دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

اختصاصی شبکه اجتهاد: به مناسبت رحلت آیت‌الله سیدمحمود هاشمی شاهرودی، با شاگرد وی حجت‌الاسلام والمسلمین سید منذر حکیم به گفت‌وگو نشستیم. رئیس پژوهشکده «الذرّیّۀالنبویّۀ»، خاطرات فراوانی از استاد هم در نجف و هم در قم داشت؛ خاطرات کمترگفته شده‌ای که در گفتگو با اجتهاد، برای اوّلین بار، مطرح می‌شدند. مشروح این گفت‌وگو به‌قرار ذیل است: اجتهاد: حیات علمی مرحوم هاشمی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: از خطرهای بزرگ و آسیب‌های معرفتی ما خلط مقام ثبوت و اثبات است. عادت کرده‌ایم که در مقام دفاع از خود در برابر دیگران به مقام ثبوت پناه می‌بریم و در موقعیت حمله به خصم و مخالفان به مقام اثبات آنان می‌تازیم. در واقع در مقام ترجیح و مقایسه، همواره خود را واندیشه‌های خویش را به خاطر …

این نوع اظهارنظرها از روی انصاف نیست. می‌گویند شیخ انصاری در فقه منبع پنجمی علاوه بر کتاب، سنت، اجماع و عقل داشت به نام انصاف و خیلی جاها گفته است “الانصاف یقتضی بها.” این نکته‌‌‌ای است که فقیه و صاحب نظر و مجتهد باید انصاف را رعایت کند و به فقهای شیعه نسبت ندهد. حتی در حد شهرت هم نمی‌توان …

شبکه اجتهاد: چندی پیش در روزنامه اطلاعات مقاله‌ای با عنوان «تعامل فقها با بنای عقلا در جهان امروز» به قلم حجت‌الاسلام محمدتقی فاضل میبدی منتشر شد و نظریه جدیدی را در این مورد مطرح نمود که به دنبال آن، برخی از پژوهشگران به بررسی موضوع پرداختند؛ نوشتاری زیر به قلم حجت‌الاسلام مرتضی ترابی، عضو هیئت استفتائات آیت‌الله شیخ جعفر سبحانی …

پورامینی گفت: آیت‌الله شاهرودی یک فقیه تمام‌عیار بود و اِشراف خوبی بر این دانش داشت. ایجاد کرسی تدریس خارج فقه، ارائه طرح و تدوین دائرهالمعارف فقه اسلامی و طرح بحث مهم و کاربردی «مهندسی فقه» که اوج نبوغ و نوآوری استاد را نشان می‌داد، ازجمله کارهای برجسته ایشان در حوزه فقه است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سید محمود‌ هاشمی …

شبکه اجتهاد:‌ مدیر پژوهشکده فقه و اصول پژوهشگاه معارج، روند تدوین و آماده سازی کتاب ارزشمند تحریر الأصول، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی از محاضرات درس حضرت امام خمینی(ره) را تشریح کرد. ۱ـ ویژگی تدریس امام خمینی(ره) آیت‌الله جوادی آملی در سال ۱۳۳۴ شمسی تقریباً ۲۲ سالش بود که از حوزۀ تهران به حوزۀ قم مشرف شد و در درس‌های خارج …

شبکه اجتهاد: در فقه اهل سنت از همان سده دوم قمری در کوفه و مدینه و به ویژه شام ادبیاتی فقهی در عرصه مسائل مربوط به حکومت و وظائف سیاسی و فقهی حاکم شکل گرفت که خیلی زود ادبیات آن تحت عنوان کتاب السیر شناخته شد. از محمد نفس زکیه روایاتی تحت عنوان کتاب السیر در منابع زیدی باقی مانده. …

