Tag Archives: روش شناسی اجتهاد

شبکه اجتهاد: از ژرف‌ترین و بنیادین‌ترین مباحث در ساحتِ فلسفه فقه، گفت‌وگو درباره‌ی «هماهنگی» و «سازگاری» در تار و پودِ احکام فقهی است؛ بدین معنا که فقه نباید صرفاً مجموعه‌ای از احکام پراکنده باشد، بلکه باید بافتی منسجم و هماهنگ پدید آورد، تا پژواکی روشن از حکمت شریعت بر جای نهد. در این باب، دو رویکرد پدید آمده است: رویکرد …

شبکه اجتهاد: یکی از شیوه‌های مؤثر برای کشف روش اجتهادی یک فقیه آن است که بخشی از متن او را که گمان می‌رود حاوی عناصر فعال روشی باشد، انتخاب کرده و به تحلیل روش‌شناختی آن بپردازیم. به کارگیری این شیوه، قابل ارائه به هر کسی است که در حال فراگیری یا تدریس علوم حوزوی است. برای نمونه، در متون گوناگون …

کتاب «روش شناسی اجتهاد در علم اخلاق اسلامی» متکفل ارائۀ الگوی صحیح و ضابطه‌مند در استنباط آموزه‌های اخلاقی اسلامی بر پایۀ قرآن و حدیث است که به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی همدانی  (استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم و دکترای ارتباطات) منتشر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، نگارنده پس از تألیف و انتشار بیش از ده مقاله در حوزۀ …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه اجتهاد بدون روش‌شناسی به سامان نخواهد رسید، اظهار کرد: کسی که بخواهد در تفسیر، کلام، معارف و فقه قلم بزند نیازمند روش‌شناسی و منهج است وگرنه بیراهه رفته وسعی نامشکور از او صادر خواهد شد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در …

کتاب «روش شناسی اجتهاد» که به معرفی مکاتب اجتهادی معاصر می‌پردازد، اثر جدید استاد ابوالقاسم علیدوست می‌باشد که به‌تازگی در ۵۱۶ صفحه، از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، از جمله حوزه‌های تمحض استاد ابوالقاسم علیدوست حوزه فلسفه فقه است که آثاری چون «فقه و عقل»، «فقه و عرف»، «فقه و مصلحت» و …

اثر حاضر متکفل ارائه الگویی صحیح و ضابطه‌مند در استنباط آموزه‌های اخلاقی بر پایه قرآن و حدیث است. این تحقیق شروعی برای مباحث روش‌سناسی اجتهاد در اخلاق اسلامی در پنج فصل است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب درآمدی بر روش شناسی اجتهاد در علم اخلاق اسلامی به قلم دکتر مصطفی همدانی از سوی انتشارات سمت در ۲۳۹ صفحه به زیور …

شبکه اجتهاد: ما تحت عنوان فقه معاصر دو پدیده داریم: اول: وقتی‌ می‌گوییم فقه معاصر؛ منظور ما فقه مسائل معاصر است؛ دوم: فقه معاصر به معنای فقاهت معاصر. ۱- فقه معاصر به معنای فقه مسائل معاصر اگر بحث بر سر فقه مسائل معاصر باشد، یعنی فقیه یک سری مسائلی را جدید‌ می‌بیند و‌ می‌آید این‌ها را با همان نگاه سنتی …

شبکه اجتهاد: مدتی است که در برخی محافل حضوری و مجازی، اساتید و طلاب، عنوان «روش‌شناسی اجتهاد» را به کار‌ می‌برند و بر لزوم توجه به آن تأکید‌ می‌کنند و مزایا و فوائدی را برای آن برمی‌شمارند. بر اساس آن مقداری که مباحث و نوشته‌‌های پیرامون این عنوان را بررسی نموده، توجه به این مسئله لازم و ضروری است و …

استاد الهی خراسانی در یک کارگاه علمی که با حضور فضلا و طلاب حوزه علمیه برگزار شد، هشت گام حل مسئله فقهی را تشریح کرد: ۱. مسئله‌یابی؛ ۲. نیازسنجی؛ ۳. صورت‌بندی مسئله؛ ۴. فرضیه شناسی یا فرضیه‌سازی؛ ۵. ارزیابی عمومی فرضیه‌ها؛ ۶. تحلیل و ارزیابی اطلاعات (ادله و مدارک)؛ ۷. جمع و ترجیح ادله؛ ۸. استوار سازی نتیجه. به گزارش …

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم، ضمن بیان ضرورت بحث روش‌شناسی اجتهاد و تعریف اصطلاحی برخی واژگان، به توضیح برخی از محورهای اصلی مباحث روش‌شناسی پرداخت و وضعیت فقهای اقدمین در مواجهه با مسائل گوناگون تشریح کرد و با اشاره اینکه اگر در حوزه‌های علمیه، روش‌شناسی به‌عنوان یک علم و رشته مورد بهره‌برداری قرار گیرد، مسیر اجتهاد، -به‌ویژه برای طالب …

