شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: شکی نیست که فهم دقیق برخی از احادیث و گزارش‌های تاریخی در گرو واقعیات موجود در جامعه عصر نزول است. به طور خاص برخی از مسائل معروف و شناخته شده جامعه عربی، موضوع احکام شرعی قرار گرفته‌است و به همین دلیل شناخت دقیق آن برای دستیابی به حکم شرعی یا فهم مسائل تاریخی اهمیت دارد.
واحدهای اندازه‌گیری یکی از این مسائل هستند. در گزارش‌های تاریخی و حدیثی متعددی در مقام بیان وظیفه شرعی یا بیان یک واقعه خارجی، از واحدهای اندازه‌گیری معروف و متداول زمان خود استفاده شده است و با توجه به فاصله زمانی بسیار زیادی که میان ما و عصور متقدم اسلامی افتاده است، گاهی فهم دقیق این واحدهای اندازه‌گیری مورد اختلاف واقع شده است.
یکی از واحدهای اندازه‌گیری فاصله طولی که در قرون متقدم اسلامی در جزیره العرب رواج داشته «میل (جمع: أمیال)» است. بر اساس گزارش‌های تاریخی به نظر می‌رسد در مسیرهای تردد مهم، تعدادی سنگ (الأمیال الحجریه) در فواصل مشخص نصب می‌شده و این سنگ‌ها علاوه بر اینکه راهنمایی برای یافتن مسیر بوده است، معیاری برای طی مسیر و فاصله پیموده شده نیز به حساب می‌آمده است. به عنوان مثال بر اساس متون تاریخی در مسیر میان مکه و مدینه حدود ۱۵۰ میل سنگی وجود داشته است.
دو نمونه از میل‌های سنگی موجود در صحرای جزیره العرب
با توجه به اینکه مسافت سفر شرعی (فاصله‌ای که پس از آن شخص شرعا مسافر به حساب آمده و احکام ویژه مسافر بر او صدق می‌کند) در متون اسلامی بر اساس همین معیار «میل» بیان شده، شناخت مقدار دقیق این واحد شرعی مورد اهتمام فقها بوده و نزاع‌های دقیقی حول آن شکل گرفته است.
دکتر عبدالله القاضی استاد دانشکده معماری و نقشه برداری در دانشگاه عبدالرحمن بن فیصل در عربستان سعودی است. یکی از پروژه‌های علمی او در بیست سال گذشته، تلاش برای یافتن شواهد تاریخی در مورد «الأمیال الحجریه» بوده است. او در سال‌های گذشته بر اساس شواهد موجود در کتب تاریخی و با استفاده از ابزارهای جدید تکنولوژیک تلاش کرده است میل‌های سنگی باقی مانده در جزیره العرب را بازیابی و کشف کند.
القاضی حدود هفت سال پیش نتایج اولیه پژوهش خود را در مقاله‌ای منتشر کرده است و با اشاره به روش خود برای کشف این میل‌های سنگی، گزارشی از یافتههای خود ارائه کرده است. سال گذشته، القاضی نتایج نهایی پژوهش خود را در کتابی با عنوان «الأمیال الحجریه» منتشر ساخته است.
الامیال الحجریه – دکتر عبدالله بن حسین القاضی
القاضی چند ماه پیش خودش در جلسه‌ای به توضیح اثرش پرداخته و مهم‌ترین یافتههای خودش را شرح داده است (لینک این جلسه). مهم‌ترین نکته‌ای که القاضی به آن اشاره می‌کند این است که میل‌های سنگی جزیره العرب، برگرفته و دقیقا منطبق بر نظام مسافت‌سنجی امپراتوری رومی Imperial Mile است و مقدار آن تفاوتی با «مایل» که واحد اندازه‌گیری مسافت در امپراتوری روم بوده ندارد.
توجه به میراث مادی باقی‌مانده از عصور متقدم رویکردی نسبتا جدید است که می‌تواند در برخی از زمینه‌ها و برای پاسخ‌گویی به برخی از سوالات و ابهامات مورد استفاده قرار گیرد.
