سرگذشت تقریب؛ یک فرهنگ، یک امت

کتاب «سرگذشت تقریب؛ یک فرهنگ، یک امت» نوشته علامه محمدتقی قمی با مقدمه و ملحقات سید‌هادی خسروشاهی از سوی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی منتشر شد.

به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «سرگذشت تقریب» شامل دیدگاه‌های ‌آیت‌‏الله محمدتقی قمی (بنیانگذار دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه مصر)، درباره تقریب مذاهب اسلامی و وحدت مسلمانان است که به همت‌هادی خسروشاهی، محقق و چهره برجسته تقریبی معاصر، گردآوری و تنظیم شده است و به رغم فشردگی، گامی است در راستای احیای این طرح راهبردی و هر مقاله آن، اصلی بنیادی است در عرصه تحکیم و تقویت تقریب و بالا بردن میزان وحدتِ بخش‌های گوناگون مسلمانان با یکدیگر.

کتاب «سرگذشت تقریب» از یک پیشگفتار مفصل از خسروشاهی درباره تقریب و بنیانگذار آن و شش بخش و پیوست‌هایی مستند و خواندنی تشکیل شده است. معنای تقریب، ساز و کار تقریب، اهمیت تقریب، تاریخچه تقریب، زندگی و بیوگرافی ‌آیت‌‏الله قمی، علمای الازهر و نهضت تقریب و سجایای اخلاقی علامه قمی و… مهمترین موضوعاتی هستند که در پیشگفتار مطرح شده است.

بخش اول کتاب دربرگیرنده مقاله‌های هدفمند ‌آیت‌‏الله قمی در مجله «رساله الاسلام» (چاپ دارالتقریب در قاهره) است که در سه قسمت «دین و دنیا: رابطه علم و ایمان»، «حکایت تقریب، تولد و شکل گیری» و «فرهنگ تقریب: دیدگاه‌ها و تجربه‎‌ها» تنظیم شده و هر یک شامل چندین یادداشت و مقاله جداگانه است.

بخش دوم کتاب با عنوان «میراث و تقریب، اصالت و تجدد» به گرفتاری تجددگرایان برای میراث اسلامی‌ می‌پردازد. «برنامه‌‏های تقریب؛ گفتمان عقلی نه احساسی»، عنوان بخش سوم کتاب است. مقدمه‏‌های علامه قمی بر چاپ کتابهای «مجمع البیان العلوم القرآن»، «المختصر النافع فی فقه الاسلامیه» و «شرح اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه» ـ که هر سه از میراث ‏های برجسته تفسیری و فقهی شیعه هستند ـ از سوی دارالتقریب در قاهره منتشر شده ‎اند.

دو نامه، یکی نامه سرگشاده به شیخ محمد متوالی الشعراوی (وزیر اوقاف و امور الازهر مصر) و دیگری نامه سرگشاده به جهان اسلام و علمای امت اسلامی ـ که بیانگر اخلاص و وفاداری علامه قمی، این مصلح بزرگ به آرمان امت واحده اسلامی و عظمت اسلام راستین است ـ در بخش پنجم‌ می‌‏آیند.

بخش ششم و پایانی این کتاب هم شامل پنج مصاحبه علامه قمی با سه نشریه مصری (روز الیوسف، الاهرام و الاخبار) است که در آن به تشریح اوضاع جهان اسلام و راهکارهایی برای برون رفت از مشکلات، اهداف و آرمانهای تقریب مذاهب اسلامی، فعالیت‌های دارالتقریب و مشکلات و دشواری‌‌هایی که با آن روبرو گشته و توانسته با همکاری همفکرانش در دارالتقریب، با موفقیت بر آنها چیره شود،‌ می‌پردازد.

خسروشاهی برای مستندسازی مطالب کتاب، پیوست ‏های تاریخی ارزشمندی به آخر کتاب افزوده است که حدود یک سوم کل صفحات این کتاب را تشکیل‌ می‌دهند. این پیوست‏‌ها در پنج بخش، شامل اسناد تاریخی، نامه‏‌های مستند، دیدارها و بازدیدهای مصور و عکس‏هاست.

اولین بیانیه جماعت تقریب، نامه‏‌های رد و بدل شده بین علامه قمی و شیخ محمود شلتوت (رئیس دانشگاه الازهر)، شرح دیدارها و بازدیدهای علمای الازهر و علمای ایران، گزارشی از نخستین سمینار تقریب مذاهب اسلامی در قاهره و همچنی گزارشی از کنگره بزرگداشت ‌آیت‌‏الله بروجردی و علامه شلتوت با شرکت علمای الازهر و ایران و… مهمترین موضوعات مطرح شده در بخش پیوست ‏ها هستند.