استاد حوزه علمیه نجف گفت: وقتی جامعه شیعه به‌سوی نظام سیاسی روی کرد، در روش فقهی فردی که در فقه سنتی غالب بود گرایشی برای فقه نظامات پیدا شد. البته فقه عمومی در ده قرن کتب شیعه است ولی کسی باید این قواعد و مسائل را دربیاورد مثلا مکاسب محرمه ظاهرش فقه فردی است ولی تار و پودش فقه اجتماعی …

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی قائینی با اشاره به منهج فقهی رهبر معظم انقلاب گفت: با توجه به نیازهای روز جامعه، رهبری در پاسخگویی به مسائل اهتمام جدی به علوم جدید و بررسی تاریخی دارند. به گزارش شبکه اجتهاد، در ادامه برگزاری سلسله نشست‌های مکتب‌شناسی فقهی حضرت ‌‌‌آیت‌الله خامنه‌ای، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد محمدی قائینی، استاد دروس خارج حوزه علمیه قم با موضوع …

کتاب «ما هو الاجتهاد» تألیف حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین ملک‌زاده، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام محمدحسین ملک‌‌زاده، در اثر جدید خود با عنوان «ما هو الاجتهاد» به تبیین مباحثی درباره اجتهاد، ابعاد و آفاق آن پرداخته است. «ماهیت ملکۀ اجتهاد و چگونگی تحصیل آن»، «قوّۀ قدسیه در اجتهاد»، «اطلاق و …

شبکه اجتهاد: روش‌شناسیِ معطوف به مسائل مستحدثه اساساً نمی‌تواند چیزی جدای از روش فقه جواهری باشد؛ یعنی روش جواهری به دلیل انعطاف، جامعیت، گستردگی و هوشمندی خاص خود توانسته در میان روش‌های دیگر، حتی در نسبت با روش شیخ انصاری، خود را نشان دهد و به همین دلیل مرکز توجه حضرت امام (ره) قرار گرفته است. روش صاحب جواهر بهترین …

شبکه اجتهاد: روش اجتهادی رایج و مرسوم در مسائل فقهی، ارزش‌های بی‌بدیلی داشته و دارد؛ و به نظر می‌رسد در طول تاریخ چند صد ساله فقاهت نیز در کشف و استنباط احکام فردی کارآمدی خود را نشان داده است. مع‌الاسف این روش، در بسیاری از حوزه‌ها و قلمروهای علمی مورد نیاز جامعه از کارآیی و کارآمدی لازم برخوردار نیست. توضیح …

شبکه اجتهاد: پژوهشگاه فقه معاصر نشست علمی با عنوان «روش‌شناسی فقهی آیت‌الله صافی در مواجهه با مسائل مستحدثه» در روزهای پایانی سال گذشته برگزار کرد. در این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی منتظری، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه به عنوان ارائه دهنده و حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی ولیئی، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه به عنوان ناقد به ارائه نظر پرداختند که گزارش …

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم، گفت: کسی که فیلسوف فقه است می‌تواند «فقه» را از حیث روشی اشباع کند و فقه را به سمت پاسخ‌گویی و معاصر سازی بکشاند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی «ظرفیت‌های فقه مطهری برای فقه معاصر» به همت موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) با ارائه استاد احمد مبلغی، رئیس شورای دین پژوهان کشور …

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی (ص) گفت: تصور نشود که تطوراتی که در فقه از آن بحث می‌کنیم، معنای آن این است که ما دست از ادله فقهی و روش اجتهاد سنتی برداشته‌‌‌‌‌‌‌ایم بلکه پاسخگویی به مسائل مستحدثه در قالب همان فقه جواهری است. ما در مواجهه با مسائل مستحدثه، ابتداءً سراغ همان روش‌‌‌‌‌‌‌های اجتهادی می‌رویم. اول می‌بینیم این موضوع …

شبکه اجتهاد: طلاب بسیاری با کتاب جواهر الکلام مرحوم محمد حسن نجفی آشنایی دارند. این کتاب شرح مبسوطی بر کتاب شرایع الاسلام مرحوم محقق حلی است و دوره کاملی از فقه استدلالی به شمار می‌آید. مرحوم مظفر معتقد بود جواهر الکلام، به لحاظ گستردگی و احاطه بر دیدگاه‌ها و استدلا‌ل‌های علما و دقت علمی، بی‌نظیر است. (مظفر، محمدرضا، مقدمه جواهر …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه روش‌شناسی اجتهاد امروزه به سمت خوبی پیش نمی‌رود و گفتمان و تخصص لازم دارد، اظهار کرد: گاهی فصلنامه‌ها و کتاب‌ها، مطالبی به نام روش‌شناسی مطرح می‌کنند که درست نیست. متاسفانه در حوزه‌های علمیه، روش‌شناسی، کارتن‌خواب است و ردیف بودجه ندارد؛ روش‌شناسی باید حداقل در زندگی علمی ما از کارتن‌خوابی …

