شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
باید القاب حوزوی موجود تعریف شود و در مواردی هم القاب جدید تعریف گردد. اگر از القاب دانشگاهی استفاده شود صحیح نیست؛ چون این القاب چه برای اساتید و چه برای دانش‌پژوهان دانشگاه خیلی متناسب با حوزه نیست. برای حوزه باید یک‌بار معنوی در این القاب وجود داشته باشد. اکنون القابی چون حجت‌الاسلام، ثقه‌الاسلام، آیت‌الله همه یک‌بار معنوی و قداستی دارند و این باید در آن به‌عنوان یک رکن اصلی لحاظ شود.
اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از آفت‌هایی که به‌ویژه در دهه اخیر گریبان حوزه علمیه را گرفته است، بی ضابطه شدن القاب و رشد فزاینده «آیت‌الله»های خودخوانده است که معلوم نیست با ضابطه علمی و عینی به این مرتبه رسیده‌اند یا خیر. القاب حوزوی اگرچه مسئله‌ای عرفی میان حوزویان است، ولی رقابت برای آن، ولو در بین اندکی از این جامعه باشد، شایسته حوزه و حوزوی نیست. به همین بهانه، گفتگویی با حجت‌الاسلام علی‌اکبر صافی اصفهانی، رئیس دو موسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی برادران و مجتهده امین خواهران وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان انجام دادیم. او معتقد است باید از القابی برای روحانیون استفاده شود که مشتمل بر بار معنوی باشد، چیزی که القاب دانشگاهی عاری از آن هستند.
اجتهاد: هم‌اکنون القاب روحانیون کدامند و هر یک برای چه رتبه‌ای به کار می‌روند؟
صافی اصفهانی: این القاب اکنون تعاریف درستی ندارند. تعاریفی قدیم داشته و یک تعاریفی جدیداً دارند و خیلی چارچوب مشخص و معینی ندارند. برای همین است که می‌گوییم باید نظام‌مند شوند. اصلاً برای آنها تعریف واحدی وجود ندارد. بعضی از این‌ها الآن منسوخ است مثل ثقه‌الاسلام درحالی‌که باید احیا شود.
اجتهاد: آیا نظام‌مندکردن القاب روحانیون، امری مطلوب است یا آنکه وضعیت فعلی مناسب است؟
صافی اصفهانی: این دو نظریه در بین حوزویان و روحانیون دارد. نظام‌مندکردن امر مطلوبی است و باید اعتبارنامه علمی و تبلیغی به روحانیون اعطا شود و رتبه آنها مشخص شود. در دانشگاه‌ها رتبه‌بندی علمی وجود دارد ولی متأسفانه در میان اساتید حوزه این رتبه‌بندی علمی وجود ندارد. غیر از اینکه عناوین و القاب روحانیت کاملاً تبیین شده و از آنها استفاده نمی‌شود، در مورد مدرسین حوزه هم این کمبود وجود دارد که رتبه علمی آنها مشخص نمی‌شود. لذا بنده معتقدم باید نظام‌مند شود با توجه به وضعیت آشفته‌ای که اکنون وجود دارد. این باعث می‌شود عده‌ای که سطح علمی قابل‌قبول را ندارند در این آشفتگی به سرقت القاب دست بزنند و آبروی حوزه و روحانیت را ببرند؛ یعنی ممکن است بگویند این القاب ممکن است فاصله ما را با مردم زیاد کند. باید گفت اقبال مردم وجود دارد و موجب فاصله بین مردم و روحانیت نمی‌شود اما تالی فاسد آن این است که اگر این اتفاق نیفتد یک هرج‌ومرج و آشوب اتفاق خواهد افتاد.
