شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
آیت‌الله سیستانی به استفتایی درباره روزه ماه مبارک رمضان در سایه شیوع ویروس کرونا در جهان پاسخ گفت.
به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سیدعلی سیستانی در پاسخ به این استفتا تاکید کرد که وجوب روزه ماه مبارک رمضان یک تکلیف فردی است و هرکس که شرایط وجوب آن را داشته باشد باید فارغ از اینکه برای دیگران واجب باشد یا خیر، روزه بگیرد.
متن استفتا و پاسخ کامل آیت‌الله سیستانی به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
دفتر حضرت الله العظمی سیستانی مد ظله العالی
سلام علیکم
ماه مبارک رمضان در حالی نزدیک می‌شود که ویروس کرونا همچنان در حال انتشار در مناطق مختلف جهان است و برخی پزشکان برای کاستن از احتمال ابتلا به این ویروس، نوشیدن آب در دوره‌های زمانی نزدیک به هم را توصیه می‌کنند زیرا کمبود آب در بدن موجب کاهش توان دفاعی بدن می‌شود و در صورت خشک بودن حلق و ورود ویروس به آن، امکان انتقال ویروس مذکور به دستگاه تنفسی نیز وجود دارد، اما نوشیدن آب باعث انتقال ویروس به معده می‌شود و به از بین بردن آن کمک می‌کند، بدین ترتیب آیا با توجه به دلیل گفته شده، فریضه روزه در سال جاری بر مسلمانان ساقط می‌گردد؟
پاسخ: وجوب روزه ماه مبارک رمضان یک تکلیف فردی است و هرکس که شرایط وجوب آن را داشته باشد باید فارغ از اینکه برای دیگران واجب باشد یا خیر، روزه بگیرد واگر فرد مسلمان بیم آن داشته باشد که روزه گرفتن ولو با اتخاذ همه تدابیر احتیاطی، باعث ابتلایش به کرونا می‌شود، وجوب هر روزی که می‌ترسد در صورت روزه گرفتن به این بیماری مبتلا می‌شود، از او ساقط می‌گردد.
اما اگر بتواند درجه احتمال ابتلا به بیماری را کم کند تا آنچا که از نظر عقلا دیگر احتمال ابتلا مورد اعتنا نباشد- ولو از طریق ماندن در خانه و عدم اختلاط نزدیک با دیگران، استفاده از ماسک و دستکش‌های پزشکی و رعایت موارد ضد عفونی مکرر و نظیر آن – و موجب مشقت شدید و غیرقابل تحملی نیز نباشد، وجوب روزه از او ساقط نمی‌شود.
اما درباره آنچه گفته شد که برخی پزشکان نوشیدن مکرر آب را در فاصله زمانی نزدیک به هم جهت جلوگیری از کمبود آب بدن و خشکی حلق توصیه می‌کنند – به این دلیل که احتمال ابتلای به ویروس کرونا را مرتفع می‌کند – این امر – اگر صحیح باشد- مانع وجوب روزه نمی‌شود، غیر از اینکه کسی به آن مطلب رسیده باشد و ترس از آن داشته باشد که اگر روزه بگیرد، به بیماری مبتلا می‌شود و هیچ راهی برای کاهش احتمال آن پیدا نکند به گونه‌‌ای که حتی با ماندن در منزل و اتخاذ سایر راههای احتیاطی ارائه شده، همچنان این ترس همراه او باشد، اما افراد دیگر غیر از چنین فردی باید روزه بگیرند.
البته چه بسا بتوان با مصرف سبزیجات و میوه‌های سرشار از آب پیش از سحر، کمبود آب بدن ناشی از روزه داری را جبران کرد. همچنانکه در طول روز می‌توان با جویدن آدامس بدون قند، جلوی خشکی حلق را گرفت- البته به شرطی که ذرات آن در دهان جدا نگردیده و این ذرات وارد حلق نشود_ بنابراین جویدن آدامس باعث افزایش ترشح بزاق دهان می‌شود و مانعی از بلعیدن بزاغ در صورت روزه داری وجود ندارد.
بنابراین روشن می‌شود کسانی که قادر به ترک کار خود در ماه رمضان و ماندن در خانه هستند به گونه‌‌ای که از ابتلا به این بیماری در امان باشند، وجوب روزه از آنها ساقط نمی‌شود و اما کسانی که به هر دلیلی قادر نیستند کارشان را رها کنند، و با ترک نوشیدن آب در فاصله‌های زمانی نزدیک به هم در طول روز، ترس ابتلا به ویروس داشته باشند و نتوانند اقدام دیگری انجام دهند که آنها را از ابتلا به بیماری ایمن گرداند، روزه بر آنها واجب نیست هر چند برای آنها جایز نیست که در ملأ عام تجاهر به روزه خواری کنند.
روشن است که روزه ماه رمضان از مهم ترین فریضه‌های شرعی است و تنها در صورت وجود عذر واقعی، ترک روزه جایز است و هر فردی نسبت به وضعیت خود آگاه تر است که آیا عذر واقعی برای ترک روزه دارد یا خیر.