حجت‌الاسلام حسین بستان، گفت: یکی از دلایلی که طلاب در حوزه دیر مجتهد می‌شوند این است که فقه به صورت منضبط ارائه نمی‌شود ولی غربی‌ها در مباحث اجتهادی خودشان خیلی منضبط‌تر هستند، ما طلبه را از ابتدا وارد معالم و لمعه و مکاسب می‌کنیم و اینقدر خودش باید پرکار و پرمباحثه باشد تا اندک‌اندک به کسب مهارت‌های لازم دست یابد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: استاد سید محمدمهدی میرباقری روز جمعه چهارم تیرماه ۱۴۰۰ با حضور در منزل استاد سید احمد مددی با ایشان دیدار و گفتگو کرد. این جلسه با تکریم و تجلیل اساتید از یکدیگر آغاز شد و به‌سرعت بحث علمی شروع گردید و عمدتاً به بیان شیوا و عالمانه استاد مددی در حوزه‌های مختلف تاریخ، حدیث شناسی و روش …

اختصاصی شبکه اجتهاد: «حجیت خبر واحد» یکی از بحث‌های علمی کاربردی مهم در حوزه استنباط احکام دین است که آیت‌الله سیدعلی حسینی سیستانی به تدریس آن پرداخته است و نیز تقریر ارزشمند آن به همت حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی ربانی از اساتید و فضلای حوزه علمیه به رشته تحریر در آمده است. استاد محمد عندلیب همدانی از شاگردان حضرات آیات میرزاجواد …

«اجتهاد روایت محور و فقاهت مدار» روشی است نو و بدیع که استاد علی نصیری طی ده سال تدریس خارج فقه خود در حوزه علمیه قم بر اساس آن تمشی کرده است. در این نوع از اجتهاد، تأکید و اهتمام آغازین و اساس فقیه بر برشمردن همه روایات هر باب و بررسی همه جانبه سندی و متنی آن‌ها است و …

پروژه الگوریتم اجتهاد در چهار مرحله تعریف شده است؛ ۱- الگوریتم «مسأله شناسی، دلیل یابی و قرینه یابی» ۲- الگوریتم استظهار مدلول انفرادی ادله ۳- الگوریتم جمع ادله ۴- الگوریتم اجرای اصول عملیه.  به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی علمی ترویجی با موضوع «روش‌شناسی استظهار از ادله (کشف مدلول انفرادی ادله نقلی)»، به همت گروه منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و …

مقصود ما توسعه مسائل اصول فقه است، نه توسعه مباحث. چندی پیش خدمت یکی از مراجع بودم که می‌فرمود: بعد از هدایه المسترشدین آیا در اصول فقه مسأله‌ای هست که مورد بررسی قرار گیرد؟! این نگاه غلط است، ما برای کشف نظام اقتصادی اسلام ناچاریم اصول فقه را توسعه دهیم. البته نباید بین مباحث و مسائل خلط شود، به گزارش …

شیخ انصاری ابتدا ساختار مباحث و شبکه مسائل را ترسیم می‌کند. این ساختار را بر اساس محل نزاع می‌چیند نه اقوال. ابتدا عنوان مسئله را ذکر می‌کند و نظرات در آن را مطرح می‌کند. سپس مقام و مسئله را می‌چیند که تفکیک بین مسائل جزئی و صورت‌بندی و پیکربندی مسئله رخ دهد. سپس محل نزاع را در هر مسئله توضیح …

جدیدترین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی به «روش شناسی فقه و اصول» اختصاص یافت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نوزدهمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» (تابستان ۱۳۹۹) ویژه «روش شناسی فقه و اصول» دربردارنده ۹ مقاله علمی، به همت اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی …

درس خارج فقه مقام معظم رهبری بر اساس نیاز است. زمانی که ایشان به تدریس قصاص مشغول بودند، فرمودند: مبحث قصاص نیاز قوه قضاییه است. یا آن زمان که مکاسب محرمه را مطرح کردند، خیلی از مباحث‌شان ارتباط به حکومت داشت. در مباحث مکاسب محرمه بحث قاچاق، بحث غنا و موسیقی، بحث رقص را مطرح کردند. به گزارش شبکه اجتهاد، …

آن روش آقای بروجردی اگر اِحیا بشود، یعنی اگر ما روش و متد را یاد بگیریم و در ثانی وسایل کار را آماده کنیم، می‌توانیم فقیهی را تربیت بکنیم که در طی سه سال، چهار سال بتواند در تمام ابواب فقه نظر بدهد. ما در این جهت مشکل نداریم. ما مشکل‌مان این است که اینها بحث تخصص را با یک …