شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
وقتی نسبت به مذاهب اسلامی بحث وحدت را مطرح میکنیم به معنای کوتاه آمدن مرزهای فکری و اعتقادات نیست، وحدت یعنی اینکه اختلافات ما موجب دشمنی نباشد و با مدارا کردن با دیگران، آنها را در مسیر هدف مشترکمان همراه کنیم. البته ما به زیارت عاشورا و جامعه کبیره اعتقاد و مداومت داریم و تک‌تک کلمات آن را مدلول آیات قرآن می‌دانیم.
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، با تعریف مدارا که به معنی همراه شدن برای همراه کردن است، اظهار داشت: مدارا چندین جنبه فردی، اجتماعی، فکری، اعتقادی، سیاسی و تربیتی دارد. بحث مدارا پردامنه است و جای پژوهش فراوان دارد و طلاب نیز باید این مسئله مبتلابه را جدی بگیرند و در رساله‌های خود به این امر بپردازند.
مدارا به معنای کوتاه آمدن نیست
آیت‌الله اراکی با تاکید براین‌که مدارا به معنی کوتاه آمدن نیست، افزود: مدارا به معنی دست برداشتن از اصول و ضوابط نیست بلکه یک روش رفتاری برای همراه کردن دیگران با خود است و در این روش برای اینکه بخواهیم دیگران را با خود همراه کنیم ابتدا باید با او همراه شویم تا او با ما همراه شود.
سخنران همایش «مبانی مدارای دینی و مذهبی و الگوی امام موسی صدر» با بیان اینکه همراه شدن گاهی در اهداف و یا در راه‌های رسیدن به اهداف اتفاق می‌افتد، اذعان داشت: ما باید در اهداف، نقاط مشترک را پیدا کنیم تا بتوانیم دیگران را با خود همراه نماییم. سوال می‌شود که چگونه می‌توان در اهداف همراه شد؟، ما می‌توانیم در مسیر مدارا به نقاط مشترکی چون عدالت‌جویی و فضیلت‌جویی برسیم؛ می‌توانیم راه‌های مشترک فراوانی در این زمینه پیدا کنیم.
وی همچنین تصریح کرد: علاوه بر اهداف مشترک با مذاهب اسلامی می‌توانیم اهداف مشترکی با دیگر ادیان و حتی تمام مردم دنیا داشته باشیم و با آنها در این اهداف مشترک همراه شویم.
«یافتن نقاط مشترک در هدفها» اولین اصل مدارا/ به زیارت عاشورا و جامعه کبیره اعتقاد و مداومت داریم
مدیر اسبق مرکز اسلامی لندن در ادامه به سه اصل مهم در «مدارا» اشاره کرد و اصل اول را «یافتن یافتن نقاط مشترک در هدفها» دانست و خاطرنشان کرد: وقتی نسبت به مذاهب اسلامی بحث وحدت را مطرح میکنیم به معنای کوتاه آمدن از مرزهای فکری و اعتقادات نیست، بلکه وحدت یعنی اینکه اختلافات ما موجب دشمنی نباشد و با مدارا کردن با دیگران، آنها را در مسیر هدف مشترکمان همراه کنیم. البته ما به زیارت عاشورا و جامعه کبیره اعتقاد و مداومت داریم و تک‌تک کلمات آن را مدلول آیات قرآن می‌دانیم.
استاد برجسته حوزه علمیه قم تصریح کرد: همانطور که با اهل‌سنت اختلاف داریم و کوتاه نیامدهایم، انتظار نداریم که از نظرات خود صرف نظر کنند. البته انتظار می‌رود، در درس و بحث و در مقابله برهان و منطق تسلیم باشیم که دستور صریح قران کریم است.
فضلیت اهل‌بیت(ع) در صحیح بخاری
آیت‌الله اراکی با بیان اینکه کتاب‌هایی که اهل‌سنت درباره اهل بیت (علیه‌السلام) نوشتند بیش از شیعیان است، اذعان داشت: بسیاری از احادیث از مستدرک حاکم تا صحیح بخاری به ما رسیده است مانند: «خیر نساء العالمین أربع مِنْهُنّ فاطمه؛ أفضل نساء أهل الجنه أربع منهن فاطمه؛ سیده نساء اهل الجنه أربع منهن فاطمه»، «انَّ اللّهَ تَعَالَى یَغْضَبُ لِغَضَبِ فَاطِمَهَ»، «انت منّی بمنزله هارون من موسی»، «مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ، فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ» و «الحسن و الحسین سیدا شباب اهل الجنه».
