شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
کارشناسان در این میزگرد علمی، علی رغم این که در مبانی مشروعیت حکومت و نقش مردم در آن با یکدیگر اختلاف نظر دارند، اما متفق القولند که حتی هیچ حاکم برحقی، حق اِعمالِ استبداد و اِجبارِ مردم به پذیرش حکومت دینی را ندارد. به عبارتی دیگر معتقدند حکومت مستبدانه دینی بر مردم، از منظر فقه شیعه مطرود است.
شبکه اجتهاد: در روزگار کنونی، حق رأی نه حقی فردی برای افراد جامعه، بلکه به عنوان مبنای مشروعیت ساختارهای سیاسی شناخته می‌شود. در دنیای امروز اگر نظامی این حق را به رسمیت نشناسد، برای اثبات مشروعیت خود با مشکلات متعددی مواجه می‌شود. بنابراین باید حتی به ظاهر خود را با فضای حاکم بر مجامع حقوقی بین المللی همراه کند. در این شرایط صحبت از حق رای در اسلام مسوولیت صاحب نظران را سخت تر می‌کند. چرا که ممکن است هیجان‌هایی بر بحث حاکم شود که اگر ارائه دهنده دیدگاه نتواند به آنها پاسخ دهد، به عقب ماندن از قافله جهانی متهم خواهد شد. امید می‌رود دیدگاه‌های روز در خصوص حق رای و هماهنگ سازی این دیدگاه‌ها با موازین اسلامی مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گیرد.
کارشناسان شرکت کننده در میزگرد شفقنا با عنوان «بررسی جایگاه فقهی حق رأی» کاوش مبنای حق رای در فقه شیعه را مستلزم تبیین نظریه مشروعیت حکومت می‌دانند. ایشان علی رغم این که در مبانی مشروعیت حکومت و نقش مردم در آن با یکدیگر اختلاف نظر دارند، اما متفق القولند که حتی هیچ حاکم برحقی، حق اِعمالِ استبداد و اِجبارِ مردم به پذیرش حکومت دینی را ندارد. به عبارتی دیگر معتقدند حکومت مستبدانه دینی بر مردم، از منظر فقه شیعه مطرود است.
برهمین اساس حجت‌الاسلام دکتر سیدکاظم سیدباقری، استادیار گروه علوم سیاسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، بیان می‌دارد که آزادی تکوینی انسان، مقدمه رشد او در جامعه است و تحقق این رشد درخورِ عملیاتی شدنِ آن آزادی است. سیدباقری به آیه «ان الله لایغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم» اشاره می‌کند و حق تعیین سرنوشت را از جلوه‌های تحقق آزادی انسان در بستر اجتماع، و حق رای را جلوه حق تعیین سرنوشت می‌داند.
حجت‌الاسلام دکتر سید سجاد ایزدهی، استادیار و مدیر گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ی اسلامی، به سه عنوان شورا، مشورت و رجوع به خبره اشاره می‌کند که صورت‌های رجوع به نظر مردم در فقه شیعه هستند. او از آیه «وامرهم شورا بینهم» استفاده می‌کند که نظام اسلامی موظف به مراجعه به رای مردم است و می‌گوید: در بحث شورا مهم این نیست که مردم درست یا غلط می‌گویند. مهم این است که رای مردم به ماهو رای مردم موضوعیت دارد.
حجت‌الاسلام دکتر محمدهادی مفتح، استادیار دانشگاه قم، تصریح می‌کند که رای مردم هم در تحقق اولیه حکومت و هم در استمرار آن نقش دارد. او اظهار می‌دارد: اگر قرار بود که نقش رای مردم هیچ و صفر باشد، دیگر حق الناس بودن رای مردم که مقام معظم رهبری به آن اشاره کرد معنی پیدا نمی‌کند. این حق الناس بودن نشان دهنده این است که مردم حق دخالت در این قضیه را دارند و هیچ کاره نیستند.
مشروح این میزگرد را در (اینجا) بخوانید + تصاویر
