شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویهای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت میگیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … مؤثّرند. امروزه، برنامههایی تهیّه شدهاند که با محاسبات رایانهای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر میگیرند و الگوهای رؤیتپذیری هلال ماه را پیشبینی و ترسیم میکنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی ۶۰ درجۀ جنوبی تا ۶۰ درجۀ شمالی است و برای عرضهای بیشتر از ۶۰ درجه پاسخگو نیست.)
به تصاویر زیر بنگرید:
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیتپذیری هلال ماه رجب ۱۴۴۷ قمری، در غروب شنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیتپذیری هلال ماه رجب ۱۴۴۷ قمری، در غروب یکشنبه ۳۰ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۱ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیتپذیری هلال ماه رجب ۱۴۴۷ قمری، در غروب دوشنبه ۱ دی ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۲ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال بهسادگی با چشم غیر مسلّح دیده میشود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال در اوضاع جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده میشود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده میشود.
در مناطقی که بیرنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ میدهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب میکند؛ امّا روشنایی هلال به اندازهای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب میکند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ میدهد.)
نتیجهگیری:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت ۱:۴۳ UTC یا ۵:۱۳ IRST شنبه ۲۰ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی رخ میدهد؛ امّا حدود ۱۵.۵ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود ۲۰ ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
رؤیتپذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیشبینی میشود:
(کافی است مبنای مرجع تقلید خویش را بیابید و فقط بندهای همان مبنا را بخوانید.)
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات امام خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، سیستانی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سبحانی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب شنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب یکشنبه ۳۰ آذر ۱۴۰۴ شمسی (و ۲۹ جُمادَی الثانیه ۱۴۴۷ قمری در ایران) برابر با ۲۱ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم عادی دیده میشود و دوشنبه ۱ دی ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۲ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۷ قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترکاند» (مبنای فقهی حضرت آیتالله وحید خراسانی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب شنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است.
۲- البتّه، در غروب شنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز و بخشی از شرق اقیانوس آرام) هلال با چشم عادی بهراحتی دیده میشود و در محدودۀ نارنجیرنگ نقشۀ یک (بخشهایی از مرکز و شرق اقیانوس آرام، سراسرِ کشورهای اکوادور و پرو و بولیوی و پاراگوئه و اروگوئه، بیشترِ کشورهای شیلی و آرژانتین، نیمی از کشور برزیل، و اندکی از غرب اقیانوس اطلس) رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است و در محدودۀ صورتیرنگ نقشۀ یک (بخشهایی از اقیانوس اطلس و بقیّۀ مناطق آمریکای جنوبی) پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم عادی نیز دیده شود. سراسرِ ایران هنگامی با منطقۀ رؤیت هلال، در بیشترِ شب، اشتراک دارد که اثبات شود هلال در سواحل شرقی ایالت ریو دو ژانیرو در برزیل یا مناطق شرقیتر از آن در اقیانوس اطلس، با چشم عادی دیده شده است که در این صورت، یکشنبه ۳۰ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۱ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۷ قمری خواهد بود؛ وگرنه، اثبات رؤیت هلال با چشم عادی در شهرهای غربیترِ کشور برزیل، اوّل ماه بودنِ یکشنبه ۳۰ آذر ۱۴۰۴ شمسی را فقط در یکدوم یا یکسومِ غربی ایران اثبات خواهد کرد.
۳- در غروب یکشنبه ۳۰ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۱ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم عادی دیده میشود و دوشنبه ۱ دی ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۲ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۷ قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترکاند» (مبنای فقهی حضرات آیات خویی(ره)، تبریزی(ره)، لطفالله صافی گلپایگانی(ره)، جوادی آملی، محمّداسحاق فیّاض)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب شنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است.
۲- امّا در غروب شنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، در محدودۀ نارنجیرنگ نقشۀ یک (بخشهایی از مرکز و شرق اقیانوس آرام، سراسرِ کشورهای اکوادور و پرو و بولیوی و پاراگوئه و اروگوئه، بیشترِ کشورهای شیلی و آرژانتین، نیمی از کشور برزیل، و اندکی از غرب اقیانوس اطلس)، رؤیت هلال با چشم عادی ممکن است؛ و از آنجا که در این مناطق و کشورهای آمریکای جنوبی، مطمئنّاً هلال با چشم عادی دیده میشود و ایران هم در بخشی از شب با این محدودۀ رؤیت هلال مشترک است، یکشنبه ۳۰ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۱ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۷ قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطهای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیتالله بشیرحسین نجفی)
۱- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب شنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، در محدودۀ سبزرنگ نقشۀ یک (مرکز و بخشی از شرق اقیانوس آرام) بهراحتی محقّق میشود؛ ازاینرو، برای ایران و همۀ نقاط زمین، یکشنبه ۳۰ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۱ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۷ قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیتالله خامنهای)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب شنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۴ شمسی (و ۲۹ جُمادَی الثانیه ۱۴۴۷ قمری در ایران) برابر با ۲۰ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است.
۲- در غروب یکشنبه ۳۰ آذر ۱۴۰۴ شمسی (و ۳۰ جُمادَی الثانیه ۱۴۴۷ قمری در ایران) برابر با ۲۱ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم مسلّح و عادی دیده میشود و دوشنبه ۱ دی ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۲ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۷ قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترکاند» (مبنای فقهی حضرات آیات فاضل لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری همدانی)
۱- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب شنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است.
۲- امّا در غروب شنبه ۲۹ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۰ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، رؤیت هلال با چشم مسلّح در محدودههای آبی و صورتی و نارنجی و سبزرنگ نقشۀ یک (سراسر اقیانوس آرام و آمریکای مرکزی و جنوبی، بخشهایی اندک از آمریکای شمالی، بخشهایی از اقیانوس اطلس، و بخشهایی اندک از جنوب قارّۀ آفریقا) محقّق میشود؛ و از آنجا که در این محدودهها، مطمئنّاً هلال با چشم مسلّح دیده میشود و ایران هم در بخشی از شب با این محدودههای رؤیت هلال مشترک است، یکشنبه ۳۰ آذر ۱۴۰۴ شمسی برابر با ۲۱ دسامبر ۲۰۲۵ میلادی، روز اوّل ماه رجب ۱۴۴۷ قمری خواهد بود.
یادآور میشود که ماه رجب، جزء ماههای حرام است و طبق «مادّهٔ ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)» تغلیظ و افزایش دیه در ماههای حرام انجام میشود. / محسن فصاحت
***
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد میشود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
