شنبه، ۱ مارس ۲۰۲۵ خواهد بود. این تصمیم در جلسه تعیین رؤیت هلال …

شبکه اجتهاد: بر اساس آخرین فتاوای مقام معظم رهبری (شرط هم افق بودن، کافی بودن رؤیت به وسیله ابزارهای رصدی و اعتبار رؤیت هلال در روز برای اثبات اول ماه بودن ِ فردای آن روز) شیوه تعیین اول ماه رمضان۱۴۴۶به شرح ذیل ارائه می گردد: ۱. روز جمعه ۲۸ فوریه ۲۰۲۵ در تمام دنیا اقدام به استهلال نمایند که درصورت توفیق در رؤیت هلال، شنبه اول ماه رمضان آنان خواهد بود. ۲. در صورتی که در ایران روزشنبه اول مارس۲۰۲۵به عنوان اول ماه رمضان اعلام گردد کشورها و مناطقی که ذکر می شوند از این اعلام تبعیت نمایند: کشورهای غرب …

در اولین هم‌اندیشی بررسی ظرفیت‌های پشتیبانی علمی و تحقیقاتی حوزه علمیه خراسان در فرایند قانون‌گذاری، حجت‌الاسلام والمسلمین نهاوندی با اشاره به تورم قوانین در کشور و وجود بیش از ۱۲ هزار و ۵۰۰ قانون و ۱۱۰ هزار مقرره در شوراهای مختلف، بر ضرورت تطبیق قوانین با موازین شرعی و فقهی تأکید کرد و با استناد به سخنان رهبر معظم انقلاب، خاطرنشان کرد که توجه به مبانی شرع باید اصلی‌ترین منشأ قانون‌گذاری باشد. در این نشست، اساتید حوزه‌ علمیه خراسان بر لزوم تحول در فقه معاصر و تطبیق آن با نیازهای امروزی جامعه تأکید و مشهد را به عنوان کانون پرورش …

با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی، استفاده از ابزارهای علمی مانند تلسکوپ برای رویت هلال به یکی از مسائل مهم فقهی تبدیل شده است. در نشست «بررسی فقهی رویت هلال با چشم مسل» دو دیدگاه اصلی مطرح شد: موافقان و مخالفان رویت هلال با چشم مسلح. هر دو طرف به ادله شرعی و روایات استناد کردند، اما در نحوه تفسیر این ادله اختلاف نظر داشتند. در نهایت، این جلسه به روشن‌تر شدن ابعاد فقهی این مسئله کمک کرد و زمینه را برای ادامه بحث‌های علمی در این زمینه فراهم نمود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، رویت هلال ماه یکی از …

علم اقتصاد به معنای راه‌های علمی برای مبارزه با تورم برای ایجاد رونق اقتصادی امری است که احدی ادعای وجود آن در اسلام را ندارد؛ چرا که علم اقتصاد ناشی از تجربه است. لکن نفی وجود مکتب اقتصادی و نظام اقتصادی در اسلام صحیح نیست؛ بالاخره اسلام وراء احکام تعبدی خود، ارزش‌هایی در مسائل اقتصادی مطرح کرده است شبکه اجتهاد: شبهه‌ای وجود دارد به این عنوان که: اساس بانکداری بر رباخواری می‌باشد از همین رو تفکیک بین بانکداری و رباخواری در عمل امری غیر ممکن است. شبهه: تلازم ذاتی بانک و ربا سیر شکل‌گیری بانکداری در تاریخ بدین صورت بوده …

اساتید حاضر در نشست اول پنجمین هم‌اندیشی «توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی» که به موضوع ظرفیت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی در علوم اسلامی» اختصاص داشت، با تأکید بر لزوم گذار از نقش مصرف‌کنندگی به «سهامداری فعال» در فناوری، به واکاوی فرصت‌هایی همچون پردازش زبان‌های دینی، تحلیل نسخ خطی، شبکه‌های دانشی و حتی مهندسی فقه شخصی‌شده پرداختند. در کنار این ظرفیت‌ها، هشدارهایی درباره پیچیدگی‌های اخلاقی، محدودیت‌های تصمیم‌گیری هوش مصنوعی و ضرورت تربیت نسل جدیدی از دانش‌پژوهان «دو باله» (مسلط به علوم اسلامی و فناوری) مطرح شد. این هم‌اندیشی، گامی به سوی ترسیم نقشه راهی است که در آن، علوم اسلامی نه …