تصور امام خمینی (ره) این بود که نیازهای جامعه بسیار بسیار گستردهتر و سیالتر از آن چیزی است که ما به شکل ثابت مجموعهای از احکام را از قبل مورد شناسایی قرار دادهایم و آنها را تبدیل به رسالههای عملیه کردهایم و برداشت ثابتی از شریعت به دست آوردهایم. ما نمیتوانیم در آن چارچوب به همه نیازهای مردم و جامعه پاسخ بدهیم. فقیه باید تسلیم مصالح جامعه شود. زیربنای اندیشه ولایت مطلقه فقیهی که امام مطرح کردند مسئله مصلحت مسلمانان، مصلحت جامعه اسلامی و مصلحت شهروندان یک کشور اسلامی است. بنابراین ما نمیتوانیم بحث ولایت مطلقه را منهای بحث مصلحت …
توضیحات بیشتر »مفهوم اطلاق در نظریه ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه امام خمینی(ره)
کتاب «مفهوم اطلاق در نظریه ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه امام خمینی (ره) جدیدترین اثر حجتالاسلام والمسلمین سیدجواد ورعی، استاد خارج فقه حوزه علمیه قم و عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، از سوی پژوهشگاه و با همکاری مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره) منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد ورعی در این پژوهش مفهوم «اطلاق» در «نظریه ولایت مطلقه» از دیدگاه امام خمینی را بررسی میکند و معقد است به رغم معانی متعددی که فقیهان از اطلاقِ ولایت در فقه اراده کردهاند، امام خمینی این واژه را در معنای متفاوتی به کار برده است. این استاد …
توضیحات بیشتر »جایگاه رأی مردم در نظریه ولایت مطلقه فقیه
عضو فقهای شورای نگهبان با بیان اینکه مردم باید با حضور خود، ولی مسلمین را همراهی و حمایت کنند، خاطرنشان کرد: ولیفقیه علاوه بر اینکه شرایط فقاهت، عدالت و … را دارد باید رأی و رضایت مردم را نیز داشته باشد و بنابراین هرکسی را که فقیه بود، نمیتوان ولیفقیه دانست. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست تخصصی «جایگاه رأی مردم در نظریه ولایت مطلقه فقیه» از سلسله نشستهای تخصصی «فقه انتخابات» کانون نظام اسلامی این حوزه به همت معاونت فرهنگی اجتماعی سیاسی، مدیریت اساتید معاونت آموزش، مدرسه علمیه سطح چهار فقاهت و بسیج نخبگان و اساتید این حوزه در محل …
توضیحات بیشتر »زعامت سیاسی فقیه در اندیشه آیتالله خویی
اگر یک فقیه ولایت مطلقه فقیه را بپذیرد، زعامت سیاسی را هم پذیرفته است. اما اگر یک فقیه، ولایت مطلقه را نپذیرد، بدین معنا نیست که زعامت سیاسی فقیه را هم نپذیرفته است، بلکه ممکن است زعامت سیاسی را از راه دیگری – غیر از دلیل ولایت مطلقه – اثبات کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین دکتر محمدجواد ارسطا مدرس خارج فقه حوزه علمیه قم، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و مؤلف کتابها و مقالات متعدد در حوزه اندیشه سیاسی اسلام در مقاله پیشروی، به استنباط نظر آیتالله خویی در رابطه با زعیم سیاسی جامعه پرداخته و بیان میکند: …
توضیحات بیشتر »نفی ولایت مطلقه فقیه، ناشی از تأثیرات اجتماعی است/ فتوا به عدم وجوب تعیینی نماز جمعه، به خاطر در نظرنداشتن شرایط اجتماعی است/ قواعد دلالت غیرقابل تغییرند
امام از اول فرمودند که شاه باید برود. ما در یک جلسهای در همین قم بودیم که عده زیادی از علما و بزرگان و شخصیتهای سیاسی، حضور داشتند. در این جلسه از این دو نوع رویه صحبت به میان آمد و اکثر حضار جلسه، روش آقای شریعتمدار را قبول داشتند و میگفتند مگر میشود رژیم شاه را ساقط کرد؟ بهاصطلاح آن زمان گفته میشد یک آدم با یکلاقبا و عمامه، از آنطرف دنیا بلند شده و میگوید شاه باید برود. مگر با این گفتنها، شاه میرود؟ شاه چندمین ارتش قدرتمند دنیا را در اختیار دارد و موردحمایت همه قدرتهای بزرگ …
توضیحات بیشتر »تبیین نظریه ولایت فقیه با تأکید بر دیدگاه آیتالله سیستانی
گرچه آیتالله سیستانی قائل به مطلقه بودن ولایت فقیه نیست، اما با توسعه گستره دایره امور حسبیه و نظر به إعمال ولایت در امور عامه، که نظم جامعه اسلامی بر آنها متوقف است، بسیار به نظریه ولایت مطلقه فقیه نزدیک میشود. تأکید این مقاله کنکاش در آثار فقهی و اقدامات عملی آیتالله سیستانی در اینباره است. شبکه اجتهاد، آیتالله سیستانی، از جهت مبنای نظری معتقد به پیوند دین و سیاست، و قائل به ولایت فقیه، در سه حوزه افتاء، قضاء و امور حسبیه به معنی موسّعآن، بلکه برخی دیگر از شئون امام معصوم و حاکم اسلامی است. ازاینرو، در زمینه …
