شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی است و برای عرض‌های بیشتر از ۶۰ درجه پاسخ‌گو نیست.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جُمادَی الثانیه ۱۴۴۷ قمری، در غروب پنجشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۷ قمری، در غروب جمعه ۳۰ آبان ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۱ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی‌الثانیه ۱۴۴۷ قمری، در غروب شنبه ۱ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۲ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به‌سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال در اوضاع جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ امّا روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۶:۴۷ UTC یا ۱۰:۱۷ IRST پنجشنبه ۲۰ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی رخ می‌دهد؛ امّا حدود ۱۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۱۹.۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات امام خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، سیستانی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سبحانی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب جمعه ۳۰ آبان ۱۴۰۴ شمسی (و ۲۹ جُمادَی الأُولیٰ ۱۴۴۷ قمری در ایران) برابر با ۲۱ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، رؤیت هلال با چشم عادی در سراسر ایران، تقریباً نشدنی است و فقط احتمال اندکی می‌رود در نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان و جزایر آن دو، پس از مکان‌یابی و رؤیت با ابزار، هلال با دشواری بسیار، با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
۳- در غروب شنبه ۱ آذر ۱۴۰۴ شمسی (و ۳۰ جُمادَی الأُولیٰ ۱۴۴۷ قمری در ایران) برابر با ۲۲ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و یکشنبه ۲ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۳ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۷ قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله وحید خراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب جمعه ۳۰ آبان ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۱ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، رؤیت هلال با چشم عادی در سراسر ایران، تقریباً نشدنی است و فقط احتمال اندکی می‌رود در نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان و جزایر آن دو، پس از مکان‌یابی و رؤیت با ابزار، هلال با دشواری بسیار، با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود؛ امّا در همین غروب، در محدوده‌های سبز و نارنجی‌رنگ نقشۀ دو (از جمله: بیشترِ قارّۀ آفریقا و بخشی از عربستان) هلال مطمئنّاً با چشم عادی دیده می‌شود و ایران نیز، در بیشترِ شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، شنبه ۱ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۲ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۷ قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات خویی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی گلپایگانی(ره)، جوادی آملی، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب پنجشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است؛ امّا در همین غروب، در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (بخشی از مرکز و جنوب اقیانوس آرام مانند جزایر پیت‌کرن و پلی‌نزی فرانسه) هلال مطمئنّاً با چشم عادی دیده می‌شود و ایران نیز، در بخشی از شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، جمعه ۳۰ آبان ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۱ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۷ قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله بشیرحسین نجفی)
۱- در غروب پنجشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، در محدوده‌های نارنجی و سبزرنگ نقشۀ یک (بخشی از مرکز و جنوب اقیانوس آرام مانند جزایر پیت‌کرن و پلی‌نزی فرانسه و کوک) هلال با چشم عادی دیده می‌شود؛ ازاین‌رو، برای ایران و همۀ نقاط زمین، جمعه ۳۰ آبان ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۱ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۷ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب پنجشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۴ شمسی (و ۲۹ جُمادَی الأُولیٰ ۱۴۴۷ قمری در ایران) برابر با ۲۰ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب جمعه ۳۰ آبان ۱۴۰۴ شمسی (و ۳۰ جُمادَی الأُولیٰ ۱۴۴۷ قمری در ایران) برابر با ۲۱ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، رؤیت هلال با چشم مسلّح در یک‌سومِ پایینی ایران، محقّق می‌شود؛ امّا در شرق و مرکز و غرب و شمال ایران (شمال استان سیستان و بلوچستان، شمال استان کرمان، سراسرِ استان یزد جز اندکی از جنوب آن، اندکی از شمال استان فارس، نیمۀ شمالی استان خوزستان، سراسرِ استان‌های خراسان جنوبی و رضوی و شمالی، و سراسرِ استان‌های گلستان و سمنان و اصفهان و چهار محالّ و بختیاری و مازندران و گیلان و تهران و البرز و قزوین و قم و مرکزی و همدان و لرستان و ایلام و کرمانشاه و کردستان و زنجان و اردبیل و آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی) رؤیت هلال با چشم مسلّح، بسیار دشوار است.
۳- در نتیجه، استهلال، تعیین‌کننده است: اگر گزارش معتبری از رؤیت هلال با چشم مسلّح در مناطق شمالی ایران به دست آید، در سراسر ایران، شنبه ۱ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۲ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۷ قمری خواهد بود؛ و اگر فقط گزارش معتبری از رؤیت هلال با چشم مسلّح در مناطق میانی یا جنوبی کشور به دست آید، تنها در منطقۀ رؤیت هلال و مناطق هم‌افق با آن و جنوبی‌تر از آن، شنبه ۱ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۲ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۷ قمری خواهد بود (زیرا با توجّه به «شرط اتّحاد افق» و دقّت در نقشه‌های هم‌افقی، صِرف تحقّق رؤیت با چشم مسلّح در مناطق میانی یا جنوبی ایران، برای اثبات اوّل ماه در مناطقِ شمالی‌تر از آن، مفید نیست)؛ و در مناطق شمالی‌تر، یکشنبه ۲ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۳ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۷ قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات فاضل لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب پنجشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است؛ امّا در همین غروب، در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی و سبزرنگ نقشۀ یک (بخشی از مرکز و جنوب و جنوب‌شرقی اقیانوس آرام، جنوب آمریکای جنوبی، و بخشی از جنوب‌غربی اقیانوس اطلس) هلال مطمئنّاً با چشم مسلّح دیده می‌شود و ایران نیز، در بخشی از شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، جمعه ۳۰ آبان ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۱ نوامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه جمادی الثانیه ۱۴۴۷ قمری خواهد بود. / محسن فصاحت
***
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