اختصاصی شبکه اجتهاد: درگذشت آیت‌الله هاشمی شاهرودی، تأسف شدیدی را در میان روحانیون و حوزه‌های علمیه به دنبال داشت. او علاوه بر شخصیت سیاسی، جایگاه علمی در حوزه علمیه قم و نجف داشت که هیچ کس را یارای تشکیک در آن نبود. در این رابطه با حجت‌الاسلام والمسلمین سید صمصامالدین قوامی، استاد خارج فقه حوزه علمیه قم گفتگو کردیم. رئیس …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله هاشمی شاهرودی، اگرچه در محافل سیاسی، به ریاست قوه قضائیه و مجمع تشخیص مصلحت نظام مشهور بود، اما در مجامع علمی، او را به عنوان شاگرد برجسته شهید صدر و به تعبیری، «وارث» علمی او می‌شناختند. خود آیت‌الله نیز از این عنوان اباء نداشت و هم اساس درس خارج اصول فقه خود را بر طبق مباحث …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدمحمود ‌هاشمی شاهرودی، رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو مجلس خبرگان رهبری پس از عمری مجاهدت در عرصه‌ی علمی و سیاسی، شامگاه دوشنبه ۱۳۹۷/۱۰/۳ دار فانی را وداع گفت. رهبر انقلاب اسلامی در پی ارتحال ایشان پیام تسلیتی صادر کردند که در بخشی از آن آمده است: «ایشان استادی بزرگ در حوزه‌ی علمیه‌ی قم و …

هنوز هم ابعاد این فقه حکومتی را نمی‌دانیم و سعی نکردیم آنها را بیرون بکشیم. فقهی که نظام‌سازی کند و نظام‌های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، اداری، فرهنگی و… را در جامعه بسازد خیلی فرق می‌کند با این مسائل خرده و فروع فقهی که در هر مساله‌ای مطرح می‌شود… شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدمحمود ‌‌هاشمی ‌شاهرودی(ره) در نجف متولد شد و دروس حوزوی …

شبکه اجتهاد: سخنران محترم در وصف دروس عالی حوزه گفته است: «فقه بی‌ربط با زندگی، زندگی بی‌ربط با فقه، درس خارج‌هایی که به جای تئوریزه حکومت و تمدن دینی، عملا فقه سکولار می‌سازند، فقه فردی، عبادی، طهارت و نجاست. اما درباره اقتصاد، سیاست، بانک و روابط بین‌الملل حرفی ندارند” و سپس با ادعای اینکه حوزه امروز حرفی برای گفتن ندارد(!) …

مرحوم آیت‌الله هاشمی شاهرودی در حوزه علوم اسلامی، خصوصاً علم فقه، وارث سه نگاه علمی فقهی پژوهشی در حوزه علمیه نجف بوده است. وی وارث اندیشه‌ها و نوآوری‌های شهید صدر و اتقان و عرفیت فقهی مرحوم خویی و وجه بنیادین فقهی سیاسی حکومتی حضرت امام را داشتند. اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله سیدمحمود هاشمی شاهرودی را اگرچه بسیاری به ریاست قوه …

شبکه اجتهاد: فقه آیت‌الله شاهرودی در سه سطح قابل مشاهده و ارزیابی است، نخست. فقه مدرسه‌ای و در مدرسه: بخشی از تکاپوی فقهی آیت‌الله شاهرودی در فضای مدرسه از رهگذر تدریس، تدوین، و مباحثات و مداخلات قابل مطالعه وپیگیری است، در زمره فقه مکتوب و مدرسه‌ای او، حوزه فقه مسائل مستحدثه قرار دارد. فقه او در این حوزه، حایز سه …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله‌‌ هاشمی شاهرودی نیز همانند همه ابنای بشر و مسئولان نظام جمهوری اسلامی به پایان حیات ظاهری رسید و مبتنی بر فرهنگ عامه ایرانیان همه او را گرامی می‌دارند و محترم می‌شمارند؛ اما می‌توان مدعی بود که ایشان در منش سیاسی- دینی و سبک تعاملات حاکمیتی و مدیریتی از خصایص و ویژگی‌هایی منحصربه‌فرد برخوردار بود؟ برای فهم این …

