شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
چهارمین و پنجمین هم‌اندیشیِ توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی با بررسی دو موضوع «روش کاربردی‌سازی در علوم اسلامی» و «ظرفیت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی در علوم اسلامی» با حضور متخصصان برجستۀ علوم اسلامی در مشهد برگزار شد تا بستری برای تبادل اندیشه‌ها، شناسایی و ارائه راهکارهای نوین در مسیر پیشرفت علوم اسلامی فراهم گردد.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، اگرچه اصطلاح علوم اسلامی به‌خصوص در سال‌های اخیر، کاربردهای گوناگونی یافته، اما همچنان بیشتر به معنای رایج اخصّ (دانش‌های ناظر به کشف و تبیین آموزه‌های اسلام) به کار می‌رود و در یک دسته‌بندی متعارف، عبارت است از: تفسیر و علوم قرآن، علوم و معارف حدیث، کلام اسلامی، فقه و اصول، اخلاق و عرفان اسلامی، فلسفه اسلامی، تاریخ اسلام و سیرۀ پیامبر و اهل‌بیت (علیهم‌السلام).
البته با ظهور و توسعۀ حوزه‌های جدید تحقیقات اسلامی به‌خصوص در ابعاد چندرشته‌ای و بین‌رشته‌ای، نگاهی موسّع به علوم اسلامی لازم است تا ظرفیت علمی و تمدنی آن را به روی نیازها و عرصه‌های جدیدی بگشاید و به آن‌ها مضاف سازد. همچنین وضعیت در حال گذار و رو به رشدِ پژوهش‌ها و آموزش‌ها در علوم انسانی اسلامی، ضروری می‌سازد تا دست‌کم با نام مطالعات اسلامی به‌رسمیت شناخته شود و در کنار دیگر مطالعات تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و فلسفی دربارۀ اسلام و آموزه‌های اسلامی (به‌رسم اسلام‌پژوهان معاصر)، مورد توجه قرار گیرد.
میز تخصصی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی، وابسته به هیئت امنای دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، به دنبال «ارتقای توان علوم اسلامی برای پاسخگویی به نیازهای جامعه و نظام اسلامی» است. راهبردهای این هستۀ علمی و کارشناسی، بیشتر بر حمایت از مطالعات درجۀ دوم به‌خصوص روش، ساختار و نظام موضوعات در رویکردها و شاخه‌های نوین علوم اسلامی، ارتقای توان محققان و اساتید جوان و مدیران پژوهشی و آموزشی نهادهای اسلامی، توسعۀ رویکردها و گفتمان‌های علمی پاسخگو به نیازهای نوپدید و شبکه‌سازی توان انسانی و نهادی است که همگی صرفاً با اتخاذ سیاست‌های هم‌افزا و الگوهای مشارکتی و تکیه بر ظرفیت‌های موجود دانشوران و نهادهای علوم اسلامی، پیش می‌رود.
به‌تازگی، نشست دو روزه‌ی «هم‌اندیشی اساتید روش‌شناسی و توانمندسازی علوم اسلامی» در شهر مشهد تشکیل شد. اعضای هم‌اندیشی، متخصصان برجستۀ علوم اسلامی در ایران بودند که در حوزۀ روش و روش‌شناسی علوم اسلامی صاحب‌نظر و دعوت هم‌اندیشی را اجابت گفته‌اند. علاوه بر اعضای هم‌اندیشی، حلقه دومی از محققان جوان عرصۀ روش‌شناسی علوم اسلامی به عنوان اعضای ناظر، در جلسات حضور داشتند و مباحثات و تجارب آن را در تشکیل حلقه روش‌شناسی علوم اسلامی به کار گرفتند.
هم‌اندیشی‌های توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی اهداف و سیاست‌های راهبردی زیر را دنبال کردند: ۱. ارتقای هم‌افزایی میان دانشوران علوم و مطالعات اسلامی در مسیر تقویت و ترویج گفتمانِ «توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی برای پاسخ به نیازها» و بررسی الزامات و چالش‌های آن؛ ۲. یاری به شناسایی، تعمیق، توسعه و ترویجِ «روش‌ها، مدل‌ها و مهارت‌های» مورد نیاز محققان علوم اسلامی برای «تحلیل نیاز، تحقیق و حل مسئله، کاربست دانش و تولید پاسخ»؛ ۳. پیش‌بینی وضعیت، روندها و تحولات آیندۀ علمی و اجتماعیِ اثرگذار بر توانمندی و توسعۀ علوم و مطالعات اسلامی، با تکیه بر فراتحلیل‌ها و فراوری آینده‌پژوهی و تحقیقات جاری؛ ۴. همفکری و هم‌افزایی برای تقویت و توسعۀ رویکردهای مؤثر در توانمندسازی علوم اسلامی برای پاسخگویی به نیازها (مانند پژوهش‌ها و آموزش‌های: بین‌رشته‌ای و مقارن، کل‌نگر و نظام‌مند، معطوف به حل مسئله و کاربردی‌سازی) و شناسایی رویکردهای نوین.
براین اساس، در روزهای ابتدایی اسفند‌ماه ۱۴۰۳، چهارمین و پنجمین هم‌اندیشی با بررسی دو موضوع «روش کاربردی‌سازی در علوم اسلامی» و «ظرفیت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی در علوم اسلامی» با حضور اعضا در تالار کنفرانس هتل ولایت مشهد برگزار شد.
اعضای هم‌اندیشی و مهمانان مدعو با حذف القاب و به ترتیب حروف الفبا: رضا اسفندیاری (اسلامی)، رضا اکبری، مجتبی الهی خراسانی، حمید پارسانیا، علیرضا پیروزمند، محسن جوادی، محمود حکمت‌نیا، حمید درایتی، علی اکبر صادقی رشاد، هادی صادقی، سیدعلی طالقانی، ابوالقاسم علیدوست، سیدعلی عماد، سعیدرضا عاملی، نجف لکزایی، عبدالهادی مسعودی، ابوالقاسم مقیمی حاجی ،علی نهاوندی، عبدالحمید واسطی، احمد واعظی و سیدرضی اشکوری، امیرحسین ایمانی مقدم، محمدحسین بهرامی، علی خیاط، مهدی رضائی، سیداحسان رفیعی علوی، محمدرضا فلاح تفتی، محمدرضا قائمی نیک، محمد قطبی، بهروز مینایی و… در این نشست حضور داشتند.
لازم به ذکر است، گزارش‌هایی از ارائه اساتید در این دوره از نشست‌ها به‌زودی در دسترس علاقه‌مندان و مخاطبان «شبکه اجتهاد» قرار خواهد گرفت.
