مبانی فقهی افساد فی الارض/ چرا اخلالگران اقتصادی مفسد فی الارض‌اند

حجت الاسلام ابراهیمی‌فر گفت: به طور کلی برای تطبیق دادن افساد فی الارض به اخلال گران اقتصادی از دو جهت امکان پذیر است؛ نخست آن که اخلال در امر معیشت جامعه چیزی جز فساد نیست و دیگر این که مشارکت با شبکه جهانی فاسد که هدفشان براندازی نظام اسلامی است.

به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالجواد ابراهیمی فر در گفت‌وگویی، با اشاره به مبانی فقهی افساد فی الارض گفت: در زمینه افساد فی الارض آیات فراوانی در قرآن کریم وجود دارد؛ گرچه حیطه افساد فی الارض بسیار گسترده است اما ظاهرا افساد فی الارض در زمینه‌های مالی و مادی، مد نظر قرآن کریم است.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم ادامه داد: در سیره پیامبران منع کردن طاغوت‌ها از افساد فی الارض بسیار مشاهده می‌‌‌شود به عبارت دیگر وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ که قرآن کریم به آن اشاره کره است در کارنامه بسیاری از انبیای الهی وجود دارد؛ در آیات قرآن کریم بیان شده است که برخی کارشان افساد در زمین است چنانچه در سوره بقره آیه ۲۰۴ به آن اشاره کرده است.

وی خاطرنشان کرد: پیش از ورود به بحث مبنایی باید متذکر شد که اصلاح و افساد دو واژه‌‌‌ای هستند که با خود دو بار ارزشی حمل می‌‌‌کنند به این صورت که افساد بار ارزشی منفی و اصلاح بار ارزشی مثبت با خود دارند از این رو افرادی که فساد می‌‌‌کنند به دلیل این که خودشان را با این آلایه ارزش منفی زشت جلوه ندهند می‌‌‌گویند ما اصلاح گر هستیم و افساد نمی‌‌‌کنیم.

ابراهیمی فر ادامه داد: افساد یک مفهوم تنفر انگیز است و به گونه‌‌‌ای دارای بار ارزشی منفی است که حتی مفسدین هم نمی‌‌‌خواهند این برچسب به آنها چسبانده شود و به عنوان مفسد معرفی شوند.

در فقه شیعه اعدام مفسد فی الارض از مسلمات است

وی با طرح سؤالی مبنی بر حکم افساد فی الارض، اظهار کرد: در فقه شیعه اعدام مفسد فی الارض از مسلمات است و شاهد آن آیه قرآن کریم است که از نظر سند و دلالت قطعی است؛ قرآن کریم درآیه ۳۳ سوره مائده می‌‌‌گوید«إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِینَ یُحَارِبُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَیَسْعَوْنَ فِی الْأَرْضِ فَسَادًا أَنْ یُقَتَّلُوا أَوْ یُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَیْدِیهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلَافٍ.»

عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) ادامه داد: با توجه به این آیه شریفه، حکم افساد فی الارض از نظر فقهی روشن است و به سایر ادله نیازی نیست؛ اگر بخواهیم به اجماع رجوع کنیم با وجود چنین مدرکی، اجماع اعتباری ندارد و روایات نیز اقتدارشان برای بیان حکم، بیش از این آیه قرآن کریم نیست زیرا این آیه با صراحت حکم را بیان می‌‌‌کند.

وی خاطرنشان کرد: چگونه می‌‌‌توان افرادی که در نظام اقتصادی جامعه اخلال ایجاد می‌‌‌کند مصداق مفسد فی الارض دانست؟ فردی که در نظام اقتصادی جامعه اخلال ایجاد می‌‌‌کند قطعا از غاصب حقوق عمومی پا را فراترگذاشته است.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم افزود: البته بر افراد اخلال گر در نظام اقتصادی حکم غاصب نیز صدق می‌‌‌کند زیرا حقوق عمومی را به خودش اختصاص داده و از بین برده است اما این سؤال مطرح می‌‌‌شود چگونه یک اخلال گر اقتصادی که نظام را به هم ریخته است غاصب است و فردی که چند هزار تومان از جیب فرد دیگر ربوده است نیز غاصب است بنابراین میان آنها چه تفاوتی وجود دارد.

وی ادامه داد: در پاسخ به این سؤال گفته می‌‌‌شود فرد دوم فقط غاصب است اما اخلال گر اقصادی که به عنوان مثال دلار با یارانه ملی را دریافت می‌‌‌کند اما آن را به خودش اختصاص می‌‌‌دهد و صرف مایحتاج عمومی نمی‌‌‌کند علاوه بر غصب، نظام اقتصادی جامعه را نیز مختل و مردم را در امرار معاششان دچار مشکل کرده است بنابراین مفسد فی الارض نیز شناخته می‌‌‌شود.

ابراهیمی فر ادامه داد: جهت دیگری برای مفسد فی الارض دانستن اخلال گر اقتصادی وجود دارد که عبارت است از مشارکت با شبکه جهانی افساد فی الارض، یعنی با کسانی که نظام اقتصادی جهان در دست آنها است و بر بانک جهانی تسلط دارند و شبکه جهانی افساد فی الارض به حساب می‌‌‌آیند هم دستی دارند بنابراین محکوم به افساد فی الارض هستند که حکم اعدام آن از مسلمات است.

تطبیق دادن افساد فی الارض به اخلال گران اقتصادی

وی افزود: به طور کلی برای تطبیق دادن افساد فی الارض به اخلال گران اقتصادی از دو جهت امکان پذیر است؛ نخست آن که اخلال در امر معیشت جامعه چیزی جز فساد نیست و دیگر این که مشارکت با شبکه جهانی فاسد که هدفشان براندازی نظام اسلامی است.

استاد درس خارج حوزه علیمه قم مبارزه با فساد را مهم ترین وظیفه حکومت اسلامی دانست و تصریح کرد: حکومت اسلامی برخلاف سایر حکومت‌های جهان وظیفه اش مبارزه با فساد فی الارض است در مقابل برخی حکومت‌ها خودشان فساد ایجاد می‌‌‌کنند و از نظر سردمداران آنها، حکومت وسیله‌‌‌ای برای خوش گذرانی و فساد است بنابراین خود این حکومت مصداق افساد فی الارض است.

وی ادامه داد: بنابراین اگر حکومت اسلامی مبارزه با فساد را زمین گذارد با سایر حکومت‌ها چه تفاوتی دارد؛ اگر مردم اطمینان پیدا کنند حکومت اسلامی به رسالت اصلی خودش که مقابله با فاسد و مفسد است به خوبی عمل می‌‌‌کند نسبت به نظام دلگرم می‌‌‌شوند در نتیجه از آن بیشتر حمایت می‌‌‌کنند و نظام از ثبات و اقتدار بیشتری برخوردار می‌‌‌شود.

ابراهیمی فر اضافه کرد: البته مبارزه با فساد پیامدهای دیگری نیز همانند مناسب شدن وضعیت معیشت مردم و دستیابی آنها به حقوق شان را دارد زیرا افرادی که ارز با یارانه دریافت کرده‌اند اما به مصارف اجتماعی نرسانده اند، مردم را از حقشان محروم کرده‌اند که مبارزه با این گونه فساد‌ها مردم را به حق شان می‌‌‌رساند و بسیاری از نابسامانی‌های اجتماعی در سایه مبارزه با این مفسدین از بین می‌‌‌رود. رسا