آیت‌الله اراکی با بیان اینکه علمای شیعه و سنی در عین اینکه با هم محاوره علمی می‌کنند با یکدیگر دوست هم هستند، اظهار داشت: ما با یکدیگر اختلاف نظر داریم اما به این معنی نیست که با هم دوست نباشیم و وحدت نداشته باشیم. یکی از دوستان من که با او رفت آمد دارم، محمدبن عبدالله مسعری عربستانی است که با او گفتگوهای علمی داشتم و کتابی هم با عنوان «حوار فی الامامه» از این گفتگوها چاپ شده است.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی خاطر نشان کرد: البته پیرامون مذاهب مختلف اسلامی، فراتر از مسئله مدارا مطرح است، زیرا در این زمینه موضوع «تقریب» و «وحدت» را مطرح کرده‌ایم.
شیوه‌های مشترک عزارداری داشته باشیم
وی با بیان اینکه مسلمانان در بسیاری از نقاط می‌توانند با هم مشترک باشند، اظهارداشت: من بسیار دیده‌ام علمای اهل‌سنت وقتی نام امام حسین(ع) برده می‌شود اشک از چشمانشان جاری می‌شود. البته همه مسلمین چه شیعه و چه سنی در عزای امام حسین(ع) شریک هستند.
دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با انتقاد از اینکه چرا برخی کاری می‌کنند که عزاداری سید الشهداء به عزاداری خصم و دشمنی تبدیل شود، گفت: عزاداری امام حسین(ع) باید به ابزار وحدت مسلمین تبدیل شود و ما باید شیوه‌های عزاداری و ابراز غم مشترک را پیدا کنیم و روی این شیوه‌ها کار کنیم و آنرا ترویج نماییم تا هویت واحد ما جلوه گر شود.
آیت‌الله اراکی ادامه داد: بر مبنای آنچه که قرآن کریم، رسول اکرم(ص) و امیرالؤمنین(ع) فرمودهاند که امت واحده شکل گیرد، باید برای تشکیل این امت واحده تلاش کنیم؛ لذا وقتی مرگ کودک فلسطینی توسط اسرائیل را می‌بینیم، یا مردم در سوریه کشته میشوند و ما اندوهگین می‌شویم، به این معنا است که هم فکری مشترک وجود دارد و این مقدمهای برای تشکیل امت واحده به شمار می‌رود.
مدیر اسبق مرکز اسلامی لندن در ادامه تأکید کرد: یکی از مهمترین اصول مدارا این است که هدف را خوب تعریف و نقاط مشترک هدف را تبیین نماییم تا دیگران با ما همراه شوند.
«یافتن راه مشترک» دومین اصل مدارا
آیت‌الله اراکی دومین اصل مدارا را «بهره برداری از راه و روش‌های مشترک» دانست و گفت: وقتی در مراحل یا با بخشی از هدف شریک باشیم، راه و روش مشترک هم می‌تواند ترسیم و تعریف شود.
«موارد تزاحم» سومین اصل مدارا
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم «موارد تزاحم» را سومین اصل مدارا دانست و با بیان اینکه یکی از مصادیق روشن تحجر عمل نکردن اولویت‌ها در تزاحم است، اظهارداشت: مسئله تزاحم بسیار مهم است. بسیاری از موارد مدارا بر قواعد باب تزاحم پیاده می‌شود و از این روز باید بر مبنای نیاز روز مجددا به آن نگاه و تحقیق شود.
وی ادامه داد: وقتی می‌گوییم با اهل‌سنت نماز مشترک برگزار کنیم بنابراین مجبوریم برای اجرای اصل وحدت از برخی شرایط چشم پوشی کنیم و اینجاست که بین چشم پوشی از برخی شرایط اجزای نماز و ایجاد وحدت تزاحم به وجود می‌آید و آن واجب چون اهم است مقدم می‌شود بر رعایت این جزء.
آیت‌الله شیخ محسن اراکی استاد مطرح حوزه علمیه قم در پایان سخنان خود تصریح کرد: کل باب تقیه که ما شعیان به آن معتقد هستیم از باب تزاحم است، لذا من بحث تقیه را از احکام اولیه می‌دانم.
