شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
اولین نشست از سلسله نشست‌های علمی ترویجی سنت‌های کارآمد با ارائه دکتر محمود حکمت‌نیا عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در موسسه علمی پژوهشی کلامنا با حضور جمعی از نخبگان واساتید این حوزه برگزار گردید.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد حکمت‌نیا با اشاره به اینکه سنت‌های اصیل حوزوی به مثابه میراث فرهنگی که حافظه جمعی حوزه‌های علمیه است و می‌توان آن را توسعه داد، اظهار داشت: باید به دقت بر روی آثار به جای مانده از گذشتگان که امروزه ما امانتدار آن هستیم، تأمل کنیم و آنها را بشناسیم و ضمن حفاظت، با ارائه طرح‌های نو، به احیا و ایجاد آثار جدید اقدام نماییم، به طوری که در کنار حفظ چهارچوب اصلی، تفاوت‌هایی با آثار پیشینیان ما داشته باشد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: آثار مادی و معنوی به جامانده از پیشینیان ما حاصل تلاش‌های مستمر، فنون، مهارت‌ها، ابتکارات، خلاقیت‌ها و برخوردهای اجتماعی فرهنگی آنان بوده است.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه گفت: اصطلاح سنت‌های کارآمد برگرفته از نظریه گفتمان در فلسفه می‌باشد و عنوان سنت‌های کارآمد به معنی ارائه گذشته برای استفاده در آینده است، یعنی ما در یک دستگاه گفتمانی، گفت‌وگو می‌کنیم و این گفتمان حاصل رفت وآمد‌های خردمندانه معرفتی است، که در یک نقطه‌ای به قرار می‌رسد.
ضرورت بازنمایی در فرایند شکل دهی نظام معرفتی و پژوهشی حوزه
وی افزود: ما باید در فرایند شکل دهی نظام معرفتی و پژوهشی حوزه، بازنمایی نمائیم، این نظام دارد ساخته می‌شود هر گاه این نظامات کنار هم و در مرآی افراد قرار گیرد، باعث هویت بخشی می‌شود.
معاون علمی پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نسبت به چرایی حفظ سنت‌های اصیل حوزوی بیان داشت: اگر معتقدید که تولید دانش ارزش است، پس باید روش‌های تولید دانش که در اثر آزمودن، اصلاح و تکمیل در طول سالیان دراز رقم خورده، مورد حفاظت، احیا و ترویج قرار گیرد. لذا حفاظت و حمایت از این سنت‌ها ارزشمند و قابل تقدیراست، و این امر سبب ایجاد جریان ذهنی و گفتمانی در مجامع علمی خواهد شد.
حکمت‌نیا در خصوص اهمیت گفتمان سازی افزود: وقتی گفت‌وگو شکل گرفت، دانش، تحول پیدا می‌کند و در کنار آن فرهنگ نیز بر همان مبنا ساخته می‌شود و در بعد معرفتی نیز برای حوزه‌های علمیه موثر خواهد بود.
این عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در تاثیر گفتمان سازی عنوان کرد: طلاب وقتی روند تاریخی علمی، پژوهشی حوزه‌های علمیه و بزرگان خود را می‌بینند بی‌تردید به آن هویت پی می‌برند. مثلا طلاب می‌فهمند که ما طلبه‌ها یک شکل تاریخی داریم، که در آن می‌تواند نوع آموزش، پژوهش، نگاه، احوال پرسی، نشست، سلوک، نیز خود هویت بخش باشد.
وی در پایان گفت: این هویت شخصیت حقیقی نیست، شخصیت حقوقی هم نیست، این یک امری هست که یک تشخص معناداری پیدا می‌کند، که باید این سنت‌ها را در کنار استفاده از ابزار‌های نوین آموزشی پژوهشی تحفظ نمود.
بررسی اهمیت و ضرورت سنت‌های کارآمد حوزه و چگونگی احیاء و ترویج آن
حجت‌الاسلام مهدی عصمتی معاون پژوهشی کارگروه سنت‌های کارآمد حوزه در ابتدای این نشست ضمن خیر مقدم اظهار داشت: بررسی سنت‌های مختص حوزه‌های علمیه و چگونگی زیست علمی، عملی، فردی و اجتماعی حوزویان از مسائلی است که کمتر مورد توجه و تحلیل واقع شده است.
وی نسبت به سنت‌هایی که طلاب از بدو ورود به حوزه با آن مأنوس شده‌اند و زندگی خویش را بر اساس آن تنظیم کرده‌اند. خاطر نشان کرد: با تغییر و تحول شرایط جامعه و سرعت تحولات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، برخی سنت‌های حوزوی نیز دستخوش تغییرات شده است. که اگر این سنت‌ها مورد پژوهش، بازآرایی و بومی سازی قرار نگیرد، هویت تاریخی حوزه به تدریج فراموش خواهد شد.
عصمتی با بیان اینکه : بازخوانی و فهم صحیح و به روز از سنت‌های اصیل حوزه، یکی از ضرورت‌های امروز حوزه‌های علمیه است، افزود: در همین راستا کارگروه سنت‌های کارآمد با تاکید منویات مقام معظم رهبری، مراجع تقلید و بزرگان حوزه‌های علمیه، ابتدا جهت ترویج گفتمان سازی، همایش‌ها و نشست‌هایی را در این زمینه برگزار نمود و در مرحله بعد به شناسایی سنت‌های اصیل حوزه پرداخت که تاکنون ۳۵۰ سنت را شناسایی و احصا نموده است.
معاون پژوهشی کارگروه سنت‌های کارآمد حوزه در خصوص تولید محتوا با توجه به تغییر شرایط نیازمندی‌ها و اقتضائات برخی سنت‌ها که قابلیت اجرا به صورت گذشته را ندارد گفت: اجرا و نهادینه سازی ایــن سنت‌ها، مستلزم متناسب سازی و بومی سازی آن در حوزه علمیه امروزی است که نیازمند پژوهش است.
وی گفت: به جهت پراکنده بودن و عدم امکان دسترسی پژوهشگران و مولفین به منابع مرتبط و نبودن کتابخانه تخصصی غنی در زمینه حوزه و روحانیت، با مشورت اساتید و بزرگان حوزوی برآن شدیم تا کتابخانه‌ای در این زمینه گردآوری نماییم که نتیجه تلاش‌های دو ساله این مجموعه، کتابخانه تخصصی البساتین است که فاز اول این کتابخانه دارای ۵۰۰۰ جلد کتاب و ۲۲۴۰ مجله و ۵۰۰ پایان نامه است که در فاز دوم، این تعداد بالغ بر ۱۰ هزار عنوان خواهد رسید. این کتابخانه در نوع خود در سطح کشور کم نظیر می‌باشد و علاقه مندان به این مباحث می‌توانند از این کتابخانه استفاده نمایند.