توضیحات بیشتر »نقد نامه منسوب به آخوند خراسانی در ردّ ولایت فقیه
اخیراً کسانى بر این نکته پاى فشردهاند که آخوند خراسانى چندان به تصدى حکومت توسط فقیهان و به اصطلاح، ولایت فقیه و بهویژه در شکل مطلقهاش باور نداشته و تنها چون در موقعیت خاص مشروطه قرار گرفته، به عنوان مناسبترین رویکرد، از آن پشتیبانى کرده است. مستندِ اینان، ادلهاى است که مرحوم آخوند در یک «سندِ گزارشى» منتسب به او، بر ناممکن بودن حکومت دینى اقامه کرده است. شبکه اجتهاد: همه تاریخنگاران دوران معاصر، اتفاق نظر دارند که آخوند خراسانى، نه تنها در روند شکلگیرى و پیروزى جنبش مشروطه سهم سترگى دارد، بلکه از استوانههاى آن به شمار میرود. پرسش …
توضیحات بیشتر »آیتالله بروجردی «حکومت مطلقه فقیه» را باور دارد؟
نظریه فقهی آیتالله بروجردی درباره ولایتفقیه، یکی از مضیقترین نظریات در این موضوع است. در نظر ایشان، ولایتفقیه، از آنچه شیخ انصاری پذیرفته است، فراتر نمیرود و بیش از ضروریات را دربر نمیگیرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، به مناسبت سالگرد رحلت فقیه بزرگ آیتالله بروجردی، طی مقالهای که در روزنامه جمهوری اسلامی با عنوان «تأملی بر مبنای حکومتی آیتالله بروجردی» به چاپ رسیده، برای اولین بار به استناد مدارک متقن، بسیاری از نسبتهایی که به ایشان داده شده را نقد میکند. بخش اول و بخش دوم چندی …
توضیحات بیشتر »استبدادگریزی و استبدادستیزی «ولایت فقیه»
این نوشتار میکوشد با توجه به دو شاخصهی استبداد یعنی «قانون گریزی» و «نظارت ناپذیری»، و مقایسه آن با «قانونمندی» و «نظارت پذیری» موجود در تئوری ولایت فقیه، در خصوص منازعهی فوق به داوری بنشیند. شبکه اجتهاد: از نخستین روزهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی و طرح مسألهی «ولایت فقیه» در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، برخی منتقدان یا مخالفان آن را استبدادی خوانده و خواستار حذف آن شدهاند. با وجود گذشت بیش از سه دهه از تأسیس نظام جمهوری اسلامی در ایران بر مبنای تئوری ولایت فقیه، همچنان بعضی منتقدان بر موضع خود پافشاری کرده و هر از گاهی …
توضیحات بیشتر »مطالعه تطبیقی مبنا و فرآیند تعیین حاکم اسلامی در آرای امام خمینی(ره) و سنهوری
امام خمینی(ره) در تعیین حاکم، قائل به نصب است و سنهوری قائل به انتخاب. با وجود اختلاف شدید میان دو نظریه نصب و انتخاب به عنوان مبنای تعیین حاکم اسلامی، پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی ـ توصیفی، در گستره فرآیند تعیین، روحی دموکراتیک را حاکم بر دو نظریه خلافت راشده سنهوری و ولایت مطلقه فقیه امام خمینی می یابد که از طریق سازوکارهایی؛ نظیر انتخاب شورایی و دودرجه ای تبلور می یابد و نتیجه آنکه با تمرکز بر زمینه های مورد وفاق انتخابی بودن انتخاب کنندگان (انتخابات)، شرط دانستن عدالت و تقوا و علم در ناخبین و ماهیت شورایی تصمیم گیری آنان، می توان نسبت به تشکیل مجمع یا شورایی متشکل از خبرگان در فرآیند تعیین حاکم اسلامی مبادرت ورزید. اگر چه نمی توان از پاره ای از تفاوت ها در آثار و نتایج منبعث از مبانی چشم پوشید، اما به هر صورت، تمهید چنین سازوکاری به تضمین ویژگی دموکراتیک فرآیند تعیین حاکم می انجامد. بدون اینکه تفاوت های این نوع رویکرد دموکراتیک با الگوی غربی دموکراسی نادیده گرفته شود.
توضیحات بیشتر »نمایی از اندیشههای سیاسی بزرگ مرجع جهان تشیع
اگر در مورد اندیشه وی نتوانیم نظری قطعی بدهیم اما اقدامات سیاسی و عملی آیتالله بروجردی(ره) قابل تشکیک نیست. لذا بررسی اقدامات و رویه سیاسی وی و تطبیق آن با نظریه ولایت فقیه میتواند کمک شایانی در روشن شدن افکار و اندیشه سیاسیشان داشته باشد. شبکه اجتهاد: نقش مراجع تقلید در کاهش ظلم و ستم درباریان در دورههای مختلف تاریخ به خوبی مشهود است و به تدریج با افزایش این نقش، جایگاه روحانیان پررنگ تر میشود و این روند عرصههای مختلفی را طی کرده و فراز و فرودهای گوناگونی را نیز پشت سر گذاشته است تا اینکه در دوره انقلاب …
توضیحات بیشتر »