استاد علیدوست می‌گوید: اکنون در فرآیند قانون‌گذاری کشور، طرحمان به مجلس می‌رود، مجلس اظهار نظر می‌کند. در این فرآیند بعضی نمایندگان می‌گویند ما چون فیلتر شورای نگهبان را داریم، لزومی ندارد که حتی واضحات دینی را در نظر بگیریم. مجلس می‌گوید من خیالم راحت است چون اگر مصوبه خلاف شرع باشد، شورای نگهبان رد‌می‌کند. شورای نگهبان هم می‌گوید من براساس احکام …

شبکه اجتهاد: مرحوم آیت‌الله سید محمود‌‌هاشمی شاهرودی (۱۳۹۷-۱۳۲۷) که از سال ۱۳۷۸ ده سال رییس قوه قضائیه جمهوری اسلامی بود، زمانی که به ریاست قوه برگزیده شد اعتراض‌های بی‌سابقه‌ای به رویّه‌ قضایی دوره ده ساله آیت‌الله یزدی وارد کرد و گفت که یک «ویرانه» تحویل گرفته است. این سخن او موجی از امید در کشور ایجاد کرد، هرچند منجر به …

مدرس فقه سیاسی می‌گوید: ما در فقه متناسب با موضوع و مساله روز صحبت می‌کنیم. مساله امروز ما اداره جامعه است. یا ما باید بگوییم می‌توانیم جامعه را اداره کنیم، یا بگوییم دین ما جامعیت ندارد و این یعنی سکولاریسم!. شبکه اجتهاد: ماه گذشته در رسانه‌ها و در مجامع حوزوی و دانشگاهی گفت‌وگو درباره «فقه نظامات» پررنگ بود. البته این …

شبکه اجتهاد: دو سال پس از آنکه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رئیس پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام در دی ماه ۱۳۹۵ از دنیا رفته بود، جانشین او آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی نیز ماه دی در سن ۷۰ سالگی از دنیا رفت. تا پیش از ۲۳ مرداد ۱۳۷۸ که به عنوان چهارمین رییس دستگاه  قضائی جمهوری اسلامی منصوب شد، همه او …

به نظر بنده این جملات ایشان که هم اکنون فایل صوتی آن هم موجود است، برای استناد دادن این مطلب به ایشان جای تردید دارد. به دو دلیل: یکی آنکه استناد ایشان به روایت «باهتوهم» به شکل بسیار ضعیف انجام شده و به جای آن که مثل بقیه موارد روایت را از لحاظ سند و دلالت مورد بررسی قرار داده …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حسن رحیم‌پور ازغدی، موجود غریبی است و به همین مناسبت هم موافقان و مخالفان فراوانی دارد. او سالها عضو شورای انقلاب فرهنگی است و از قضا، سالهاست که به وضعیت فرهنگ کشور و از جمله مصوبات همین شورا می‌تازد. استاد دروس علوم انسانی دانشگاه است اما بسیاری از دروس علوم انسانی همین دانشگاه‌ها را غیرانسانی می‌انگارد. بر …

شبکه اجتهاد: بار دیگر سالگرد شهادت شهید آیت‌الله دکتر مفتح و روز وحدت حوزه و دانشگاه فرا رسید. با فرارسیدن این روز و مناسبت، داغ‌هایی کهنه و دغدغه‌هایی دیرین از نو زنده می‌شوند: داغ دو تکه شدن پیکره واحد دانش و دانشوری در این سرزمین به دو قلمرو دینی و دنیایی، جدید و قدیم و آسمانی و زمینی و دغدغه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: سامانه آموزشی «درس گفتار» بر بستر فضای مجازی هفته گذشته با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، حجت‌الاسلام والمسلمین سید مصباح عاملی مدیر حوزه علمیه خراسان و حجت‌الاسلام والمسلمین سید هادی مرتضوی مدرس دروس خارج حوزه علمیه مشهد رونمایی شد. از این رو برای آشنایی بیشتر با نحوه …