اکنون عده‌ای هستند که طراز علمی آیت‌اللهی را ندارند ولی با این عنوان و لقب خود را مطرح می‌کنند. متأسفانه نظارت‌ها هم ضعیف است و مردم هم که مطلع نیستند، فکر می‌کنند این عناوین وجود دارد؛ لذا ممکن است مردم دل‌زده شوند وقتی کارکرد آن فرد را با آن عنوان جعلی می‌بینند؛ بنابراین تالی فاسدهای آن خیلی زیاد است. درنتیجه نظام‌مندی امروز مطلوب است و سریع باید نه‌فقط برای حوزویان بلکه برای مدرسین، مبلغان، مربیان حوزوی و… اتفاق افتد.
البته وضعیت در حوزه خواهران خیلی نامساعدتر است چون نه فرم مشخصی وجود دارد که او حوزوی است یا خیر و نه اینکه تاکنون به این عناوین و القاب در حوزه خواهران پرداخته شده است. لذا آنها را صرفاً با مدارج علمی‌شان مثلاً طلبه سطح سه، سطح چهار و…می‌شناسند. براین اساس القاب در حوزه خواهران هم قابل‌بررسی است ازاین‌جهت که این القاب اتفاق بیفتد یا نیفتد.
در ادیان دیگر هم این موارد وجود دارد. در دین یهود، مسیحیت، زرتشت و…مردان و زنان روحانی رتبه‌بندی دارند و شاخص‌هایی برای رتبه‌بندی آنها وجود دارد. عناوین و القابی وجود دارند که به آنها اعتبار و وجاهت علمی و روحانیتی داده و می‌دهد. لذا خیلی سریع باید این نظام‌مند کردن رخ دهد.
اجتهاد: آیا استفاده از معادل‌های دانشگاهی برای القاب روحانیون مطلوب است یا باید القاب حوزوی جدیدی برای این امور ایجاد شود یا آنکه همان القاب پیشین حوزوی را منضبط کرد؟
صافی اصفهانی: باید القاب حوزوی موجود تعریف شود و در مواردی هم القاب جدید تعریف گردد. اینکه از القاب دانشگاهی استفاده شود صحیح نیست؛ چون این القاب چه برای اساتید و چه برای دانش‌پژوهان دانشگاه خیلی متناسب با حوزه نیست. برای حوزه باید یک‌بار معنوی در این القاب وجود داشته باشد. اکنون القابی چون حجت‌الاسلام، ثقه‌الاسلام، آیت‌الله همه یک‌بار معنوی و قداستی دارند و این امر باید در آنها به‌عنوان یک رکن اصلی لحاظ شود.
اجتهاد: برای نظام‌مند کردن القاب روحانیون چه تمهیداتی باید اندیشیده شود؟
صافی اصفهانی: برای نظام‌مند القاب روحانیون باید جلسات و نشست‌هایی در حوزه برگزار شود و موافقان و مخالفان در این مورد صحبت کنند. موافقان چون ادله محکمی دارند طبیعتاً در رویکرد حوزوی‌ها و طلبه‌ها تأثیر می‌گذارد. اول این فرهنگ‌سازی باید رخ دهد که اگر قرار است این عناوین و القاب نظام‌مند شود، تالی فاسد نظام‌مند نشدن و نظام‌مند شدن آن بازگو شود که چه آثار و بازخوردی دارد. لذا باید حدود شش ماه تا یک سال در حوزه‌های علمیه نشست‌هایی با این موضوع بین موافقان و مخالفان صورت گیرد. بعد از آن نهادی مثل دفتر تبلیغات اسلامی یا مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه و…آن را طراحی کنند. سپس کارگروهی متشکل از حوزویان آن را تبیین و تصویب کنند و بعد از آن ابلاغ کنند.
خب
میبینیم که از زمان مصاحبه یعنی سال ۹۸ تا کنون هیچ اقدامی نشده.
خدا قوت به همه مسئولین مربوطه
هجرت از حوزه به دانشگاه برای امثال بنده که از آنجا به حوزه هجرت کرده‌ایم کابوس است
اما چه کنیم که عدم تعریف هویت طلبگی و مدارج مستقل، کابوسی تلخ‌تر شده