فقیهان امامیه، همواره در تلاش بودند تا بافت زندگی اجتماعی سیاسی مردم، بر اساس آموزههای فقهی شکل گیرد، از این رو مناصب اجتماعی، زعامت و رهبری، مرجعیت، قضاوت، امامت جمعه و جماعت، و … بر اساس نظام فقهی طراحی شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، هشتادمین کرسی ترویجی مؤسسه پژوهشی فقه نظام، با عنوان «تبیین فقهی شیوه تعیین رهبری در نظام جمهوری اسلامی ایران» در روزهای پایانی آبانماه در مدرسه عالی ولی امر(عج) با حضور دانشپژوهان دروس خارج و رشتههای تخصصی فقه نظام، با ارائه حجتالاسلام والمسلمین مجید رجبی، مدیر مؤسسه پژوهشی فقه نظام، برگزار گردید. در این نشست این …
توضیحات بیشتر »از «مبانی دینشناسی فقه نظام سیاسی» تا «رویکردها و گرایشهای موجود در عرصهٔ فقه سیاسی»
شبکه اجتهاد: چهارمین مدرسهٔ فصلی پژوهشگاه فقه نظام با همکاری مجتمع عالی حوزوی ولی امر (عج)، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) و مدرسه عالی حوزوی امام رضا (ع)، خردادماه ۱۴۰۲ با موضوع «فلسفهٔ فقه نظام سیاسی»، با حضور و ارائه اساتید عبدالحسین خسروپناه، محسن اراکی، محمد حاج ابوالقاسم دولابی، مجید رجبی، علی صالحیمنش، عنایتالله رمضانپور و محمدمهدی اسلامیان؛ در مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهمالسلام) برگزار شد. همچنین میزگرد «روششناسی فقه سیاسی از نگاه امام خمینی و شهید صدر» با حضور حججالاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی و خالد الغفوری تشکیل شد. آنچه پیش رویتان قرار دارد گزارشی از ارائه اساتید مدعو …
توضیحات بیشتر »ضرورتها و اقتضائات گفتگو پیرامون قانون اساسی
اولین جلسه از سلسله نشستهای هم اندیشی پیرامون قانون اساسی با موضوع «ضرورتها و اقتضائات گفتگو پیرامون قانون اساسی» اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ در موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع) برگزار شد. اساتید حججاسلام والمسلمین سید احسان رفیعی علوی، معاون دانشگاه باقرالعلوم (ع)، مجید رجبی رئیس پژوهشگاه فقه نظام، محمد متقیان تبریزی مدیرگروه فقه تقنین مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، محمدجواد تاکی و ابوالحسن حسنی بر این نظر اتفاق دارند که قانون اساسی با توجه به گذشت زمان و اقتضائات جدید زمانه نیازمند تغییر و اصلاح است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام عباسعلی مشکانی سبزواری دبیر این نشست در سخنانی …
توضیحات بیشتر »تأملی در خلط میان مبانی فقهی برخاسته از نصوص با نظریههای سیاسی برخاسته از مصالح زمان و مکان/ مجید رجبی
شبکه اجتهاد: در دوره مشروطه شاهد شکلگیری کنشگری سیاسی تازهای از سوی فقیهان هستیم. این حرکت، البته ریشه در دورههای پیشین داشته است، اگر نهضت تنباکو و کشف ظرفیت عظیم مرجعیت در ایجاد یک نهضت اجتماعی سیاسی نبود، و اگر فتاوای جهادیه فقیهان دوره قاجار در ایجاد حرکت نظامی سیاسی نبود، و اگر پیش از آن نقش آفرینی فقیهان در عرصههای سیاسی اجتماعی دوره صفویه نبود، شاید نوبت به این خیزش نمیرسید. تحلیل رفتار سیاسی فقیهان در دورههای مختلف تاریخی از مسائل کلیدی اندیشه سیاسی اسلامی بشمار میرود. همانطور که در تفسیر اندیشه سیاسی اسلام بویژه در دوره پسا انقلاب، …
توضیحات بیشتر »تطور و تکمیل فقه به معنای کمبود و نقص در آن نیست/ حکمرانی، تطبیق فقه بر واقعیتهای متغیر زمانی و مکانی است/ نباید دانش فقه را صرفاً اخروی معرفی کنیم
