عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: نمیتوانیم علوم انسانی اسلامی را با فقه یکی بدانیم چون علم فقه دنبال پیدا کردن حکم شرعیِ فرعی، ولی علوم انسانی اسلامی دنبال توصیف، تبیین و پیشبینی افعال انسانی و البته تجویز در این زمینه است. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر مسعود فیاضی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در نشست «رابطه فقه نظام و علوم انسانی اسلامی»، گفت: در مورد «فقه نظام» باید گفت این اصطلاح در دهه اخیر بهصورت جدی مطرح شده است. دلیل طرح این موضوع هم بحث مواجهه کارآمدتر فقه و فقها با مسائل نوپدید …
توضیحات بیشتر »اصول فقه و هرمنوتیک روششناختی
در این کتاب با استفاده از روش تطبیقی تلاش شده است، نظرات اصولیان و هرمنوتیستهای روششناختی در فهم مراد مولف مقایسه شود و دلالتهای صحیح آن برای طراحی «نظریه فهم مراد شارع» در اصول فقه استخراج گردد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «اصول فقه و هرمنوتیک روششناختی» اثر دکتر مسعود فیاضی در گروه منطق فهم دین پژوهشکده حکمت و دینپژوهی، توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه به زیور طبع آراسته شد. هرمنوتیستها به سه دسته روشی، روششناختی و فلسفی تقسیم میشوند. دسته اول و دوم مانند اصولیان و فقها معتقدند؛ علیرغم وجود فاصله زمانی قابل توجه بین زمان صدور و زمان تفسیر …
توضیحات بیشتر »اصول فقه و نقد هرمنوتیک فلسفی
کتاب «اصول فقه و نقد هرمنوتیک فلسفی: مبانی و پیشفرضها» اثر دکتر مسعود فیاضی، استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی روانه بازار نشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب حاضر به «مبانی و پیش فرضهای «نظریه فهم متن» در دانش اصول فقه در قیاس با آموزههای هرمنوتیک فلسفی» میپردازد. از این رو محدوده و قلمرو مباحث کتاب از سه جهت محدود میشود. از جهت اول به مبانی محدود است. یعنی تنها باید در خصوص مبانی بحث کند و به تنقیح آنها بپردازد. مراد از مبانی نیز اصول موضوعه علم که به عنوان پایه و اصل مسلم علم، تلقی به قبول …
توضیحات بیشتر »«الگوریتم اجتهاد»، مراحل دستیابی و چگونگی فرآیند استنباط؛ در بوته نقد
استاد واسطی معتقد است براساس الگوریتم اجتهاد میتوان عملکرد استنباطی هر فقیه را اعتبار سنجی کرد؛ یعنی اگر اجتهاد به صورت الگوریتمی اکتشاف شود؛ از عملکرد میدانی فقها به اضافه دقیق سازی منطق استنباط در اصول فقه، فقیهیار و ابزاری برای جلوگیری از خطای فقیه حاصل میشود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کرسی علمی ترویجی «الگوریتم اجتهاد» به همت گروه منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و با ارائه حجتالاسلام والمسلمین دکتر عبدالحمید واسطی و با حضور ناقدان حجتالاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی و دکتر مسعود فیاضی و با دبیری حجتالاسلام دکتر محمد علی سوادی، ۲۵ دی ماه ۹۷ …
توضیحات بیشتر »پیرامون فلسفه اصول فقه، با نگاهی بر آرای محقق اصفهانی
اختصاصی شبکه اجتهاد: کتاب پیرامون فلسفه اصول فقه، نوشته مسعود فیاضی، شامل سه مقاله و یک مصاحبه، در مورد کلیات فلسفه علم اصول فقه است. وی بعد از ذکر کلیات، به برخی مسائل فلسفه اصول فقه در قالب چند مقاله پرداخته است و در انتها در ضمن دو مقاله، به بررسی آرای فلسفی و کلامی مرحوم محقق اصفهانی پرداخته است. در زیر گزارشی کوتاه از این کتاب، از نظر شما میگذرد. مقاله مباحث پیرامون دانش فلسفه اصول فقه؛ نوشته جعفر سبحانی، مقاله درآمدی تأسیسی بر فلسفه اصول فقه؛ نوشته علیاکبر رشاد، مقاله فلسفه اصول فقه، نوشته علی عابدی شاهرودی و …
توضیحات بیشتر »ماهیت احکام امضایی
احکام امضائی بخش عمده ای از احکام شرعی هستند که پیش از آمدن تشریع الهی در بین عرف عقلا در جریان بوده اند و بدون هیچ اصلاحی یا با اصلاحات اندکی مورد تائید شارع قرار گرفته و وارد دستگاه قانونی شرع شده اند. برخی نواعتزالیان در خصوص این احکام معتقدند؛ به دلیل اینکه این احکام مربوط به عرف زمان تشریع است، با از بین رفتن آن عرف، این احکام نیز از بین رفته اند. در مواردی که عرف از عناصر قوام بخش به موضوعات احکام امضائیه است، حق با ایشان است، اما در حالت عادی، عرف ظرف تحقق حکم است نه عنصر قوام بخش به آن و عنصر قوام بخش بودن نیازمند دلیل است. در مواردی نیز که عرف ظرف احکام است- که در اغلب موارد احکام امضایی این گونه است- تغییر حکم وقتی تابع تغییر عرف خواهد بود که در فرایند امضاء، شارع هیچ گونه اعتباری نکند و تنها از سیره عقلا اِخبار نماید. در این مقاله اثبات خواهد شد که ماهیت امضاء در احکام امضایی عبارت از اعتبار شارع است. زیرا در فرایند امضاء، حکمی همانند حکم عقلا از سوی شارع اعتبار می شود و به همین دلیل با از بین رفتن عرف، حکم اعتبار شده از بین نمی رود.
توضیحات بیشتر »احسان به جمع (احسان جمعی) و نقش آن در مسئولیت مدنی
قاعده احسان یکی از قواعد مسلم فقهی است که رافع مسئولیت مدنی فرد در اتلافی است که در فرایند احسان به دیگران وارد می کند. قدر متیقن از این قاعده در جایی است که در احسان صورت گرفته حسن فاعلی و حسن فعلی توامان وجود داشته باشد. در احسان به فرد شرط است که خود احسان باید اتلاف گونه یا سبب زیان بار باشد؛ اما وقتی طرف احسان یک جمع است و آن احسان نیز فی نفسه نه اتلاف است و نه سبب زیان بار، این سوال مطرح است که اگر در ضمن آن برخی از افراد جمع متضرر شدند آیا به فاعل آن ضمانی تعلق می گیرد یا خیر؟ در این مقاله با تفکیک مواردی که جمع به صورت عام مجموعی مورد احسان قرار می گیرند یا عام استغراقی یا عام علی البدل، ثابت شده که در جایی که احسان به نحو عام مجموعی و با لحاظ مصلحت عمومی صورت می گیرد، جریان قاعده و رفع ضمان بدون اشکال است. در همین صورت نیز تلاش شده با معیار عرفی کالدور- هیکس ضابطه ای برای درستی مصلحت در نظر گرفته شده ارائه شود.
توضیحات بیشتر »