خلاصه سخن اینکه: وجوب روزه ماه رمضان تنها از کسانی که دارای عذر شرعی هستند نظیر بیمار و کسی که می‌ترسد- مثلا به دلیل یک توصیه پزشکی- که اگر روزه بگیرد، بیمار می‌شود، و رعایت اقدامات احتیاطی پیش گیرنده از ابتلا به بیماری نیز برایش میسر نباشد، ساقط می‌شود و در غیر این صورت، ترک روزه جایز نیست.
بسم الله الرحمن الرحیم
مکتب سماحه المرجع الدینی الأعلى السید علی السیستانی دام ظله
السلام علیکم ورحمه الله وبرکاته
یقترب شهر رمضان المبارک و فیروس کورونا لا یزال یواصل الانتشار فی مختلف المناطق، وعدد من الأطباء یوصون بشرب الماء فی فترات متقاربه لتقلیل احتمال الاصابه بهذا الفیروس الخطر، لأن قله الماء فی الجسم تقلل من مناعته، وجفاف الحلق لو وصل الیه الفیروس یفسح له المجال للانتقال الى الجهاز التنفسی، فی حین أن شرب الماء یساعد فی نزوله الى المعده والقضاء علیه فیها، فهل یسقط صیام شهر رمضان عن المسلمین فی هذه السنه بهذا السبب؟
بسم الله الرحمن الرحیـم
انّ وجوب صیام شهر رمضان تکلیف فردی، فکل شخص توفرت فیه شروط الوجوب لزمه الصیام بغض النظر عن وجوبه على الآخرین أو عدم وجوبه علیهم. فاذا حلّ شهر رمضان القادم على مسلم وخاف من أن یصاب بالکورونا إن صام ولو اتخذ کافه الاجراءات الاحتیاطیه سقط عنه وجوبه بالنسبه الى کل یوم یخشى إن صامه أن یصاب بالمرض. واذا امکنه تضعیف درجه احتمال الاصابه حتى یصبح مما لا یعتد به عند العقلاء ـ ولو من خلال البقاء فی البیت وعدم الاختلاط بالآخرین عن قرب واستخدام الکمامه والکفوف الطبیه ورعایه التعقیم المستمر ونحو ذلک ـ ولم یکن علیه فی ذلک حرج بالغ لا یتحمل عاده لم یسقط عنه وجوب الصیام.
واما ما ذکر من ان الاطباء یوصون بشرب الماء فی فترات متقاربه تفادیاً لقله الماء فی الجسم وجفاف الحلق ــ لانهما یرفعان من احتمال الاصابه بفیروس کورونا ــ فهو ــ إن صحّ عنهم ــ لا یمنع من وجوب الصوم الا بالنسبه الى من بلغه ذلک فخاف من الاصابه بالمرض إن صام ولم یجد طریقاً لتقلیل احتمالها بحیث لا یصدق معه الخوف ـ ولو بالبقاء فی المنزل واتخاذ سائر السبل الاحتیاطیه المتقدمه ـ وأما غیره فلا بد من أن یصوم. علماً انه ربما یمکن تفادی قله الماء فی الجسم فی حال الصیام من خلال أکل الخضروات والفواکه الغنیه بالمیاه کالخیار والبطیخ الاحمر قبل الفجر ،کما یمکن تفادی جفاف الحلق بمضغ العلک الخالی من السکر ــ بشرط عدم تفتت اجزائه فی الفم ونزوله الى الجوف ــ فان مضغ العلک یؤدی الى زیاده افراز لعاب الفم ولا مانع من بلعه فی حال الصیام. وبذلک یظهر ان الذین یسعهم ترک العمل فی شهر رمضان والبقاء فی المنزل بحیث یأمنون الاصابه بالمرض لا یسقط عنهم وجوب الصیام، وأما الذین لا یسعهم ترک أعمالهم ـ لأی سبب کان ـ فإن خافوا من الاصابه بالفیروس مع ترک شرب الماء فی فترات متقاربه فی النهار ولم یمکنهم اتخاذ اجراء آخر یأمنون معه من الاصابه به لم یجب علیهم الصیام، وإن لم یجز لهم التجاهر بالإفطار فی الملأ العام. ومن المعلوم ان صیام شهر رمضان من أهم الفرائض الشرعیه ولا یجوز ترکه الا لعذر حقیقی، وکل انسان أعرف بحال نفسه فی أن له عذراً حقیقیاً فی ترک الصیام أو لا.
ومختصر القول: ان وجوب الصیام فی نهار شهر رمضان انما یسقط عمن له عذر شرعی کالمریض ومن یخاف – لنصیحه طبیه مثلاً – أن یصاب بالمرض إن صام ولم یتیسر له اتخاذ الاجراء الاحتیاطی المؤمِّن له عن الاصابه، والا لزمه ذلک ولم یجز له ترک الصیام.
والسلام علیکم ورحمه الله وبرکاته
۱۷/ شعبان المعظم /۱۴۴۱ هـ
مکتب السید السیستانی (دام ظله)/النجف الأشرف