وقتی در مقام تعیین تکلیفی برای حکومت هستیم نمیتوانیم بدون ملاحظات، آن را جایز بدانیم. حکومت هم نمیتواند حکم فردی را در جامعه جاری کند بلکه باید این مسئله را در مقیاس اجتماعی، فرهنگی و پیوستهای مختلف بررسی کرده و تناسب یا عدم تناسب آن را کشف کند. لذا حکم فردی و ترویج اجتماعی کاملاً متفاوت است ولی نمیتوان ناکارآمدی را ابتدا مرهون این گزارهها دانست. وقتی نگاه و توجه دقیق صورت گیرد مشخص میشود که فقه مانع نبوده بلکه اجرای ناقص، مانع تحقق اهداف و ناکارآمدی شده است. اختصاصی شبکه اجتهاد: اصطلاح فقه حکومتی سالهاست در میان فقهپژوهان حوزه …
توضیحات بیشتر »مفهوم شناسی فقه نظام و نسبت سنجی آن با نظام سازی/ تشریع همه احکام شرعی در چارچوب نظام ولایی است
حجتالاسلام رجبی گفت: همه احکام شریعت، ذیل تکالیف کلان هستند به این معنا که تشریع همه احکام شرعی در چارچوب نظام ولایی دیده شده است، چرا که حاصل شریعت یک نظام حکومتی است و ایمان و عمل افراد در صورتی در چارچوب شریعت قابل قبول است که عمل آنها درون محدوده این نظام ولایی تحقق یابد. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی علمی ترویجی با موضوع «مفهوم شناسی فقه نظام و نسبت سنجی آن با نظام سازی» به همت گروه فقه السیاسه و با ارائه حجتالاسلام مجید رجبی و نقد حجتالاسلام حسن غفاری فر، در محل موسسه آموزش عالی حوزوی امام …
توضیحات بیشتر »فلسفه فقه اجتماع، اثری تازه از استاد خسروپناه
کتاب «فلسفه فقه اجتماع» تالیف استاد عبدالحسین خسروپناه به تحقیق حجتالاسلام مجید رجبی روانه بازار نشر شده است و خواننده با مطالعه این اثر به نگاه جامع و نگرش کارآمدی از فقه دست مییابد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، فلسفه فقه الاجتماع یکی از فلسفههای مضاف است که با نگاه درجه دوم به فقه الاجتماع، کارآمدی فقه در عرصه مسائل اجتماعی را نشان میدهد. بهتازگی کتاب «فلسفه فقه اجتماع» تالیف حجتالاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه (استاد درس خارج، فلسفه فقه الاجتماع) با تحقیق و تدوین حجتالاسلام مجید رجبی از سوی انتشارات دانشگاه جامع امام حسین(ع) به زیور طبع آراسته شد. این نگاشته …
توضیحات بیشتر »خطر اشاعه فقه سکولار/ مجید رجبی
شبکه اجتهاد: جریانهای سکولار با ویترین روشنفکران به اصطلاح دینی، در صدد تغییر باورهای دینی و تهیکردن گفتمان اسلامی از عناصر هویتی آن هستند تا در نتیجه، شریعتی سازگار در برابر انحرافات تمدنی غرب و ساکت در برابر نظام سلطه ارائه دهند. انکار جنبههای قدسی و الهی حکمرانی و تبدیل آن به امری عرفی و غیر شرعی، یکی از اقدامات این جریان است. البته در این مسیر از هرگونه اتهامزنی به عالمان وارسته و دانشمندانی که با دقت نظر خود متوجه حرکت التقاطی این دسته از روشنفکران شده و درصدد مواجهه عالمانه با ایشان بر میآیند، دریغ نمیکنند. در جدیدترین …
توضیحات بیشتر »حکم فقهی مهاجرت/ مجید رجبی
شبکه اجتهاد: برای برخی از دلباختگان تمدن غرب، خیلی سخت است که تفکر نوین اسلامی در ساحت نظام اجتماعی اسلام در جامعه عرضه شود، در گام دوم انقلاب که مسیر برای تحقق طرحهای نوین اسلامی فراهم گردیده است، حوزههای علمیه سرشار از دیدگاه و تفکرات اصیل و مترقی است که اگر فرصت ظهور و بروز پیدا کند، کار را برای اندیشههای غرب گرایان بسیار سخت خواهد کرد! اندیشههایی که اگر درست بنگریم ریشه بسیاری از معضلات سیاسی و اقتصادی و اجتماعی کشور عزیزمان ایران است. همانطور که رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم فرمودهاند هرگانه در طول ۴۰ سال …