شبکه اجتهاد: در فقه روابط بین الملل نگاه فقها به روابط بین‌الملل و نظام بین‌الملل از دیرباز در قالب تقسیم بندی دار الاسلام و دار الکفر مطرح بود و در این قالب، به تنظیم روابط مسلمین با غیر مسلمین پرداخته‌ می‌شد. تا زمانی که نظام خلافت اسلامی در سرزمین‌‌‌های اسلامی حاکم بود، چالشی پیش روی این نگاه فقه روابط بین …

عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی می‌گوید: اگر بگوییم دین چیزی به نام نظام ندارد،‌ آیا این به معنای خلوّ دین از یک موضوع ضروری جامعه است که اگر اینطور باشد، ما دین را امری جامع نخواهیم دانست. شبکه اجتهاد: هفته گذشته در رسانه‌ها و در مجامع حوزوی و دانشگاهی گفت‌وگو درباره «فقه نظامات» پررنگ بود. البته این موضوع جدیدی …

به نظر می‌‌‌رسد فقه موجود، به تنهایی پایگاه خوبی برای دست‌‌‌یابی به فقه نظام و بررسی و ارزیابی موضوع فقه نظام نیست. البته این درست است که در فقه نظام، از دل فقه موجود رشد‌ می‌یابد، اما به نظر‌ می‌رسد سه‌گانه باورهای کلامی، نیازهای عینی اجتماعی و روش‌‌‌های معتبر فقهی پایگاه شکل‌‌‌گیری فقه نظام می‌‌‌باشند. در واقع از پیوندی که …

شبکه اجتهاد: مسأله «وحدت حوزه و دانشگاه» با بهره‌گیری از نظریات امام خمینی(ره) و تلاش‌های شهید مفتح از سال ۱۳۵۹ و متعاقب «انقلاب فرهنگی» و تحت‌تأثیر آن در جامعه انقلابی مطرح شد. گویا هدف اصلی این وحدت در افقی مبهم و در پرتو طرحی کلی «گسترش و نزدیک کردن تعاملات علمی دانشگاهی و معارف اسلامی» بود. بدین ترتیب زمینه وحدت …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث و گفتگو بر سر امکان یا تحقق فقه نظام هم چنان ادامه دارد. در این جا به تمام سخنانی که اساتید و اندیشمندان در این چند هفته اخیر در این باره گفته اند، نمی‌پردازم و تنها بر خلط دو تعبیر و سوء تفاهم‌های زبانی تمرکز دارم. فقه و هر دانشی می‌تواند به موضوع مورد مطالعه خود …

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید‌ می‌گوید: وحدت حوزه و دانشگاه به معنی ادغام شدن نیست بلکه به معنای تکمیل کنندگی و یاری رساندن به یکدیگر است که متاسفانه این اتحاد به صورت سیستماتیک آنطور که باید اتفاق نیفتاده و پس از گذشت سال‌‌‌ها هنوز خروجی کمی دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، با حجت‌الاسلام سید مهدی نریمانی زمان آبادی، عضو هیئت …

اختصاصی شبکه اجتهاد: عبدالعزیز ساشادینا، اسلام‌شناس و استاد مطالعات مذهبی دانشگاه ویرجینیا است. زمینه‌های تحقیق و تدریس او اسلام‌شناسی به‌ویژه شیعه، اخلاق زیستی، اسلام در دوران معاصر، دموکراسی و حقوق بشر در اسلام است. برخی از آثار او عبارت‌ است از: جاودانگی شهادت امام حسین(ع)؛ مبانی همزیستی اجتماعی در اسلام؛ (ترجمه محمدرضا هاشمی، نشر ادیان)؛ حقوق بشر و برخورد فرهنگ‌ها؛ …