شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در بررسی حجیت ظن در موضوعات تأکید کرد که اصل کلی حرمت تعبد به ظن که از سوی علمای شیعه مطرح شده در احکام شرعی است نه موضوعات خارجیه.
به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل‌لنکرانی رییس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) در پنجاه و یکمین نشست فقهی و اصولی این مرکز با اشاره به موضوع «حجیت ظن در موضوعات» اظهار داشت: موضوع سخن از جمله مباحثی است که در فقه و اصول چند سالی است مورد توجه من واقع شده و بحث بسیار مهمی هم هست و باید بزرگان از اهل تحقیق و فقهای ما به این بحث بپردازند.
وی در ادامه عنوان کرد: بحث‌هایی در فقه و اصول رایج است، مثل حجیت، خبر واحد، استصحاب و بحث‌های فقهی متعارف، اما گاهی اوقات مباحثی هست که متأسفانه کمتر مورد بحث قرار گرفته، در حالیکه در موارد زیادی از مباحث فقهی و اصولی رد پایش مشاهده می‌شود و چه بسا توجه به آن ممکن است تحولی را ایجاد کند.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم عنوان کرد: یکی از این مباحث همین بحث ظن نوعی در تحقق موضوعات خارجیه است که آیا حجیت دارد یا نه؟ آقایان در اصول در بحث قطع و حجیت آن یک اصلی را به نام اصاله حرمه التعبد بالظن پایه گذاری می‌کنند. با این اصل اصول اهل سنت که بر پایه قیاس و استحسان و مصالح مرسله و سد ذرایع است خوانده می‌شود.
وی تأکید کرد: یکی از آقایان اشکال می‌کرد که در اصول ما چرا راجع به این مبانی اصولی اهل سنت یک بحث مستوفایی نمی‌کنند؟ در جواب گفتم نیازی به بحث مستوفا نیست، وقتی شما می‌گویید شریک الباری ممتنعٌ دیگر احکام و خصوصیاتش را که ذکر نمی‌کنید. وقتی می‌گوییم اصل حرمت تعبد به ظن است اعتبار ظن و مظنه از بین می‌رود. و این از امتیازات اصول فقه شیعه است. حتی کسانی که قائل اند که اصول فقه شیعه از اصول اهل سنت اخذ شده یکی از نقض‌های حرف شان همین جاست. آنها کجا چین اصلی به نام اصاله حرمه التعبد بالظن دارند؟ ولی شیعه این را به عنوان یک قاعده اولیه قبول دارد. البته مراد از اصول اصل عملی نیست بلکه اصل مستفاد از آیات و روایات و ادله است.
فاضل‌لنکرانی عنوان کرد: حال بحث در این است که آیا این اصل اولی «اصاله حرمه التعبد بالظن، مختص به احکام است؟ به طوری که اگر فقیه با ظن و مجرد مظنه به یک حکمی رسید فایده‌‌ای برای او ندارد، فقیه یا باید علم به حکم الهی، واقعی با ظاهری، پیدا کند یا باید یک دلیل علمی برای آن حکم پیدا کند. آیا این اصل اختصاص به احکام دارد یا نه، شامل موضوعات هم می‌شود؟ متأسفانه این خیلی منقح نشدد، البته با تتبعی که کرده ام در کلمات بعضی از بزرگان آمده ولی به صورت یک بحث مستقل بد عنوان بررسی حجیت ظن در موضوعات مطرح نشده است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: به عقیده ما اصل کلی حرمت تعبد به ظن در احکام مطرح است و در ارتباط با موضوعات چنین چیزی را نمی‌توان مطرح کرد و برای این ادله‌‌ای مطرح شده که در نشست‌های علمی آینده می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم. رسا