توضیحات بیشتر »عناصر ششگانه فقه نظام/ نظاممند بودن فقه یک اصل راهبردی در حکمرانی دینی
حجتالاسلام والمسلمین رجبی با اشاره به اینکه یکی از عناصر فقه نظام موضوع شناسی با نگاه نظاممند است، اظهار داشت: همانگونه که به احکام نباید نگاه جزیرهای داشت، نباید نسبت به موضوع نیز نگاه جزیرهای داشت. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین مجید رجبی، معاون پژوهش پژوهشگاه فقه نظام در سلسله نشستهای سیاستگذاری عمومی و حکمرانی دینی به بررسی موضوع «بایستههای حکمرانی براساس فقه» پرداخت و فرمانهای اجتماعی و حکومت براساس فقه را حکمرانی فقهی دانست. وی اظهار داشت: مراجعه به فقه برای حکمرانی همواره با سرکار آمدن حکومتهای اسلامی وجود داشته است، هر چند خود حکام فقیه نبودهاند، ولی …
توضیحات بیشتر »آیا عمل به حکم حکومتی، همواره واجب است؟
اینگونه نیست که بگوییم تمام قوانین، حکم حکومتی واجب الاتباع هستند؛ چرا که برخی قوانین حکم حکومتی، نه حکم وضعی هستند و نه حکم تکلیفی. خود حکومت نیز قوانینی را که وضع می کند، داعی بر این ندارد که حتما با متخلفین برخورد کند. اختصاصی شبکه اجتهاد: 25 بهمن سالروز صدور حکم ارتداد سلمان رشدی از جانب امام خمینی است. در رابطه با این حکم در طول سالهای پس از صدور آن، مباحث زیادی مطرح شده است. یکی از زوایای فقهی این بحث، توجه به حکومتی بودنِ آن است. به همین بهانه، ماهیت حکم حکومتی و دلایل تقدم آن بر …
توضیحات بیشتر »شرکت در انتخابات، واجب عینی است نه کفایی!
برخی تفصیل دادهاند بین انتخاباتی که جنبه عمومی و بینالمللی دارد و انتخاباتی که جنبه محلی دارد. در انتخابات عمومی که جنبه بینالمللی دارد، هرچقدر حضور بیشتر باشد، قدرت جامعه اسلامی بیشتر میشود و هرچقدر حضور کمتر باشد، جنبه مقبولیت نظام کمرنگتر خواهد شد. مثلاً در فرض اول، وجوب، وجوب عینی است. آنچه ما به لحاظ فقهی میتوانیم در مورد آن صحبت کنیم، این است که بر اساس قاعده وجوب تولید قدرت برای جامعه اسلامی، آیا این وجوب، محدوده خاصی دارد یا اینکه هرچقدر بیشتر افزایش پیدا کند، باز هم تکلیف داریم؟ اختصاصی شبکه اجتهاد: با توجه به فرارسیدن ایام …
توضیحات بیشتر »پژوهشگاه فقه نظام، الگوی مطلوب بانکداری اسلامی را طراحی میکند
این طرح در هشت مرحله به انجام میرسد، اکنون که در میانه راه و در مرحله چهارم طرح قرار داریم میتوان از برخی از دستاوردهای آن رونمایی نموده تا جامعه علمی حوزوی و دانشگاهی و مسئولان نظام در عرصههای مختلف در جریان اینگونه طرحها قرار گیرند و متوجه باشند که باید در گام دوم انقلاب با رویکرد دیگری به حوزههای علمی و فقهی توجه داشته باشند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام مجید رجبی در گفتگویی ضمن بیان این مطلب که پژوهشگاه فقه نظام در راستای ارتباط حداکثری میان حوزه و فقه حکومتی با حاکمیت و مسائل حکومتی چند سالی است …
توضیحات بیشتر »بایستهها و الزامات حکمرانی براساس فقه/ مجید رجبی
شبکه اجتهاد: پس از شکلگیری انقلاب شکوهمند اسلامی، دانش فقه که کاربردیترین دانش علوم اسلامی است، به عنوان تئوری اداره جامعه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. از یک طرف حکومت اسلامی نشان دهنده جنبه علمی فقه در برخورد با تمامی معضلات اجتماعی، سیاسی، نظامی و فرهنگی شناخته شد و از سوی دیگر فقه تئوری واقعی و کامل اداره انسان از گهواره تا گور. بدیهی است در این شرائط دانش فقه پا به عرصه جدیدی نهاده که پیش از این تجربه نکرده بود. قبل از این فقه امامیه که دارای پیشینهای روشن از آغاز غیبت کبری بوده، بیشتر به …