بخشی از مقدمه کتاب

استاد خسروشاهی در بخشی از مقدمه این کتاب‌ می‌نویسند: «محور اصلی که مباحث این کتاب بر گرد آن‌ می‌چرخد، تقریب و وحدت مذاهب اسلامی است که در این زمینه مباحث مهمی به شمار‌ می‌‏رود؛ زیرا بیانگر اندیشه ‏های یکی از پیشگامان جنبش تقریبی در قرن چهاردهم هجری یعنی ‌آیت‌‏الله قمی است که تمامی عمر خود را وقف این برنامه حیاتی و مهم ساخته بود… تردیدی نیست که فعال کردن موضوع تقریب، از اهمیت بسزایی برخوردار است، به ویژه که امت اسلام، اینک دوران بسیار دشواری را از سر‌ می‌گذراند که مستلزم نیرومندی و استقامت و صلابت در رویارویی با یورش دشمنان فرومایه و خون ‏آشام است؛ باید همه کوشش‎ها و توانها را در راه پیشبرد و گسترش این مهم به کار گرفت. بی توجهی و اهمال در این کار ـ با هر عذر و بهانه ‏ای که صورت گیرد ـ بدون تردید پیامدهای ناخوشایندی برای مسلمانان و امت اسلامی خواهد داشت.»

دراین کتاب، علاوه بر تبیین اندیشه‌های تقریبی و ضرورت بسط آنها در میان امت واحد ـ که دارای فرهنگ واحد است ـ سرگذشت تقریب، و هدف از تأسیس دارالتقریب نیز روشن‌ می‌شود.

«سرگذشت تقریب» به کوشش خسروشاهی به هنگام اقامت در قاهره (به عنوان سرپرست دفتر حفاظت از منافع جمهوری اسلامی ایران در مصر)، جمع‏آوری و تنظیم شده و با مقدمه و ملحقات مفصل ایشان، نخست به زبان عربی تحت عنوان «قصه التقریب» از سوی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی منتشر گردیده که هم اکنون به همت محمد مقدس، ترجمه فارسی آن در اختیار علاقمندان و فعالان نهضت‌های اسلامی قرار‌ می‌گیرد.

آشنایی با استاد خسروشاهی

خسروشاهی از نویسندگان و مترجمان پرکار و فعالان نهضت اسلامی است که در تدوین و تنقیح و نشر آثار اساتید و شخصیت‌هایی چون: سید جمال الدین اسدآبادی، ‌آیت‌‏الله کاشف ‏الغطاء، علامه سید محمدحسین طباطبایی، حاج سراج انصاری، سید محمد محیط طباطبایی، سید غلامرضا سعیدی، محمد نخشب و… کوشا بوده و خدمات ارزنده‏ ای را در حفظ فرهنگ اسلامی و نشر اندیشه اصیل اسلامی ارائه داده است و به همین دلیل است که استاد محمدرضا حکیمی ایشان را «فرهنگبان کوشا» نامیده اند.

بیشتر کتاب‌‏ها و آثار خود استاد خسروشاهی در زمینه مسائل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مورد نیاز جامعه اسلامی است. این آثار به تصدیق اهل خرد، در روشنگری نسل جوان معاصر، بخصوص در دهه چهل و پنجاه شمسی، بی شک تأثیر بسزایی داشته است.

خسروشاهی در سطح جهانی، با شرکت در کنفرانس ‏ها و کنگره‏‌های اسلامی در کشورهای اروپایی و اسلامی، از جمله پاکستان، مصر، الجزایر، عربستان، سوریه، قطر، ترکیه، لبنان، ایتالیا، انگلیس، آلمان، سوئیس و… به ‌عنوان نماینده امام خمینی و یا نماینده حوزه علمیه قم فعال بوده است. وی از فعالان و پژوهشگران برجسته نهضت‌های اسلامی معاصر است که بیش از نیم قرن با ادبیات و آثار فکری اخوان المسلمین در کشورهای اسلامی آشنا و مرتبط بوده است و ضمن ارتباط با رهبران فکری این جریان و ترجمه برخی آثار آن‌ها، چندین کتاب ارزشمند در این موضوع را نیز ترجمه و منتشر کرده است.

در مسأله تقریب بین مذاهب اسلامی، خسروشاهی از نیم قرن پیش، از پیشگامان این حرکت اصلاحی به ‏شمار‌ می‌‏رود. مکاتبات ایشان با علامه شیخ محمدتقی قمی (مؤسس دارالتقریب قاهره) گواه این سابقه بلند است. حضور فعال در کنفرانس‌های تقریبی داخل و خارج از کشور و ارتباطات مستمر با شخصیت‌های برجسته تقریبی معاصر از جمله ویژگیهای اوست.

مشخصات

کتاب «سرگذشت تقریب» در ۵۶۰ صفحه، قطع وزیری، گالینگور، تعداد ۱۰۰۰ نسخه و قیمت ۶۷۰۰ تومان منتشر شده است. برای تهیه این کتاب‌ می‌‌توانید در قم به کلبه شروق واقع در ابتدای خیابان صفاییه و در تهران به فروشگاههای کتاب موسسه اطلاعات و فروشگاه مجمع تقریب مذاهب اسلامی مراجعه نمایید و یا با مرکز پخش کتب در قم به شماره تلفن ۳۷۸۳۸۱۴۴ (۰۲۵) یا سایت مرکز بررسی‌های اسلامی (www.iscq.ir) یا سایت پاتوق کتاب فردا (www.bookroom.ir) تماس بگیرید.