توضیحات بیشتر »آسیبشناسی قوه مقننه ایران از منظر اقتصاد سیاسی
تجربه ۴ دهه نظام جمهوری اسلامی ایران نشان از برخی عملکردهای غیر بهینه دارد و این ناکارآمدی میتواند به دلیل برخی ساختارهای اشتباه در نظام سیاسی باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، میزگرد «آسیب شناسی قوه مقننه ایران از منظر اقتصاد سیاسی»، توسط پژوهشگاه فقه نظام و با همکاری موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)،در ساختمان نورالثقلین پژوهشگاه فقه نظام در قم برگزار شد. بر اساس این گزارش: اعضای این میزگرد را حجج اسلام و آقایان: مجید رجبی معاونت پژوهش پژوهشگاه فقه نظام؛ محمد مادرشاهی، دبیر گروه فقه اقتصاد پژوهشگاه فقه نظام؛ محمد جواد توکلی مدرس حوزه، دکتری اقتصاد، عضو هیئت …
توضیحات بیشتر »نگاهی گذرا به نگرش آیتالله هاشمی شاهرودی به «فقه نظام»
شبکه اجتهاد: یکی از ابعاد اساسی شخصیت علمی شهید صدر، توجه ایشان به فقه نظامهای اجتماعی است. از دیدگاه این فقیه شهید، فقاهت نباید محدود به سطح فردی افعال مکلفان آن باشد، بلکه لازم است نظام و مکتب اجتماعی اسلام کشف شود و مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد تا درنتیجه آن، از حکمفرمایی مکاتب غربی و شرقی بر تنظیم حیات اجتماعی جامعه اسلامی جلوگیری شود. وی باور دارد که میتوان نظام اجتماعی منسجم و هماهنگی را مبتنی بر فقه در خارج محقق ساخت و این نظام بهسبب پشتوانه الهیاش برترین نظامهای موجود خواهد بود. نگاه کلاننگر به خطابات شرعی …
توضیحات بیشتر »وجوب حمایت از کالای ایرانی، متوقف بر مسلمان بودنِ تولیدکننده نیست/ فقه فردی، حمایت از کالای ایرانی را نتیجه نمیدهد
اختصاصی شبکه اجتهاد: اعمال تحریم های اقتصادی در سال های اخیر، موضوع حمایت از کالای داخلی را بیش از گذشته ضروری کرده است که باید بیش از گذشته به تولید داخل توجه شود؛ چرا که با توسعه صنایع بومی میتوان به راحتی بخش قابل توجهی از نیازهای اساسی مردم به کالاهای مختلف را در داخل کشور برطرف کرد. بر همین اساس، با حجتالاسلام مجید رجبی، معاون پژوهش پژوهشگاه فقه نظام و مدرس سطوح عالی حوزه، گفتگو کردیم. مشروح این گفتگو به قرار زیر است. اجتهاد: ادله فقهی لزوم حمایت از کالای ایرانی چیست؟ رجبی: یک وقت فعل حکومت و یک …
توضیحات بیشتر »جامعه بدون حکومت قابل فرض نیست/ فقه حکومتی زیر مجموعه فقه اجتماعی تعریف میشود
فقه الاجتماع از نگاه موضوع در سه سطح «احکام فرد در جامعه»، «احکام سازمانها و نهادها» و «احکام ناظر به دولت و حاکمیت» قرار میگیرد که میتوان قسم چهارمی «احکام کلان» به آن اضافه کرد مشترک بین همه موارد میباشد.
توضیحات بیشتر »مهاجرت نخبگان از منظر «فقه سیاسی» بررسی شد/ خروج از جامعه ولایی نوعی شرک است!
به ادعای یک پژوهشگر در کرسی ترویجی پژوهشگاه فقه نظام: خروج از جامعه ولایی، شرک در طاعت و جزو گناهان کبیره است! به گزارش شبکه اجتهاد؛ سومین کرسی ترویجی پژوهشگاه فقه نظام با ارائه حجتالاسلام مجید رجبی، نقد حجتالاسلام دکتر علی رضائیان استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم و دبیر علمی حجتالاسلام مهدی جعفرزاده، در جمع فضلای حوزه و دانشگاه برگزار گردید. حجتالاسلام مجید رجبی در ابتدا با بیان اینکه، در نظام اجتماعی اسلام، گروهها و واحدهای مختلفی مشغول به فعالیت هستند که هر یک حقوق و تکالیفی دارند، گفت: با پیچیدهتر شدن جوامع، تکالیف مکلفین نیز پیچیده تر میشود …
توضیحات بیشتر »